Het oorlogsmonument aan de Provincialeweg, staat vlakbij de brug ter hoogte van de Nagtegaalkade in Wormerveer.
70 jaar geleden fusilleerden de Duitsers hier zeven Todeskandidaten als represaille voor aanslagen op twee spoorbruggen. In Sint Pancras worden voor dezelfde actie 20 mensen doodgeschoten.
In de nacht van 5 op 6 april 1945 start het 822e bataljon Georgiërs, dat door de Duitsers op Texel was ingekwartierd, de operatie ‘Dag der Geboorte’. De Georgiërs willen niet ingezet worden bij de strijd tegen de geallieerden en ze zijn bovendien bang dat ze na de oorlog gezien worden als handlangers van de Duitsers. De opstand kost bijna 500 Georgiërs, ruim 100 bewoners van Texel en meer dan 400 Duitsers het leven.
Jan Brasser
Commandant Wastenecker van de Noord-Hollandse BS wil niet dat er per spoor via Den Helder Duitse manschappen en materieel wordt aangevoerd. Hij schakelt Jan Brasser (Witte Ko) in, commandant bij de Gewestelijk Sabotage Afdeling van de BS. Brasser regelt dat in de nacht van 14 op 15 april spoorbruggen worden opgeblazen in Sint Pancras en Wormerveer. De Duitsers nemen wraak: zevenentwintig Todeskandidaten uit Amsterdam en Alkmaar worden gefusilleerd. Twintig in Sint Pancras en zeven in Wormerveer.
Jan Koelemeij (1928) woonde in Wormerveer vlakbij de plek van de explosie en was getuige van de fusillade van de zeven mannen bij het spoor:
“Het was een bommetje van niks. Een paar uur later reden de treinen alweer. Het ergste is dat die mensen daar stonden, dat er voorgelezen werd, het knetterde en daar lagen ze. Zo neergeschoten. Zo paboem pardoes. Als oud vuil werden ze neergeschoten. Dan sta je stil, en ga je naar huis toe en doe je thuis het verhaal… en ja… klaar ben je, machteloos sta je daar.”
Hier de film van Monumenten Spreken.
Op de website van Monumenten Spreken alle films, de digitale lessen, foto’s en citaten van de 90 getuigen en de verhalen achter de monumenten.
Beverwijk Razzia 16 april 1944. Logo razziabeverwijk.JPG Tekst van de plaquette op het Stationsplein van Beverwijk. Onthuld september 1970 Deze razzia met fatale gevolgen werd veroorzaakt door een reeks aan liquidaties uitgevoerd door het gewapende verzet. Met name: Jan Bonekamp, Jan Brasser (Witte Ko), Henk Pools en anderen. Liquidaties door het verzet. - 7 maart 1944, 20:00 uur, Jan van Zoelen op de hoek Groenelaan/Zeestraat te Beverwijk, - 24 maart 1944, mislukte aanslag op Ko Langendijk op de Wijkerstraatweg in Velsen-Noord, - 6 april 1944, in de namiddag, Willem Ritman op de Wijkerstraatweg t.h.v. de Corverslaan in Velsen-Noord, - 14 april 1944, 20:40 uur, Speijer Jasper de Graaf op de hoek Kerkstraat/Torenstraat te Beverwijk, Als reactie op deze liquidaties besloot de Duitse bezettingsmacht een Razzia te houden in Beverwijk en Velsen-Noord met als doel 500 jonge mannen in de leeftijd van 18 jaar tot en met 25 jaar te gijzelen en over te brengen naar kamp Amersfoort. Deze gijzelaars zouden vastgehouden worden totdat de daders van deze aanslagen zich gemeld hadden. Als represaille voor de aanslag op Ko Langendijk werd Johan Mol in Amsterdam op 25 maart gefusilleerd. Op 9 april kwam een Silbertanne commando naar Beverwijk om wethouder van Dok en dokter Büller te executeren. Het tweede commando ging die avond naar Velsen-Noord waar Ing. van der Lee en de heer Juckers geselecteerd waren. Wethouder van Dok en Ing. van der Lee waren niet thuis, De heer Juckers overleefde de aanslag. Dokter L.J. Büller echter werd op 9 april 1944 voor zijn huis aan de Vondellaan 22 doodgeschoten. (Bron: Bromsnor tussen de aardbeienvelden van Jan van der Linden). Voor meer achtergronden en informatie wordt u doorverwezen naar www.razziabeverwijk.nl 65 Jonge mannen in de leeftijd van 18 t/m 25 jaar hebben de gruwelen van de kampen in Duitsland niet overleefd. Hun namen treft u hieronder aan. Hendrik van der AarAge Herman BaasJacob BaasJohannes Anthonius BakkerJohannes Josephus Markus BaltusCornelius Hermanus BartLammert BaxJacob Leendert van BeekPiet BesseElis Willem Hendrik de BiePetrus Adrianus de BieJohannes Gerardus de BoerKees BolAdriaan Arie BongersHendrik BraamsFranciscus Joannes Marie BraunGerrit van den BroekTheodorus BurgerJoseph Maria CasanderGerardus DekkerPieter DekkerJohan Wilhelm DetmarJacobus DienaarJosephus Cornelis Stephanus DuijnCornelis van DuijvenbodeJan FokkensJohannes Gerardus Nicolaas GrapendaalDirk GroenJob de GrootNicolaas Petrus HeijnisIsidorus Jacobus HennemanPetrus Cornelis HoogelandPetrus HoogewerfHenk HuijgAlbertus JuckersAldert KamanJohannes Jacobus KloesHendrikus Gerardus KochxDirk Johannes KoopmanEvert KortAlbert KraayeveldAlphonsus van LaarhovenJacobus LimmenJohannes LubbersWillem LuijpenWybo van Marion ER ZIJN HELE GOEDE VERZETS STRIJDERS GEWEEST MAAR IK KAN NOG MEER VERGELDINGS ACTIES OPNOEMEN WAARBIJ 27 MENSEN OMGEBRACHT WERDEN VOOR EEN BRUGGETJE OPBLAZEN . DIT GROEPJE LINKSE RAKKERS MAAKTE ER EEN WILD WEST VAN . EN DAN WORD ER OOK NOG EEN TUNNEL VERNOEMD NAAR WITTE KO
Onlangs kreeg de redactie van Monumenten Spreken de onderstaande mail: Nog even over het monument bij Sint Pancras, ik heb mijn moeder nagevraagd over het tijdstip. Zij kon zich nog levendig herinneren dat ze een grote rode deegbak aan het schoonmaken was in de sloot (omdat er niet altijd voldoende water uit de kraan kwam) en dat ze toen het geweervuur hoorde. Dat was dus na het avondeten, zo rond zevenen/half acht of iets later. Ze heeft van schrik de bak in de sloot laten vallen en is naar binnen gerend. De volgende dag liepen ze langs de bewuste plek, op weg naar school, zagen de bloed/sleepsporen in het gras. Ze vertelde dat ze altijd weer aan de geur van bloed moet denken als ze erover vertelt. Ook een mooi detail: achter de bewuste plek stond een groot veld narcissen in bloei, en iemand had die ochtend een vaas vol van die narcissen op de plek gezet. Klein verzetsdaadje...