C&A is er nog steeds, maar voor de rest is er erg veel veranderd in bijna 50 jaar, zoals de auto’s die vroeger over de Gedempte Gracht reden…
De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…
Deze ansichtkaart komt uit de privé-verzameling van Orkaan-redacteur Piet Bakker. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: de Gedempte Gracht bij het Rustenburg in Zaandam.
Gedempte Gracht bij Rustenburg
Aflevering 86 van de fototijdreis brengt ons naar het eind van de Gedempte Gracht bij het Rustenburg. De oude foto is deze keer niet heel erg oud en zal begin jaren ’70 zijn gemaakt. Toch is er in Zaandam bijna geen straat te noemen die in 50 jaar zo vaak is veranderd als de Gedempte Gracht.
De straat ontstond in 1858 toen de sloot tussen het Zilverpad aan de zuidkant en het Geldelozepad en Kuijperspad (noordzijde) werd gedempt. Het waren drie relatief oude paden want zo kreeg het Zilverpad in 1637 een padreglement en het Kuijperspad, dat ook wel Seijlpad werd genoemd, in 1645. Het oudste bekende padreglement van het Geldelozepad stamt uit 1753 maar er zijn ongetwijfeld oudere reglementen geweest.
De Gedempte Gracht is altijd een vrij normale staat geweest met woningen en winkeltjes maar daar kwam op 3 december 1958 verandering in toen de Beatrixbrug werd geopend. Het verkeer kon toen nog niet doorrijden naar de Provincialeweg, dat gebeurde een paar jaar later. In 1962/1963. Met de opening van de brug en het doortrekken van de Gedempte Gracht naar de Provincialeweg ontstond een belangrijke oost-west route die tevens de stad moest ontsluiten. In 1958 bestonden de Coentunnel en Coentunnelweg nog niet en het verkeer van en naar Amsterdam moest via de Hemponten.
In de jaren ’80 werd de bestrating vervangen door asfalt en mochten er alleen nog stadsbussen rijden. Later kreeg de gemeente weer een ander plan en werden de paviljoens gebouwd waardoor de straat werd afgesloten voor alle verkeer behalve voor voetgangers. Het verkeer moest via de Vinkenstraat haar weg zoeken. In 2011 ging de straat weer op de schop, de paviljoens werden gesloopt, er kwam weer water waarna de straat zijn huidige aanzicht kreeg.
Op de oude foto zien we rechts op de voorgrond het winkelpand van C&A waarvoor op 31 januari 1969 de eerste paal werd geslagen waarna op 17 maart 1970 de officiele opening werd verricht door wethouder D. Metselaar van Openbare Werken.
De naam C&A is een afkorting van de voornamen van de broers Clemens en August Brenninkmeijer, dit waren twee ’textielteuten’ uit Westfalen in Duitsland. Teuten waren rondreizende handelaren en om niet steeds nieuwe voorraden te moeten halen, openden Clemens en August in 1841 in het Friese Sneek een textielopslag en korte tijd later hun eerste winkel in confectiekleding.
Langzaam maar zeker kwamen er meer winkels bij tot het huidige aantal van ongeveer 1400 filialen in Europa waarvan nu nog ca. 100 in Nederland. Begin jaren ’70 werden er meer grote winkelpanden op de Gedempte Gracht geopend zoals de HEMA (februari 1969) en V&D (maart 1970).
Uniek in het nieuwe, Zaandamse filiaal, was het betalen met zogenaamde buizenpost, de bon en het geld of betaalcheque gingen in en cilinder die vervolgens in een buis werd gedaan waarna de cilinder werd meegezogen naar een locatie waar de betaling werd afgehandeld. De cilinder werd weer uit de buis gehaald waarna de bon samen met het eventuele wisselgeld weer via de buis werd teruggestuurd.
In 2014 werd het pand grondig verbouwd, de 2e etage werd verwijderd en het gebouw kreeg nieuwe gevelbeplating. Links op de oude foto zien we wat volgens mij een Ford Cortina is, die tussen 1962 en 1970 in productie is geweest waarna de naam werd veranderd in Ford Taunus.
Het eerste pand aan de linkerkant met de gele, Prisma-reclameborden, was juwelier Weber met daarnaast het pand waar later een vestiging van Rentenaar zou komen. Links van de juwelier zou omstreeks 1985 een filiaal van de ABN-AMRO bank komen.
Bekijk hier alle fototijdreizen.
Foto en tekst 2024: Bert Versteeg. Bronnen: Gemeentearchief Zaanstad, Zaanwiki, Wikipedia.
Aan ‘de Jager op de Gracht’ wordt door mij met weemoed nog wel eens gedacht. Een ongekende sortering cigaren van heinde en verre. RIP
Toen het nog mooi was.. Kun je nu helaas niet meer zeggen, naar mijn mening dan. Vind ik van veel plekken trouwens, Poelenburg was ook veel mooier in 2010 dan nu sinds die herinrichting van de weg.
Vroeger mooie herinneringen aan het centrum van Zaandam. Op donderdag avond koopavond rondjes lopen in de hoop het meisje tegen te komen waar je al een tijd een oogje op hebt . Leuke tijd !
inderdaad jan jaren 90 was zaandam stuk gezelliger nu begint het overmaken volgepropt te worden vandaar ik met meer mensen uit de zaanstreek friesland zijn ingetrokken
Een neef van mij was eigenaar van een chocolaterie winkel, naast die platenzaak op de Ged.Gracht. Dat was Vegt chocolaterie in de jaren 60 en 70 Hij had meerdere van deze winkels in Zaanstad. ook stond hij op de markt in Zaandam. Begin jaren 70 nam ik van hem zijn "oude" Ford Taunus type GXL
van hem over. de witkleurige op de foto is een vierdeurs uitvoering van hetzelfde type.
Mooie bomen ook, was daar best goed toeven hoewel dat met het verkeersaanbod nu niet meer zou kunnen....zucht.
Zo te zien die gele daarachter een Fiat 128 ( 1969 - 1985 ).
De nieuwe foto is van een iets hoger standpunt gemaakt volgens mij. Jammer dat de bomen op beide foto's in blad staan, ik denk dat als de bomen in wintertooi stonden er nog net iets meer te herkennen was, al zou dat ook niet veel zijn.
De gedempte gracht was best een aardige winkelstraat, totdat ze er asfalt gingen neerleggen, dat is de grootste fout geweest, nog fouter dan de paviljoens. Nu is het vooral mooi maar is het er niet gezelliger op geworden, mede door het beperkte winkelaanbod.
Ik zie veel gele nummerplaten dus zal het al eind 70 zijn . Want volgens mijn geheugen was dat net voor het eind van de schooltijd gebeurt. Dus 78 tot 80?
Ik was er helaas niet omstreeks 1970/80 maar ik weet wel dat auto's van voor 1 januari 1978 de blauwe plaat mochten houden toen de omschakeling kwam.
Oef wat is dit een slecht plek geworden.
Die nieuwe lantaarns, alsof ze het nog op gas doen.
Alles niveau Efteling.