De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten en natuur wordt opgeofferd om plaats te maken voor nieuwbouw, stadsvernieuwing en bedrijventerreinen.

De Zaanstreek is de afgelopen decennia – soms zelfs onherkenbaar – veranderd. De Orkaan brengt die verandering in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: de hoek Gedempte Gracht / Westzijde in Zaandam.

Hoek Gedempte Gracht / Westzijde

De Gedempte Gracht is in 1858 ontstaan toen de sloot tussen het Zilverpad (zuidkant van de huidige straat) en het Geldelozepad (noordkant) werd gedempt. De straat is de laatste 70 jaar enorm veranderd. Rond 1955 is aan de oostkant van de Westzijde veel gesloopt om de bouw van de Beatrixbrug mogelijk te maken. Deze brug werd op 3 december 1958 geopend en de Gedempte Gracht vormde vanaf die datum een belangrijke oost-west verbinding voor het gemotoriseerde verkeer.

Nadat de Wilhelminabrug in 1965 was vernieuwd had men een uniek verkeerscirculatieplan bedacht. Stond één van beide bruggen open was er een omleidingsroute naar de andere brug en dit was aangegeven met een soort van lichtbakken. Het verkeer moest via de Damstraat, Dam, Wilhelminabrug en Savorin Lohmannstraat naar de Peperstraat (en omgekeerd natuurlijk). In de eerste jaren stond er een verkeersagent het verkeer te regelen maar later kwamen er verkeerslichten.

Toen de Den Uylbrug  in 1990 werd geopend werd de Gedempte Gracht afgesloten voor het verkeer. De straat werd als winkelstraat ingericht en er kwamen paviljoens.

In het kader van het Inverdan project kreeg het Zaancentrum een metamorfose, de paviljoens werden gesloopt, de ‘gracht’ ging weer open en er kwamen bruggetjes en vier kiosken. Ondanks dat er weer water door de straat stroomde bleef de naam Gedempte Gracht  behouden, de naam wijzigen kostte waarschijnlijk te veel geld.

Op Gedempte Gracht 2, het pand op de foto, zit tegenwoordig een telefoonwinkel maar in het verleden zaten hier o.a, de sigarenwinkel van Van Bessem & Hoogenkamp (1905), lingeriewinkel Tricozaan en juwelier van Zijp.

Op Gedempte Gracht 4 is de winkel van juwelier Christian van Zijp maar rond 1900 was hier de winkel van Fermie (“Heeren-mode-artikelen. Ondergoederen. Pettenfabrikant. Parapluies en wandelstokken” aldus een rekening bij het Gemeentearchief) en later kwam hier het kantoor van dagblad De Zaanlander.

Daarnaast, op Westzijde 1, was de winkel van Simon de Wit, die hier in 1960 de eerste Nederlandse supermarkt opende. In 1972 werd Simon de Wit overgenomen door Albert Heijn en 10 jaar later was de naam Simon de Wit verdwenen. De supermarkt in de Westzijde werd afgestoten. Hier kwam later Halfords dat in 2014 failliet ging. Het bedrijf maakte een doorstart met enkele filialen maar Zaandam zat daar niet bij. Tegenwoordig is hier feestwinkel Partycorner gevestigd.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Zaanwiki, Gemeentearchief Zaanstad.