Wethouder Harm Scheepstra van Waterland was er duidelijk over: zelfs praten over een fusie met Wormerland, Oostzaan en Landsmeer was gevaarlijk: ‘agenderen is legitimeren’. Scheepstra benadrukte nog maar eens dat zelfstandigheid het uitgangspunt is voor Waterland: ‘niet meer de discussie heropenen’. Daarmee zijn de WOL-plannen* van Oostzaan, Wormerland en Landsmeer zo goed als kapot.

Het standpunt van B&W van Waterland is ook duidelijk: ‘Het college is sinds 2020 onverkort bezig met de organisatieontwikkeling ter hand te nemen voor een zelfstandige en bestuurskrachtige gemeente’.

In de voorbereidende commissievergadering van de raad van Waterland bleek nauwelijks steun voor fusie, samenwerking of zelfs maar een gesprek daarover. Alleen PvdA, D66 en GroenLinks hielden de deur een heel klein beetje open, zij wilden misschien wel praten. Daar bleef het dan ook bij.

Geen meerderheid

Barend Klein Haneveld (GL): ‘ze hebben ons nodig en ze hebben haast. Maar een fusie vraagt tijd en die tijd hebben ze niet. Zelfs september is niet realistisch, en ook na de verkiezingen verwacht ik geen meerderheid.’ Klein Haneveld vreesde wel dat Oostzaan en Landsmeer naar Amsterdam zouden gaan als WOL niet door zou gaan. Dat zou ten koste gaan van de huidige gemeenschappelijke regelingen.

Andere partijen waren tegen, contra, afwijzend en vijandig. Het CDA wilde niet eens praten, JOUW Waterland noemde een fusie een financieel risico.

Wethouder Scheepstra hikte ook aan tegen een gesprek met Commissaris van de Koning Arthur van Dijk, maar de regels van het fatsoen schreven voor om Van Dijk toch maar te ontvangen. Als er een verkenner op Waterland afgestuurd wordt – zoals de Provincie wil – is het de vraag of die in Waterland welkom is.

Zaanstad

Met deze stemming in Waterland (die nog bekrachtigd moet worden door de raadsvergadering) is de WOL-variant zo goed als kapot. Dan wordt het lonkend perspectief voor Oostzaan en Landsmeer toch Amsterdam of Zaanstad. Wormerland heeft als enige gemeente zelfstandigheid nog als optie open gehouden.

Zaanstad wil wel. In een Raadsinformatiebrief schrijven burgemeester Jan Hamming en wethouder Stephanie Onclin dat ze een ‘fusie met aangrenzende steden, waaronder Zaanstad’ wel zien zitten: ‘& Van de Laar concludeert dat fuseren met een stad zoals Zaanstad, Purmerend of Amsterdam een krachtig alternatief biedt voor de WOL-varianten’.

‘De fusie zou ook leiden tot een complementaire gemeente waarin stedelijke karakters en groen-landelijke dorpen worden samengebracht. Dit biedt vertrouwen in het behoud van het unieke karakter van de dorpen. Verder wordt in het rapport een fusie van alleen de WOL-gemeenten ontraden, omdat het onvoldoende toekomstbestendig is. De WOL+(+) is wel een mogelijkheid waarbij er een robuuste groen-landelijke gemeente zou ontstaan’.

Maar die variant lijkt dus definitief van de baan.

Eén Zaanstreek-gemeente

Zaanstad wil graag praten (maar wacht af wat Oostzaan en Wormerland willen):

‘Een sterke groen-blauwe gemeente (WOL+ of WOL++) zou een stevige partner voor Zaanstad kunnen zijn. Tegelijkertijd vindt Zaanstad op termijn de vorming van één sterke Zaanstreek-gemeente logisch. Wij ondernemen zelf geen stappen maar staan open voor een gesprek hierover met de buurgemeenten.’

* De WOL-plannen houden een fusie in tussen Wormerland, Oostzaan en Landsmeer. Die is volgens het onderzoeksrapport van ‘& van de Laar’ echter niet levensvatbaar omdat ook die fusiegemeente te klein zou zijn. Vandaar dat naar uitbreiding wordt gezocht. Het liefst met Waterland en Edam-Volendam (WOL++), desnoods alleen met Waterland (WOL+).

Door Piet Bakker. Bronnen: commissievergadering Waterland, memo B&W Waterland en Raadsinformatiebrief Zaanstad. Foto: Google Street View.