Over één jaar kan je niet meer als toerist zonder kaartje de Zaanse Schans bezoeken. Met ingang van het toeristisch seizoen 2026 – dat begint in april van dat jaar – moet de Zaanse Schans aan de openbaarheid zijn onttrokken.

Inwoners van Zaanstad en Wormerland, bewoners en hun gasten, mensen die op de Schans werken, leden van De Zaansche Molen, leveranciers en horecagasten met een reservering krijgen ontheffing.

Zaanstad rekent op 1,8 miljoen betalende bezoekers per jaar. Dat is minder dan de 2,6 miljoen bezoekers die er nu zijn. Een deel van de toeristen moet dus afgeschrikt worden door de toegangsprijs, Zaanstad heeft het over het ‘reguleren van het aantal bezoeken (ongeremde groei tegengaan)’. Maar in totaal is er een positief saldo:

‘De grote interesse vanuit internationale bezoekers voor het gebied geeft een unieke kans om inkomsten te genereren van en voor de Zaanse Schans’.

Kaartje: € 17,50

Die 1,8 miljoen toeristen moeten € 17,50 voor een ticket (volwassenen) betalen. Kaarten voor kinderen en groepskaarten worden goedkoper. Als er gemiddeld € 15 per kaartje wordt betaald betekent dat een totale opbrengt van € 27 miljoen (schatting van De Orkaan – zie kader hieronder). De aanloopkosten die Zaanstad moet maken zijn begroot op € 1,9 miljoen. Maar voor alle andere maatregelen is ook geld nodig.

RECTIFICATIE: in de stukken wordt uitgegaan van een gemiddelde opbrengst van € 10,50 per bezoeker doordat bezoekers met een kinderkaart, groepskaart, Museumjaarkaart, lidmaatschap Zaanse Molen, iAmsterdam en andere kortingskaarten of gratis toegang minder opleveren. Dat zou dus samen om € 19 miljoen uitkomen.

Of alle opbrengsten naar de Zaanse Schans gaan is nog niet geheel duidelijk, Zaanstad ziet voor zichzelf een bezuiniging ‘doordat uitgaven en (ambtelijke) inzet ten behoeve van de Zaanse Schans uit het duurzaam exploitatiemodel worden gefinancierd’.

De investeringen zijn volgens de gemeente nodig voor ‘veiligheid, drukteregulering, leefbaarheid, behoud erfgoed, bereikbaarheid, renovatie en verduurzaming van de molens/(monumentale) panden en infrastructuur’. Met de inkomsten worden ook een bewonersfonds en een ondernemersfonds gevuld.

Kalverringdijk

Het verkeer moet dus ook anders rijden en lopen omdat het geen openbare weg meer is. De fietsroute over de Kalverringdijk gaat verlegd worden. Maar dat geldt ook voor de route over de Zaanse Schans (langs De Walvis).

Het verleggen van de fietsroute zal niet binnen een jaar lukken, Zaanstad gaat het verleggen van het traject van de ‘regionale doorfietsroute Kalverringdijk’ voorbereiden. Hoe dat in de praktijk geregeld wordt in 2026 is niet duidelijk. De Kalverringdijk is namelijk nu een doorgaande fietsroute, zelfs met knooppunten voor toeristen.

De gemeenteraad van Zaanstad moet de plannen nog goedkeuren.

Door Piet Bakker op basis van ‘Toekomstbestendige Zaanse Schans’ van wethouder Wessel Breunesse. Foto’s: De Orkaan.