‘Hoe bedriegt extreemrechts de middenklasse?’ Dat was de vraag die centraal stond bij het bezoek van Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) aan de Stoomhal in Wormer. Gisteravond om 20.30 uur kwamen daar leden en geïnteresseerden bij elkaar om in gesprek te gaan met Klaver over zijn essay: ‘Hoe rechts de middenklasse bedriegt.‘

Een kleine meerderheid van de zaal had het essay niet gelezen; dat vonden de meesten van hen niet erg. Het was volgens hen fijn om er onbevangen in te gaan. Klaver vertelde over de ongelijkheid die hij heeft zien toenemen in Nederland.

‘Voor steeds meer mensen in dit land is het gewoon moeilijk geworden, soms zelfs onmogelijk, om rond te kunnen komen, en dat heeft alles te maken, niet alleen met hoe het inkomen van mensen zich heeft ontwikkeld, maar ook met de kosten van het leven.’

Hij vertelde over de problemen die in Nederland spelen: lage winstbelastingen, hoge huurprijzen, grote groepen arbeidsmigranten die voor een hongerloon werken, dure zorg en grote winsten. Rechts werkt die problemen volgens Klaver in de hand door deregulering en door weg te kijken, maar ‘bedriegt’ de middenklasse door hen te laten denken dat zij daar baat bij hebben.

Maar wat is die middenklasse dan toch? Dat vroeg een bezoeker zich ook af. Waarom heeft Klaver het niet over andere groepen, zoals de werkende mens in het algemeen? Nou, volgens Klaver is de middenklasse precies hetzelfde. Dat zijn mensen die iedere dag opstaan om naar hun werk te gaan. Een beetje vaag, dus wij probeerden het later nog eens:

‘Dat zijn alle hardwerkende mensen in Nederland, dat zijn alle mensen die iedere dag opstaan, voor dag en dauw, om aan het werk te gaan, hun kinderen naar school te brengen, vrijwilligerswerk doen of mantelzorg. Eigenlijk de mensen, eigenlijk alle mensen die de samenleving draaiende houden.’

Nog altijd een vrij brede definitie waar iedereen zich wel binnen kan plaatsen, maar niet echt een waar zijn eigen essay het mee kan vinden. Want volgens het essay van Klaver speelt: ‘De VVD […] de middenklasse en de laagste inkomens tegen elkaar uit.’ En als je dan de eerder gegeven definitie toepast, kom je toch op iets geks uit. Kunnen de laagste inkomens niet hardwerkend zijn of hun kinderen naar school brengen?

Het was speuren om die lagere inkomens te vinden op de bijeenkomst, wat niet geholpen werd doordat iedereen vrij snel na het einde van het verhaal weer vertrok. De vraag of het verhaal alle lagen van de samenleving bereikt, beantwoordt Songül Mutluer, Tweede Kamerlid voor GL-PvdA, desondanks met een stellige ja.

‘Je ziet dat het een gemixte groep aanwezigen is vandaag, het zijn niet allemaal hoogopgeleide mensen, het zijn mensen die hard werken en rond proberen te komen.’

Er was bijvoorbeeld ook een leraar aanwezig. Mutluer hoopt dat het sociale verhaal dat verteld is, hen aanspreekt.

Volgens Eylem Köseoglu, fractievoorzitter van PvdA-Zaanstad, zal dit verhaal na de kennismaking van vandaag ook naar buiten worden gebracht. Op het gebied van gemeentelijke bezuinigingen adviseerde Klaver: ga als gemeente naast je buurthuizen staan als die wegbezuinigd dreigen te worden, en maak hen duidelijk: het kabinet wil dat jullie dichtgaan, wij niet.

Daar ziet Köseoglu wel wat in; zij zijn activistisch geweest in het verzet tegen de bezuinigingen op de gemeente, zegt zij en als er een buurthuis dicht moet, kunnen we haar dan ook voor het buurthuis op de barricade blijven verwachten. Wij schrijven verder onder de foto.

Fractievoorzitters Natascha Stroo, GL (tevens links) en Eylem Köseoglu (rechts)

Klaver vertelde over de dingen die hij zou willen veranderen. Een bezoeker vroeg zich af of het neoliberale marktframe zelf niet helemaal zou moeten verdwijnen:

‘Ik denk dat nu het moment gekomen is om niet alleen marginale aanpassingen te doen binnen het frame, maar ook het frame zelf ter discussie te stellen. En ik zou wel willen weten hoe jullie binnen de fractie nu kijken naar de toekomst en het zetten van fundamentele stappen.’

Klaver zegt dat zijn fractie wel degelijk voor dergelijke ‘systeemverandering’ is, maar dat ze ook realistisch moeten zijn. Binnen een regeerperiode, zo vertelt hij, zal het bijvoorbeeld gaan om het veranderen van één of twee toeslagen. Op het gebied van deprivatisering zal die niet in één keer plaatsvinden. Dat zou te duur zijn:

‘In de woningbouw moet de overheid een veel grotere rol spelen, en in de zorg moet de overheid ook, door middel van prijsregulatie, een veel grotere rol spelen.’

Dat noemt Klaver dus systeemverandering. Zeggen dat alles in één keer hélemaal anders moet, doet hij niet. Daar zijn de problemen volgens hem veel te ingewikkeld voor:

‘Wij beloven geen gouden bergen.’

Ook Songül Mutluer vindt dat je daarvoor moet oppassen, en ‘het liberalisme is niet helemaal slecht.’ Ondernemerschap is volgens haar ook heel belangrijk: dat je als ondernemer een paar mensen in dienst kan hebben en onderhouden, is juist goed, zegt zij. Want de brede middenklasse van GL-PvdA heeft geen klassenvijand – daar kan iedereen bij.

Door Marijn Kerkhoven.