Voor de Fototijdreis van deze week zijn we weer naar de Oostzijde gegaan. Op de oude foto zien we het begin van de Oostzijde omstreeks 1958.

De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

De oude foto is afkomstig uit de beeldbank van de Zaansche Molen. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde voor de achtergrondinformatie. Vandaag: het begin van de Oostzijde waar nu de Peperstraat is.

Begin van de Oostzijde

De 2 oude houten pandjes die we op de foto zien waren Oostzijde 10 en 8 (links) die in de eerste helft van de 19e eeuw zijn gebouwd. De pandjes waren als woonhuis gebouwd maar kregen later een winkelfunctie.

Zo was Oostzijde 8 sinds 1923 de banketbakkerswinkel De Beschuitmand van J. van de Voort en in Oostzijde 10 kwam in 1925 meubelmaker J.A. Zegers die er een woninginrichtingswinkel begon.

Oostzijde 8 werd in 1963 afgebroken en is verplaatst naar de Zaanse Schans waar het terug te vinden is als Kalverringdijk 9. Daar werd het samengevoegd met een pand dat eerder op Bloemgracht 21 stond.

Oostzijde 10 verhuisde in 1964 naar de Zaanse Schans waar het ten zuiden van restaurant Hoop op d’Swarte Walvis, het oude weeshuis van Westzaan, werd herbouwd en deels keuken van het restaurant is geworden.

Naast Oostzijde 8 was de toegang naar de Kalverstraat, oorspronkelijk een oud pad dat in 1678 een reglement kreeg. Het pad is vermoedelijk genoemd naar schoolmeester Cornelis Jansz Kalff

Het stenen pand naast de Kalverstraat was Oostzijde 6. Dit pand was in 1901 gebouwd ter vervanging van een oudere woning en was aanvankelijk de melksalon van P. Hoogeboom. Later werd het een kruidenierswinkel, onder andere van J. de Roos en S. de Jong en vanaf 1935 van G. Dekker.

Vervolgens zien we Oostzijde 4, gebouwd in 1884 en waar C. Kraaier in 1913 zijn zuivel-, boter- en kaashandel begon. Het pand is in 1960 gesloopt. C. Kraaier was inmiddels verhuisd naar Oostzijde 303.

Oostzijde 2 stond op de hoek van het Fransepad en was in 1955 de groentewinkel van P. Happe.

Het grote pand rechts was Klauwershoek 10-14. De tekst op de gevel doet vermoeden dat hier de brandstoffenhandel van P. A van den Dongen was maar dit was reclame, in het pand zat de slagerij van Doornbos.

De brandstoffenhandel zat op Bakkerspad 19. Het Bakkerspad was een pad dat vanaf de Westzijde nar het westen liep en vormt tegenwoordig samen met het voormalige Otterspad de Klokbaai.

Klauwershoek 10-14 werd in 1959 gesloopt en hier kwam de huidige tapijtwinkel. Voor dit pand kon je rechts naar de Klauwershoek, dat eeuwenlang de doorgaande weg naar Westzaandam was, en links naar het Fransepad.

Het Fransepad, later Fransestraat, dankt haar naam aan de Franse school die daar was. Het oudst bekende padreglement dateert uit 1677, maar dit pad was ouder want de school stond er al in 1656.

Tussen 1958 en 1964 zijn de Kalverstraat, de oude Peperstraat, Fransestraat en het begin van de Oostzijde gesloopt, vanwege de bouw van de Beatrixbrug en de aanleg van de nieuwe Peperstraat.

Vanaf 2025 gaat de Peperstraat opnieuw op de schop. De galerijflats en de Beatrixflat worden gesloopt waarna er nieuwbouw komt en de hele straat wordt heringericht.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Tekst en foto 2025: Bert Versteeg. Bronnen: Beeldbank Zaansche Molen, GAZ en Zaanwiki