Vanaf vandaag tot en met zondag 10 augustus 2025 is het weer zo ver: de jaarlijkse kermis in het centrum van Oostzaan. Op en rond het Kerkplein, de Begoniastraat en de Ds. Nanne Zwiepsingel worden kramen en attracties opgebouwd, en vier dagen lang is het feest voor jong en oud.
In 2025 klinkt daar weinig ophef over, maar precies 100 jaar geleden lag dat heel anders…
Tijdens een raadsvergadering in augustus 1925 stond de kermis centraal in een fel debat. Moest ze worden afgeschaft of ingekort? Waren de cafés te lang open? Was het wel fatsoenlijk, zo’n Zondagsvermaak? De gemeenteraad was verdeeld, maar uiteindelijk bleef de kermis, tot opluchting van velen, toch bestaan.
We stuitten op dit prachtige, levendige verslag van die vergadering, waarin de sfeer van toen goed te proeven is. Inclusief politieke spitsvondigheden, morele bezorgdheid en praktische bezwaren (‘de cafés zitten om 12 uur nog tjokvol!’). En met een opvallend actuele ondertoon: de kermis mag dan 100 jaar ouder zijn, de discussie eromheen is verrassend herkenbaar, de namen van de raadsleden ook.
Lees hier het raadsverslag uit De Zaanlander van 1925:
Raadszitting Oostzaan
Het verzoek tot afschaffing of inkrimping der kermis verworpen.
De Begrooting 1925 opnieuw vastgesteld; sluitend gemaakt zonder subsidie van Rijk en Provincie.
De Belasting met ƒ 3000 verhoogd.
De raad onzer gemeente kwam maandag jl. in openbare zitting bijeen ter afhandeling van een betrekkelijk korte agenda. Voorzitter: de heer B. Teer, burgemeester. Afwezig zonder kennisgeving: de heren De Boer en De Dange. De notulen der vorige vergadering worden onveranderd goedgekeurd en vastgesteld.
1. Ingekomen stukken
a. Schrijven van Gedeputeerde Staten: goedkeuring van het raadsbesluit tot het in erfpacht uitgeven van grond aan de heer J. Schaap. Dit betreft een bouwterrein, liggende aan de Nieuwe Rijweg over de Twiskebrug.
b. Suppletorische begroting 1924, goedgekeurd terug ontvangen, behoudens enkele kleine wijzigingen van administratieve aard. Een bedrag van ƒ 287,20 is er op geplaatst als uitgave voor een leerling aan de Hogere Burgerschool te Wageningen. Dit betreft een zoontje van Dr. C. de Boer.
De heer Van Os maakt de opmerking dat het toch een scheve verhouding is, dat zo’n hoog bedrag moet worden betaald — ook voor personen met grote inkomens.
De voorzitter antwoordt dat hieraan niet valt te ontkomen.
c. Schrijven van de Pensioenraad te Den Haag, houdende mededeling dat de heer C. Meijn, stoker aan de gasfabriek (die wegens gezondheidsredenen reeds geruime tijd buiten dienst is), ongeschikt is bevonden voor verdere dienstverrichtingen.
Voorgesteld wordt aan genoemde stoker pensioen te verlenen.
De voorzitter deelt mede dat B. en W. – met het oog op de wijzigingen in de pensioenwet – de raad voorstellen aan Meijn ontslag te verlenen ingaande 30 juni. B. en W. hadden de datum van ontslag nog even willen verschuiven, maar dat kon dan wel eens in het nadeel van de betrokkene uitkomen.
Hiervoor in de plaats willen B. en W. nu een toelage van ƒ 200 toekennen, te betalen ineens of in gedeelten. Aldus – zonder hoofdelijke stemming – besloten.
De voorzitter deelt nog mede dat het pensioen vermoedelijk ongeveer ƒ 514 per jaar zal bedragen.
De overige ingekomen stukken gaan alle onder de hamer door.
2. Verzoek tot afschaffing of inkrimping der kermis
Ingediend door:
- De kerkenraad der Gereformeerde Kerk en de Gereformeerde Evangelisatievereniging (verzoek tot afschaffing of inkrimping van de kermis)
- Een adres van ingezetenen tot behoud van de kermis
Discussie:
Wethouder Kater verklaart zich tegen aanneming van het verzoek tot afschaffing. Hij acht dit niet het geschikte moment, de lucht is momenteel vol van politiek. Ook heeft hij bezwaar tegen het verzoek, omdat het niet op zegel is gesteld.
Wethouder mevrouw Hofman wijst op de rumoerige toestanden tijdens de laatste Pinksterdag. Ze zou graag zien dat op dergelijke dagen – Pinksteren, kermis enz. – de cafés uiterlijk om 12 uur worden gesloten. Ze wil de caféhouders nogmaals wijzen op het bestaande tapverbod, dat het schenken van sterke drank na acht uur verbiedt.
De voorzitter antwoordt dat het sluitingsuur van cafés onder zijn bevoegdheid valt. De raad kan slechts een motie indienen, waarmee dan – na aanname – rekening gehouden kan worden. Hij wijst erop dat het haast ondoenlijk is om het sluitingsuur op 12 uur te bepalen, vooral op de zaterdag en zondag van de kermis, aangezien cafés dan vaak nog tjokvol zijn. Het zou onpraktisch zijn met de beschikbare politie alles te ontruimen en men zou dan een grote menigte ontevreden bezoekers op straat zetten, die zich dan nog aan het vermaken zijn.
Dat zou de problemen juist vergroten.
Mevrouw Hofman zou in elk geval willen beginnen met het sluitingsuur voor donderdag en vrijdag op 12 uur te stellen, en voor zaterdag op 1 uur i.p.v. 2 uur. Ze wil zo veel mogelijk waken voor ergerlijke straatschandalen in de nacht.
De heer Van Kleef merkt op dat de meeste rumoermakers van buiten komen, bijvoorbeeld uit Zaandam, waar de cafés op zondag pas om 11 uur sluiten. Als de cafés hier om 10 uur dichtgaan, trekken velen daarna nog naar elders, en keren dan rumoerig terug.
Mevrouw Hofman antwoordt dat het dan juist niet zo’n vaart kan lopen als hier alles al dicht is.
De heer Dral: “Als we de oorzaak wegnemen, verdwijnt de kwaal vanzelf.” Hij had gedacht dat de kermis vanzelf zou uitsterven, maar komt nu tot een ander inzicht: in plaats van uitsterven, lijkt ze juist op te leven. Daarom wil hij beginnen met de zondag af te schaffen. Hij vraagt ook of het mogelijk is het aantal optredens op zondag te beperken.
Mevrouw Hofman antwoordt dat veel ouders doordeweeks niet vrij zijn en juist de zondag gebruiken om met hun kinderen een kijkje te nemen. Ze noemt dit onschuldig vermaak waar niets mis mee is. Waar het om gaat, zijn de nachtelijke herrie en de straatschandalen. Ze ziet niets verkeerds in de kramen en tenten, maar wél in wat zich dááromheen vaak afspeelt.
De heer C. de Dood zegt dat men met het instellen van het tapverbod hoopte dat de situatie zou verbeteren, maar dat blijkt niet het geval. Omdat in Zaandam de cafés langer open zijn, trekt men daarheen. Hij noemt de toestanden in de Kerkbuurt als voorbeeld: wanneer bezoekers uit Zaandam terugkeren, staat het er vol met fietsen — en erger.
Stemrondes:
- Voorstel van Dral om de zondag uit de kermis te schrappen:
- Voor: Kater, Dral
- Tegen: Van Os, De Haas, J. de Dood, Van Kleef, Van Noord, C. de Dood, mevr. Hofman
- Verworpen (2 tegen 7)
Conclusie:
De kermis blijft voorlopig onveranderd bestaan.
De heer C. de Dood merkt nog op dat de heer Kater zijn stem motiveerde tegen het adres, maar vervolgens tegen de afwijzende beschikking stemde.
Door De Zaanlander van 1 juli 1925 en Merel Kan. De foto boven werd genomen in 2022 in Oostzaan en is van De Orkaan.
Oostzaan doet het nog steeds goed, toch?
Kan ik me hier nog steeds veilig voelen, ik bedoel er staan geen hekken om het kermis terrein en iedere vandaal, lees kwaadwillende, kan zomaar het kermis terrein op lopen...
Laat dit een voorbeeld zijn voor de kermis in Zaandam, de hekken in Zaandam op de Burcht zijn overbodig en totaal nutteloos en voelen eerder als onveilig dan dat het iets toevoegt aan mijn gevoel van veiligheid, sterker nog, mocht er iets gebeuren dan heb ik geen enkele mogelijkheid om ergens naar toe te vluchten, alles is afgesloten door hekken...
Hoezo veiligheid als er een ramp gebeurt? Ik kan dan nergens heen...
Wat er in Zaandam speelt is dat men af wil van de kermis op de Burcht en op de Burcht spelen belangen die niet benoemd kunnen worden, of mogen worden?
Wie zijn de mensen die van de kermis af willen op de Burcht? Er moeten namelijk woningen komen, de grond levert enorm veel geld op als daar woningen komen.
Mij is het niet duidelijk, maar voor mij is het wel duidelijk dat er van alles aan gedaan wordt om de Zaandamse kermis kapot te maken, en dit gebeurt vanuit de gemeente Zaanstad.
Welke ambtenaar is bezig met het voorbereiden, en het kneden van de publieke opinie om van het Burcht terrein een woning locatie te maken? Of zal hier een wethouder (voormalige wethouder, of raadslid) een belang hebben?
Laat me raden, een VVD-er die geheel ter goeder trouw is en toevallig een uitdaging ziet, plannen zijn soms dingen waar je een lange adem voor nodig hebt en uiteindelijk krijg je je zin. Geld stroomt soms net als water en een dam is leuk, maar een dam kan op 2 manieren gebruikt worden
Het opheffen van de kermis op de Burcht speelt al meer dan 20 jaar, zolang zijn er al plannen om op de Burcht woningen te bouwen, er is ook sprake van een zogenaamde authentieke bouwplaats voor boten zoals het plaatsvond in de 17e en 18e eeuw
Ik zuig dit niet uit mijn duim, de Orkaan heeft al vaak genoeg gesproken over het feit dat de Burcht in Zaandam beter gebruikt kan worden voor wat dan ook(woningen?)
Ik zou wel eens willen weten wie of wat er iedere keer voor zorgt dat de Burcht ter discussie komt te staan, en het meest volhardende plan is dat er woningen moeten komen. Gemeenteraden komen en gaan, maar plannen voor de Burcht blijven beklijven, hoe dan?