Adviesbureau Public Value heeft de plannen van Zaanstad en de Ondernemersverenigingen voor de Zaanse Schans vergeleken op verzoek van de erfgoedpartijen Stichting Zaanse Schans, Zaans Museum, Zaansche Molen / WMC en museum De Zaanse Tijd. Volgens hen is het plan van de gemeente ‘juridisch houdbaar’ en zijn de alternatieve plannen niet effectief. Volgens Public Value levert het voorstel van de ondernemersvereniging een structureel tekort van € 7,15 miljoen per jaar op.

Advocatenbureau Kennedy Van der Laan heeft daarnaast het juridisch advies van advocatenbureau Stibbe aan een second opinion onderworpen op verzoek van Stichting De Zaanse Schans. Volgens hen zit Stibbe er volledig naast.

Het voorstel van de gemeente biedt volgens Public Value ‘een robuust en sluitend financieel model, gebaseerd op structurele inkomsten uit entreetickets’, terwijl het plan van de ondernemersverenigingen ‘geen sluitende financiële onderbouwing voor onderhoud of investeringen’ bevat.

Verder is de onderbouwing die geleverd wordt volgens het adviesbureau te sterk afhankelijk van onzekere inkomstenbronnen, zoals giften, sponsoring en vrijwillige bijdragen.

€ 7,15 miljoen

Public Value zet alles op een rijtje waaraan het plan van de ondernemersverenigingen ontbreekt: geen concreet plan voor structureel erfgoedonderhoud, geen integrale mobiliteitsaanpak, leefbaarheid wordt nauwelijks uitgewerkt en er is geen aandacht voor verduurzaming of bewonersbelangen.

Verder blijven partijen afhankelijk van incidentele (overheids)bijdragen en de gemeente loopt risico op structurele tekorten bij uitblijven van vrijwillige bijdragen. En die tekorten lopen, volgens het adviesbureau, op tot € 7,15 miljoen per jaar.

‘[H]et plan van de ondernemersvereniging [biedt] geen structurele oplossing voor het behoud van het erfgoed. Zelfs als we de veronderstellingen over de verplaatsing van het Zaans Museum en de verwachte extra parkeerinkomsten volgen, blijkt er een structureel tekort van (minimaal) € 7,15 miljoen per jaar.’

KVdL contra Stibbe

Het juridisch advies van Kennedy Van der Laan gaat lijnrecht in tegen de argumenten die advocatenkantoor Stibbe gebruikt om de gemeentelijke plannen af te wijzen. Volgens de advocaten mag het gebied bijvoorbeeld wel degelijk uit de openbaarheid worden onttrokken volgens de Wegenwet.

Bij het gelijkheidsbeginsel vindt Kennedy Van der Laan dat Stibbe het raadsvoorstel onjuist weergeeft door te stellen dat er sprake is van ‘volledige afsluiting’. Bewoners kunnen de Zaanse Schans immers nog steeds bezoeken en toeristen kunnen bij aankoop van een kaartje de Schans nog steeds betreden.

Bij reservering is de toegang gratis. Volgens Kennedy van der Laan schaadt dat het gelijkheidsbeginsel niet. Het ‘onttrekkingsbesluit zelf bepaalt niet wie tegen welke voorwaarden het gebied mag betreden. Dat is na het onttrekkingsbesluit aan de eigenaar.’ De eigenaars van de zaken hebben daarna het heft in eigen handen om reserveringen te regelen. ‘Alleen daarom al kan de gemeenteraad door instemming met het raadsvoorstel niet in strijd handelen met het gelijkheidsbeginsel.’

Tussen toeristen en inwoners maakt ongelijkheid niet uit, dat zijn ‘ongelijke gevallen’, aldus Kennedy van der Laan. Zij gaan er verder niet in op wat dat betekent ten aanzien van ongelijke behandeling van Nederlandse bezoekers uit andere gemeentes.

Volgens Stibbe negeert het plan van de gemeente de eigendomsrechten van de grondbezitters, wat juridische problemen kan opleveren als grondbezitters gaan procederen. Volgens Kennedy Van der Laan is dat geen probleem, want de Schans is niet volledig afgesloten.

Bij de casus van het veelbesproken fietspad gaat Kennedy Van der Laan niet in op de juridische en praktische obstakels van het verleggen van het fietspad voor april 2026.

Door Marijn Kerkhoven op basis van de juridische en financiële analyse van Kennedy van der Laan en Public Value en eerdere berichtgeving op de Orkaan. Foto: een stille Schans in juni 2024 (De Orkaan).