Over enkele weken begint UEFA Women’s Euro 2025, het EK vrouwenvoetbal waar ook Nederland aan meedoet. De eerste keer dat Nederlandse vrouwen een onderlinge voetbalwedstrijd speelden, was meer dan honderd jaar geleden in deze regio. Hiervan zijn foto’s gevonden! Sporthistoricus Jurryt van de Vooren schrijft over deze wedstrijd.

Vrouwen zijn heel lang uitgesloten van het voetbal. Pas in 1971 organiseerde de KNVB de eerste officiële competities. Toch zijn er veel meldingen van vrouwenvoetballers van daarvoor, die dan maar zelf wedstrijden organiseerden. De primeur was voor OSV uit Oostzaan.

Allen naar OSV

In juli 1920 verschenen er in de dagbladen opeens advertenties voor een vrouwenvoetbalwedstrijd in Oostzaan. ‘Zondag 25 Juli a.s. allen naar O.S.V. Dames-Elftal tegen Dames Voetbalvereeniging “Wittenburg”. Aanvang 2 uur Overtoom.’

In die tijd was het absoluut niet toegestaan dat vrouwen officiële voetbalwedstrijden speelden – waar ook ter wereld. Het was daarom een zeer opmerkelijke oproep, die veel aandacht kreeg. En dan niet alleen in Amsterdam en Oostzaan zelf, maar in heel Nederland. Alle kranten schreven erover.

Wittenburg

OSV had zelf een gelegenheidsteam samengesteld, dat vooral bestond uit vrouwen van de korfbalvereniging Unie. Als tegenstander was het Amsterdamse Wittenburg uitgenodigd. Dat werd op 24 september 1919 opgericht als mannenclub en heeft maar drie jaar bestaan. In die korte periode werd er ook een vrouwenelftal samengesteld, dat dus naar Oostzaan zou komen.

Van dit elftal Wittenburg is zelfs een foto bekend, die Joss Pafort meer dan honderd jaar later voor de eerste keer zag. Hij was zeer verrast:

‘De keepster, de dame in het wit, is mijn oma Aafje de Boer.’

Zij was geboren in 1886 en in haar tijd als voetbalster moeder van vier kinderen. In 1930 kwam er nog een nakomertje, de vader van Pafort. Ze was slechts anderhalve meter lang en daarmee de kleinste van het elftal. Dat weerhield haar er niet van om plaats te nemen in het doel. ‘Zij was de enige, die niet bang was om op de bal te duiken.’

Teleurstelling

De publieke belangstelling op die 25e juli in Oostzaan was enorm. ‘Tot de bezoekers behoorden ook eenige raadsleden van Oostzaan,’ meldde het Algemeen Handelsblad in zijn verslag. Ook vanuit Amsterdam waren veel belangstellenden afgereisd.

Tot grote teleurstelling kwam tegenstander Wittenburg niet opdagen, maar daar werd OSV niet door uit het veld geslagen. Ter plekke werd een tweede gelegenheidselftal samengesteld, dat daarna meedeed aan de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd in ons land. Clubsecretaris Schaft van OSV was de scheidsrechter.

Het OSV-team speelde in de eigen clubkleuren en dat van Unie in een tenue van zwart en wit. De speelsters werden met muziek begeleid toen zij om kwart over twee het veld betraden. ‘Al dadelijk ontwikkelde zich een aardig spel’, aldus Algemeen Handelsblad, ‘waarbij het Unie-elftal iets in de meerderheid was. Na 10 minuten spelen scoorde Unie.’ Dat bleek het enige doelpunt, waarmee de korfbal-voetbalsters dus hadden gewonnen.

Onbekende foto’s

Mede door het verslag in Algemeen Handelsblad weten we zeker dat er op 25 juli 1920 inderdaad tussen twee vrouwenelftallen is gespeeld, waarmee het de oudste melding is van vrouwenvoetbal in Nederland. Het is best mogelijk dat er eerder ook al ergens zo’n wedstrijd was, maar daar is geen bewijs van.

Meer dan honderd jaar later zijn er ook nog eens onbekende foto’s opgedoken van beide vrouwenelftallen – een extra bewijs. Ze werden geplaatst in het tijdschrift Het Leven, in die tijd zeer populair.

Er werd ook nog een opname gemaakt van twee leden van het Unie-team, dat na afloop een dansje maakte op het veld.

Met behulp van de informatie over de clubtenues is het met AI zelfs mogelijk om een levensechte reconstructie te maken. Het geeft een beeld hoe het er in 1920 heeft uitgezien, waarbij het wel belangrijk is om te onthouden dat het kleuren zijn, die nu pas zijn toegevoegd.

Het enige wat we nog steeds niet weten, is de namen van al die vrouwen. Toch zijn we nu wel in staat om die twee historische teams uit Oostzaan meer dan honderd jaar later weer te zien, de hele verre voorlopers van de vrouwen op het EK van volgende maand.

Deze bijdrage is geschreven door sporthistoricus Jurryt van de Vooren. Hij schreef het boek De vrouwen van ’61 over vrouwelijke scheidsrechters in Noord-Holland. Verder is Van de Vooren regelmatig in de media te zien en te horen over maatschappelijke onderwerpen, gerelateerd aan sport. Dit artikel is een voorpublicatie van een artikel voor de site Sportgeschiedenis.nl.