PvdD-raadslid Melchior Mattens viel van zijn stoel toen hij de Raadsinformatiebrief (RIB) over het nieuwe ofi-alternatief voor de Guisweg las (de Guisweg gewoon onder het spoor door). Vooral omdat iedereen dat volgens hem al aan had kunnen zien komen. Het was een besluit met een hoog I-Told-You-So gehalte’: ‘die ADC zal nooit en te nimmer gehaald worden’. En wat heeft het in de tussentijd allemaal gekost vroeg hij zich af.

De ADC-toets is nodig omdat het project teveel stikstof-emissie zal hebben. Dat mag alleen als er geen alternatieven (A) zijn, er Dwingende reden van groot openbaar belang (D) bestaan en dat uitstoot met Compensatie (C) goedgemaakt wordt. Dat laatste ging minstens acht jaar duren en dan moeten er al 50 procent meer treinen rijden over de Zaanlijn. Want daar gaat het allemaal over.

Ook Flip Hoedemaeker (D66) had altijd al gedacht dat die ADC-toets niet gehaald zou worden: ‘wij willen er uitgebreid over praten’. Dus het niet via een Raadsinformatiebrief meegedeeld krijgen. Hij was niet de enige, ook Hans Kuyper (ROSA), Maikel Kat (DZ), Anna de Groot (SP), Hanneke Veurink (CU) en bijvoorbeeld Marianne de Boer (LZ) wilden het als raad zelf bespreken.

Voorkeursalternatief

Een motie om dat formeel te regelen haalde het echter niet. Er moest daarvoor nog wel een geheim overleg over gehouden worden. Gevolg: het onderzoek naar het ofi-alternatief gaat gewoon door (dat noemen we zo omdat ofi – vroeger Olam – daarvoor terrein moet afstaan, anders lukt die onderdoorgang niet).

Maar waarom moet dat onderzocht worden? Daarover ontstond enige verwarring. Uit de RIB is af te leiden dat vooral het niet op tijd regelen van voldoende stikstof-compensatie de oorzaak is, en dat bovendien ofi geneigd zou zijn over medewerking te praten.

Wethouder Slegers zag het wat luchtiger. Het originele voorkeursalternatief voor de Guisweg (een nieuwe onderdoorgang ter hoogte van de A8, afsluiting van op- en afritten in oud-Koog) was volgens hem nog lang niet van tafel. In tegendeel, dat heette niet voor niks voorkeursalternatief, dat had dus de voorkeur – daarover was al een principebesluit door de raad genomen. Maar in het kader van ADC-toets moest ook even gezocht worden naar alternatieven.

Dat suggereerde dat het onderzoek naar het ofi-alternatief maar bijzaak was, waardoor het oorspronkelijk plan weer in beeld zou komen. Maar daar is tijdige stikstof-compensatie dus onmogelijk.

Melchior Mattens

Door Piet Bakker op basis van Raadsvergadering Zaanstad 15 oktober 2025.