Het is misschien geen toeval dat ik dol ben op brood en broodproducten. Mijn grootvader Cor was bakker in Krommenie van 1917 tot 1952 en heeft deze bakkerij samen met zijn zoon Henk, mijn vader, en twee hardwerkende echtgenotes gerund.
Ook later, toen mijn vader al lang het bakkersvak niet meer uitoefende, bleef bakken, tot op hoge leeftijd, een grote hobby van hem.
Mensen die de bakkerij nog hebben gekend roemen nog steeds het heerlijke beschuit van bakker Voorn.
Maar niets kan mij zo lekker smaken als een snee duivekater met heerlijke roomboter.
Dit speciale brood wordt door het hele land gebakken en gegeten maar met name in de Zaanstreek en in en rond Amsterdam is het een specialiteit die vooral rond de feestdagen wordt gegeten.
Hoe lang er al duivekater wordt gebakken is niet helemaal duidelijk maar Jan Steen heeft op zijn schilderij “Bakker Arent Oostwaard en zijn vrouw Catharina” in 1658 al duivekater geschilderd.
En ook eerder heeft men verwijzingen naar de duivekater gevonden.
De duivekater is oorspronkelijk een heidens offerbrood dat herinneringen bewaart aan een vroeger kattenoffer.
Een duivel-kater werd levend verbrand of begraven om de vruchtbaarheid van de akker te bevorderen. Toen de zeden verzachtten werd het dierlijke offer vervangen door een broodoffer in de vorm van een kater.
In de loop der jaren heeft het de dierlijke vorm verloren en neemt het de gedaante aan van een knipbrood. In verschillende streken van het land worden weer andere vormen toegepast.
Een andere verklaring is dat het brood meekwam met Franse refugiés.
Dit brood was groot “deux fois quatre” en werd verbasterd tot duivekater.
In Nieuwendam, ten noorden van Amsterdam, zat tot 1974 de duivekaterbakkerij van Anton Kroes. Deze bakkerij bestond toen al ruim 300 jaar en naarmate de decembermaand naderde werd hier dag en nacht gewerkt om aan de vraag te voldoen.
Aanvankelijk werd het brood gegeten rond de feestdagen maar tegenwoordig bakken bakkers het hele jaar door dit zoete brood.
De duivekater is een zogenaamd vloerbrood. Wat betekent dat het niet wordt gebakken in een bakblik maar zo op de vloer van de oven wordt gelegd.
Ik verheug me op de komende dagen waar ik mezelf extra verwen met zo’n heerlijk Zaans product.
Coby Voorn
Ik denk dat ik maar eens een duivekater ga bakken.
Toch vreemd dat ik die duivekater nooit geproefd hebt.
Wat een leuk ztukje, alleen jammer dat niet het hele recept erbij staat.
Is inmiddels aangepast - het recept dat erbij stond van het Bakkerijmuseum klopte overigens niet, dus wel hebben een andere link opgenomen. (Orkaantip: ff langs de bakker fietsen).