Als bijbaantje werkt Floor Meijboom (links op de afbeelding) in de boekbinderij van haar moeder. Daar komt zij in aanraking met boekrestauratie. Ze is op slag dol op het vak en besluit zich in te schrijven voor de opleiding Restauratie. 

De Zaanstreek wordt ook wel het oudste industriegebied van Europa genoemd. De regio bruist van de bedrijvigheid; van wereldberoemde Zaanse iconen tot lokale ondernemingen. In deze rubriek delen Zaankanters met bijzondere beroepen hun verhaal. 

Volhardend, precies en beheerst: dat zijn de eigenschappen die je volgens Floor Meiboom nodig hebt als papierrestaurator. Papierrestauratoren herstellen beschadigd papier van bijvoorbeeld boeken, affiches, archiefstukken, foto’s en kunstwerken. 

Floor zit in haar atelier in Zaandijk. Naast haar zit mede-papierrestaurator Nancy Knaap. De twee delen een atelierruimte, materialen en gereedschappen. 

Papierrestauratie is een niche. Maar zodra je een netwerk hebt opgebouwd, is het een hechte beroepsgroep. ‘Wij helpen elkaar regelmatig aan klussen en als er een grote opdracht is, zijn we niet bang om hulp te vragen,’ vertelt Floor.

Afwisseling

Het beschadigde prentje dat bij oma aan de muur hing, oude kaarten van schaatstochten of geheime boodschappen geschreven op kwetsbaar sigarettenvloei van tijdens de Tweede Wereldoorlog; Floor heeft het allemaal in handen gekregen.

Die afwisseling vindt zij het leukste aan haar werk. ‘De ene keer zit ik met mijn neus bovenop een Van Gogh-tekening en de andere keer ben ik bezig met een brief van iemands overleden vader.’ 

In de ogen van Floor zit er geen verschil tussen een duur kunstwerk van een wereldbekende schilder of een brief van een onbekend persoon.

‘Eerder vond ik het extra speciaal om aan een Van Gogh te werken. Nu besef ik dat hij ook gewoon maar een mens was. In zijn brieven lees je bijvoorbeeld dat hij zijn tante bedankt voor een paar sokken.’

Restauratietechnieken 

Al het beschadigde papier vergt een verschillende oplossing. ‘Ik moet altijd bedenken en testen in hoeverre en op welke manier iets gerestaureerd kan worden.’ 

Floor kan vuil en verkleuring bijvoorbeeld verwijderen door het papier te spoelen. Scheuren worden vaak gerepareerd met wateroplosbare lijm en Japans papier. ‘Voor Albert Heijn Erfgoed heb ik meelzakken gerestaureerd. Meelwormen hadden delen van de oude verpakkingen opgegeten.’

Het vak is in beweging en er komen steeds weer nieuwe, betere technieken, oplossingen en materialen. Daarom is het belangrijk dat alle restauraties terug te draaien zijn.

‘In de jaren ’60 werd gedacht dat met schilderstape de randen van affiches het best bewaard bleven. Nu hebben we het inzicht dat de lijm in het papier trekt, keihard wordt, verkleuring geeft, en de tape er uiteindelijk afvalt.’ 

Musea

Naast het werk vanuit haar eigen atelier werkt Floor in musea. ‘Ik ben bijvoorbeeld gevraagd door het Stedelijk Museum om affiches te restaureren, zodat deze gedigitaliseerd kunnen worden. De affiches zijn hangend bewaard en daardoor aan de pakkant behoorlijk beschadigd.’   

Musea hebben een grotere collectie aan papier dan veel mensen denken, volgens Floor. ‘Het Van Gogh Museum heeft ongeveer 500 schilderijen tegenover zo’n 15.000 werken op papier en brieven.’

Bij de opbouw van tentoonstellingen wordt Floor weleens gevraagd om een conditierapport van papieren kunstwerken te maken. Na afloop controleert ze of er iets is beschadigd. Ook richt Floor vitrines in en helpt ze met het voorbereiden van een uitleen van papieren objecten tussen twee musea. 

Zaans archief 

De meest bijzondere opdracht was voor Floor het behandelen van alle originele aquarellen van de plaatjes van Verkade. Samen met voormalig papierrestaurator Thea Vorstman heeft Floor van 1999 tot 2009 aan de opdracht gewerkt. Nu liggen alle plaatjes in de schatkamer van het Zaans Museum. In het museum wordt een wisselende selectie vertoond. 

‘Het is bijzonder dat de hele collectie bewaard is gebleven. De opdrachtgever herinnerde ons er soms aan om ook de voorkant van de plaatjes te bekijken. Wij waren eigenlijk altijd met de achterkant bezig, maar het zijn natuurlijk fantastische aquarellen.’ 

Ook heeft Floor de Westzijderol gerestaureerd. Dat is een meterslange 18^e-eeuwse papieren tekening van de Westzijde in Zaandam. De rol ligt normaliter veilig opgeborgen in een speciale kist in het depot van het gemeentearchief. Maar tijdens Open Monumentendag wordt de tekening uitgerold in de Doopsgezinde Vermaning in Zaandam.

Door Mila Lange.