De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten en natuur wordt opgeofferd om plaats te maken voor nieuwbouw, stadsvernieuwing en bedrijventerreinen.

De Zaanstreek is de afgelopen decennia – soms zelfs onherkenbaar – veranderd. De Orkaan brengt die verandering in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: het Schoolpad (later Schoolstraat) in Koog aan de Zaan.

Schoolpad / Schoolstraat, Koog aan de Zaan

Net als Zaandam, Zaandijk en Wormerveer had ook Koog aan de Zaan een Schoolstraat (vroeger: Schoolpad). Net als zoveel straten in de Zaanstreek was dit eerst een pad en het straatje lag pal ten zuiden van Raadhuisstraat 86, het voormalige gemeentehuis van Koog aan de Zaan. Het was een kort straatje met op nr. 4 de Bewaarschool.

Bewaarscholen ontstonden aan het begin van de 19e eeuw en waren bedoeld voor kinderen van 3 t/m 6 jaar en waren de voorloper van de kleuterschool. Vanaf 1955 werden deze scholen daadwerkelijk kleuterscholen genoemd. De Bewaarschool in Koog aan de Zaan bestond al in 1863 want op 11 juni van dat jaar werd Johanna Geertrui Bouman tot onderwijzeres benoemd, dit staat in de tekst bij enkele foto`s van het Gemeentearchief Zaanstad. Op 20 maart 1954 werd de nieuwe gemeentelijke kleuterschool aan de Sportstraat geopend.

Door de aanleg van het Coentunnelviaduct zijn het straatje en het deel van de Raadhuisstraat tussen het voormalige raadhuis en de fietsen- en speelgoedwinkel van Woudt gesloopt.

De woningen Schoolstraat 1 en 3 zijn in 1965 overgeplaatst naar de Zaanse Schans, het hijswerk werd gedaan door kraanbedrijf Joh. Schol terwijl bouwbedrijf IJskes het restauratiewerk op zich nam.

Zelden zal er in de Zaanstreek zoveel aan een huis vertimmerd zijn als aan de vroeg achttiende eeuwse koopmanswoning. Niet in de laatste plaats door toedoen van Stijntje Kluijver-Smit, bijgenaamd juffrouw Albestel. Deze dame werd in het begin van de 19e eeuw door haar nukken en grillen onderwerp van een schotschrift van maar liefst 130 coupletten.

“Mejuffrouw Albestel was lastig van humeur. Niet slechts dat knecht of meid voor hare wil moest bukken. Maar bakker, slager, boer, ja wie kwam langs de deur, Geen mens was er bevrijd van juffrouws vreemde nukken. Dan had de keukenmeid het vlees niet gaar gekookt, Dan was het vloertapijt niet netjes opgeschuyert, Dan had de kindermeid te hard met ’t kind gekuyert”.

Hoe deze juffrouw heeft huisgehouden bleek wel tijdens de restauratie van het huis. Het voorste deel van de woning werd in september 1965 overgeplaatst terwijl het andere deel eind 1965 naar de Zaanse Schans verhuisde. Het is een achttiende eeuwse koopmanswoning met een origineel gemetselde pui van geslepen steen en een fraaie dooddeur met in het bovenlicht het symbool van handel en scheepvaart. In 1770 is het huis grondig verbouwd, het achterste deel werd omstreeks 1880 gebouwd.

Raadhuisstraat Koog a/d Zaan, ter hoogte van Schoolpad (rond 1920).
Viaduct A8, Raadhuisstraat, Bert Versteeg (januari 2023)

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2022: Bert Versteeg. Bronnen o.a. Gemeentearchief Zaanstad.

Op YouTube is een filmpje te vinden van de verhuizing van een pand naar de Zaanse Schans in 1965.