De discussie over de toekomst van Landsmeer, Wormerland en Oostzaan blijft hangen in terughoudendheid en bestuurlijke voorzichtigheid. Het plan voor WOL++ lijkt dood te bloeden, terwijl samenwerking met Zaanstad of Purmerend serieuzer op tafel ligt.

De vraag is wie daar uiteindelijk over beslist. Formeel natuurlijk de Gemeenteraad, maar de inwoner mag niet overgeslagen worden.

Dit is een opiniebijdrage: dat is een tekst waarin iemand zijn of haar eigen mening geeft.
Het gaat dus niet om nieuwsfeiten, maar om wat iemand denkt of voelt van een onderwerp.
Je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar het laat wel zien hoe iemand ernaar kijkt.

Wanneer de politieke wil ontbreekt bij politici en bestuurders om verder te kijken dan de eigen gemeentegrenzen en denkkaders, ligt er een duidelijke taak bij de burger. En is het niet aan de politiek om de keuzes te beperken tot interne afwegingen of technische argumenten, maar om het vraagstuk eerlijk aan inwoners voor te leggen. De gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026 bieden daarvoor het juiste moment.

Sommige politici vrezen dat dit een verkapt referendum wordt, waarin de schreeuwers het debat zullen overheersen. Die redenering miskent echter de essentie van democratie. Inwoners mogen zich wel uitspreken over onderwerpen als sportvelden of verkeersveiligheid, maar zouden geen stem hebben in de vraag hoe hun gemeente bestuurlijk verdergaat? Dat is moeilijk uit te leggen.

Kloof

De Burgeradviesraad Oostzaan heeft bovendien laten zien dat inwoners een duidelijke voorkeur hebben: geen fusie met Zaanstad of Amsterdam, maar samenwerking met gemeenten die beter aansluiten bij het dorpse karakter. Dat geluid staat haaks op de koers die sommige politici nu lijken te willen varen. Juist dit verschil onderstreept dat de kiezer zelf het laatste woord moet hebben, anders wordt de kloof tussen bestuur en samenleving alleen maar groter.

Historisch hadden politieke partijen een bredere rol. Ze waren plekken waar debat werd gevoerd, waar leden werden gemobiliseerd en waar de samenleving zich weerspiegelde. Tegenwoordig is het ledental zo klein dat partijen nauwelijks nog die verbindende functie vervullen. Te vaak zijn zij verworden tot selectiekamers voor publieke functies; vissend in een kleine vijver van gelijkgestemden. Juist daarom is het van belang dat fundamentele keuzes niet binnenskamers worden beslist, maar in de openbaarheid en mét de inwoners.

Moed

‘Democratie is niet voor bange mensen’ is het adagium. Dat geldt voor burgers, maar zeker ook voor politici. Het vergt moed om helder te zijn in de eigen standpunten. Moed om ingewikkelde keuzes niet te verhullen achter bestuurlijk jargon. En moed om vertrouwen te hebben in de oordeelsvorming van burgers.

Wie beweert dat deze keuze te complex is voor inwoners, miskent de taak van een volksvertegenwoordiger. Dan wordt de samenleving onderschat of wordt duidelijk dat de politiek zelf het niet aandurft dit voor te leggen.

De toekomst van Wormerland en Oostzaan kan niet uitsluitend in de systeemwereld van gemeentehuizen en door bestuurders worden bepaald. Juist door inwoners het laatste woord te geven, kan de toekomst van Landsmeer, Wormerland en Oostzaan gedragen en duurzaam worden vormgegeven. Het laatste woord hoort bij de inwoners!

Door Steve Smit, betrokken inwoner van Oostzaan.