B&W van Zaanstad stelt niet verantwoordelijk te zijn voor het forse tekort bij de nieuwbouw van het Zaans Natuur & Milieu Centrum (ZNMC). Op vragen van DZ-raadslid Juliëtte Rot schrijft Zaanstad dat het tekort van een miljoen het gevolg is van een combinatie van het ontbreken van een risico-analyse, gebrekkige voorbereiding, onvoldoende kennis, vertragingen, extra opslagkosten en problemen bij het hergebruiken van materialen.

Eerder schreven we al dat Zaanstad de lening voor het nieuwbouwproject met bijna een miljoen euro heeft verhoogd (volgens de antwoorden is het tekort overigens € 1.023.000). Zaanstad stelt dat de stichting ZNMC ‘onvoldoende kennis heeft gehad om een goede inschatting te maken van de financiële – en technische risico’s’. De gemeente erkent zelf nog weinig ervaring te hebben met circulair bouwen door derden, maar voegt daaraan toe dat de gemeente ook géén eindverantwoordelijkheid had bij het bouwproject.

Dit nieuwbouwplan is in 2021 verkozen boven ‘nieuwbouw op basis van een kalk-hennep constructie’ omdat het ‘circulaire gebruik’ van het oude pand van basisschool Octant een half miljoen goedkoper was. Nu blijkt het dus een heel miljoen duurder.

Een integrale risicoanalyse ontbrak bij de start van het project, net als bindende contractuele afspraken met bouwpartners over budgetcontrole of aansprakelijkheid bij kostenoverschrijdingen. Het college wijst daarbij opnieuw naar het stichtingsbestuur van het ZNMC, dat volgens hen verantwoordelijk is voor het bouwproces – maar dat tegelijk wordt bekritiseerd vanwege een gebrek aan deskundigheid. Het bouwproject lijkt daarmee zwak voorbereid, slecht gemonitord en kwetsbaar georganiseerd.

Kostenoverschrijding

Zaanstad probeert wel de zwartepiet richting het ZNMC te schuiven maar lijkt zelf toch verantwoordelijk voor een deel van de overschrijdingen. Zo zouden vergunningen vertraagd zijn, maar die moeten grotendeels door Zaanstad zelf verleend worden. Ook de vroegtijdige sloop van de voormalige Octant-school kan niet buiten medeweten van de gemeente hebben plaatsgevonden.

Noch ZNMC, noch Zaanstad hebben bij de voorbereiding in de gaten gehad dat de verwarmingsinstallatie van de Octant op gas was aangesloten. Op de projectwebsite van de ZNMC-nieuwbouw schept Zaanstad nogal op over ‘we’ (Zaanstad dus) die vrijwel alles geregeld heeft:

‘Een eerder ontwerp bleek bij de verdere uitwerking te duur te worden. We zijn vervolgens op zoek gegaan naar andere mogelijkheden. Het nieuwe gebouw voor het ZNMC bouwen we circulair. Dat betekent dat we zoveel mogelijk gebruik maken van bestaande bouwmaterialen, in plaats van deze nieuw te kopen.

Hiervoor gebruiken we het vrijgekomen schoolgebouw van De Octant in Assendelft. Dit gebouw is tijdelijk gebruikt voor de school en kunnen we nog makkelijk 40 tot 50 jaar gebruiken. Het schoolgebouw is geheel uit elkaar gehaald en alle bouwmaterialen zijn opgeslagen. Met deze bouwmaterialen bouwen we het nieuwe gebouw voor het ZNMC op.’

Geen evaluatiecriteria

Mocht het ZNMC niet in staat zijn de lening terug te betalen, dan kan de gemeente op basis van een overeenkomst het eerste hypotheekrecht verkrijgen op het pand, inclusief het opstalrecht. Toch is volledige terugbetaling daarmee niet verzekerd. Er wordt volgens het college gewerkt ‘aan een aantal scenario’s om het pand en de exploitatie in zijn geheel of gedeeltelijk in beheer van de gemeente te nemen’.

De gemeente geeft toe dat er geen evaluatiecriteria zijn voor circulaire bouwprojecten, terwijl deze vanwege hun innovatieve karakter juist extra aandacht vragen. Om zo’n tekort bij toekomstige projecten te voorkomen volgt er dit najaar een evaluatie van ZNMC nieuwbouwproject.

Paul Laport, directeur/bestuurder van de Stichting ZNMC, is om commentaar gevraagd, zodra dat binnen is, vullen we dit bericht aan.

Door Dorine Kat en Piet Bakker, met informatie uit beantwoording DZ-vragen, de projectsite, en eerder nieuws op De Orkaan. Afbeelding: hoe het nieuwe ZNMC eruit moet gaan zien.