De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten en natuur wordt opgeofferd om plaats te maken voor nieuwbouw, stadsvernieuwing en bedrijventerreinen.

De Zaanstreek is de afgelopen decennia – soms zelfs onherkenbaar – veranderd. De Orkaan brengt die verandering in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: schaatsen op het Grote Glop.

Schaatsen op het Grote Glop

Een winterse foto met schaatsende mensen op de Zaan ter hoogte van het Grote Glop. De foto kan niet helemaal op de juiste plek opnieuw genomen worden. Er ligt nu éénmaal geen ijs.

Een glop is een Zaans woord voor een onderbreking van een gesloten rij zoals bebouwing of een bomenrij. In Zaandam ligt het Grote Glop ten zuiden van de Bernhardbrug en Het Kleine Glop ten noorden van de brug, ter hoogte van het voormalige terrein van Kan Palen.

Op de oude foto staat het pand Wilhelmina, tegenwoordig Oostzijde 219, dat in 1906 is gebouwd als kindermeelfabriek in opdracht van Jan Lensselink. Deze kindermeelfabriek had een kortstondig bestaan want al in 1912 werd het gesloten. De volgende eigenaar was drukinktenproducent Rudolph Meijer die tot 1929 in de Wilhelmina zat.

In juli 1932 kwam expeditiebedrijf J.G. van Bruinessen in de voormalige fabriek nadat het een beurtvaartbedrijf van Gorree had overgenomen. Behalve de beurtvaart hield het bedrijf zich ook bezig met het vervoer van hout voor Bruynzeel en deed veemactiviteiten. Na de grote veembrand in 1954 ging het bedrijf zich toeleggen op het vervoer van goederen, met name cacaobonen. In 1990 werd het bedrijf dat toen zes sleepboten, twee motordekschuiten en 130 dekschuiten had, overgenomen door Cacao de Zaan.

Buurman van J. G. van Bruinessen werd in 1938 NV Scheepvaartbedrijf Gruno maar de verdere geschiedenis van dat bedrijf ken ik niet.

Op de foto is ook het mooie Zaanse huis Oostzijde 221 te zien dat in 1871 nog door de Franse impressionist Claude Monet is geschilderd. Het huis, ook wel het Monet-huis genoemd, is oorspronkelijk omstreeks 1620 gebouwd maar is in de 2e helft van de 18e eeuw grondig verbouwd en kreeg toen zijn huidige vorm. Na de verbouwing werd het huis o.a. bewoond door olieslager en koopman Claas Duin. Rond 1900 woonde de eerder genoemde Jan Lensselink er. In de jaren ’40 kwam de familie Hartog in het huis wonen en later hun zoon Jan en zijn vrouw Antje. Zij zijn enkele tientallen jaren bezig geweest het huis te restaureren. Op 16 januari 2010 raakte het huis zwaar beschadigd toen het werd geramd door een schip dat uit koers was geraakt.

Volgens de tekst bij de oude foto zou deze omstreeks 1929 zijn gemaakt maar dat klopt dus niet, de foto moet na 1938 zijn gemaakt. Tussen 1929 en 1956 zijn er 8 Elfstedentochten geweest (1929, 1933, 1940, 1941, 1942, 1947, 1954 en 1956). Daarvan vallen er zeker twee af (1929 en 1933). Ik neem aan dat de foto tijdens één van die strenge winters is genomen.

Het zou kunnen dat gezien de hoogte, de foto vanaf de in 1941 gesloopte Hoopbrug is genomen, dan dateert de foto van 1940 of 1941 maar dat waren oorlogsjaren dus denk ik dat het 1947 of 1954 is.

Boven: “Schaatsen op het Groote Glop aan de Oostzijde bij Bruinessen” – collectie R. v. Houten. Onder: De Zaan en pakhuis Wilhelmina (Bert Versteeg, maart 2023).

Onder: schuif en vergelijk.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Zaanwiki, Gemeentearchief Zaanstad, Beeldbank Zaanse Molen