De ontsluitingsweg – officieel: Hoofdwijkontsluitingsweg – die er nooit kwam. Ruim 50 jaar geleden de gedroomde ontsluiting richting Guisweg en Westerwatering (dat nog niet gebouwd was), met de permanente perikelen rond de busbrug – officieel De Binding – plukken we daar nu nog de wrange vruchten van.

Niet alle dromen zijn bedrog, maar deze dus wel. Ze gingen in rook op, vielen in het water of in duigen. Ze bleven beperkt tot de tekentafel, kwamen nooit verder dan een artist impression en verdwenen onder in de digitale ladenkast. We stoffen er vanaf nu weer elke maandag eentje af die het waard is om aan de vergetelheid te ontrukken.

Wat? Waar? Wanneer?

Met de bouw van Havenzathe, zoals de wijk in het begin heette – genoemd naar de Rotterdamse ontwikkelaar – werd 51 jaar geleden (1974) begonnen. De plannen dateren dus al van jaren daarvoor. Oorspronkelijk heette het plan ‘Westzijderveld Koog a/d Zaan’.

Van Westerwatering, de Zaandamse wijk die tien jaar later daarnaast zou komen, was nog nauwelijks sprake. In ieder geval lag het gebied in een andere gemeente (Zaandam) waardoor ze er in Koog aan de Zaan weinig rekening mee leken te houden. Er was wel een ontsluiting dwars door de wijk heen gepland, maar die was niet speciaal voor Westerwatering, ook moest die de wijk via de Guisweg met het andere deel van Koog aan de Zaan verbinden.

Lang verhaal kort: de weg kwam er niet en op de plek van de verbindingsweg werden huizen gebouwd. Dat begon pas te schuren toen de drukte vanuit Westerwatering toenam. De brug (met de weinig passende naam De Binding) werd een busbrug waardoor spitsverkeer er niet over kon.

Kort verhaal een beetje langer: ook een rondweg ten noorden van Westerkoog werd afgeschoten en bleef het steeds voller wordende Westerwatering afhankelijk van de Houtveldweg die als enige 24 uur per dag voor alle verkeer open was. Een jarenlange strijd over de busburg lijkt in 2028 tot een einde te komen als de brug toch volledig open zou moeten gaan, de stikstofproblemen zouden dan zijn opgelost omdat Zaanstad dan stikstofruimte gekocht heeft.

1986

De inwoners van Westerwatering kregen in 1986 te horen dat het waarschijnlijk wel goed zou komen met de ontsluiting. De nieuwsbrief die ze destijds kregen:

‘Voor een ontsluiting via de Guisweg was bij de bouw van Westerkoog al rekening gehouden. Midden in Westerkoog is een strook onbebouwd gebleven ten behoeve van de weg van Westerwatering naar de Guisweg. Die weg zou uitkomen op het kruispunt bij het tankstation. Dit plan stuitte op verzet bij de Westerkogers. Daarom werd afgezien van een weg door Westerkoog.

De ongeveer achtduizend mensen die straks in de wijk wonen, moeten de buurt in- en uit kunnen. Daarvoor is een goede ontsluiting nodig. Dat gebeurt via de omgelegde Guisweg en de Schiethavenweg [nu: Albert Heijnweg]. Deze wegen worden door de Houtveldweg met elkaar verbonden.’

Ook de ‘weg buitenom’ was in 1986 al voorzien omdat de Centrale Ontsluitingsweg niet zou lukken.

‘Als alternatief werd gekozen voor de weg buitenom: een aansluiting op de omgelegde Guisweg nu achter Westerkoog langs. (…) Toch is het niet zeker of deze weg “buitenom” er ook komt. Tegen de aanleg van deze weg is beroep ingesteld bij de Raad van State.

Mocht de Raad van State de aanleg van deze weg verbieden, dan is er een reële kans dat de ontsluiting van Westerwatering plaats vindt via het al bestaande tracé in Westerkoog.’

En zelfs de ‘derde ontsluiting’ was al overwogen: een tunnel naar de Vincent van Goghweg, maar die kwam er ook niet:

‘Indertijd is er ook sprake geweest van een doortrekking van de Vincent van Goghweg naar Westerwatering. Financiële redenen, maar ook de bouw van het viaduct voor de Hoornselijn hebben de aanleg van een dergelijke ontsluiting geblokkeerd.’

In 2025 werd de derde ontsluiting voor de tweede keer afgeschoten (te duur, te ingewikkeld). Omdat de Centrale Ontsluitingsweg, de weg buitenom en de Van Gogh-tunnel niet gerealiseerd zijn, moet het verkeer over de Glazenmaker en de Wildeman (de ‘ontsluiting van Westerwatering plaats vindt via het al bestaande tracé in Westerkoog’ waar in 1986 al sprake van was). Die moeten, om het extra verkeer te kunnen verwerken, worden aangepast.

Wat kwam er niet?

Dit dus…

Dromenkaart

Door Piet Bakker. Bronnen: eerder nieuws op De Orkaan, Westerwatering.nl / busbrug, artikel over 50 jaar Westerkoog. Kaart: De Orkaan. Afbeeldingen: Orkaan-archief.