De kortste definitie van natuur die ik ken is: ‘dat wat zichzelf ordent en handhaaft.’ Als je dat in je achterhoofd houdt, dan kun je stellen dat we in Nederland eigenlijk geen echte natuur meer hebben. Wat we wél goed kunnen, is het onderhouden van een cultuurlandschap.
Natura 2000 en grasfalt
In het sterk aangepaste landschap van de Zaanstreek zie je grofweg twee typen: het soortenrijke landschap van de Natura 2000-gebieden (zoals Oostzaan, Westzaan en de Kalverpolder), en het monotone ‘grasfalt’ van de intensieve melkveehouderij, met uitgestrekte velden Engels raaigras voor ganzen en koeien. In de Natura 2000-gebieden kun je niet komen, behalve langs de randen via fietspaden. En in de weidegebieden mag je wél komen, maar daar is alles veel van hetzelfde.
Maar wie de moeite neemt om bijvoorbeeld eens te gaan varen in de polder Westzaan, ziet iets interessants gebeuren. Terwijl de gemeenteraad inzet op verbrakking (het zouter maken van het gebied), ontwikkelt het gebied zich juist vanzelf in de richting van verzoeting (het zoeter worden van het water).
Steeds meer planten die op zoet water duiden, duiken op. Dat is niet gek: vanaf de inlaten bij de Zaan en het Molletjesveer stroomt er voortdurend zoet boezemwater het gebied in. Rond de inlaten is het inmiddels net zo zoet en voedselrijk als bij gemaal de Overtoom.
Die voortdurende doorstroming heeft merkbaar effect. Naast de opvallende Dotterbloemen verschijnt er steeds meer Krabbenscheer (Stratiodes aloides). Deze ‘Bromelia van de Zaanstreek’ zorgt ervoor dat er in de directe omgeving van de plant geen algen groeien – met als gevolg: steeds helderder water. (*)
Dat is gunstig, want Krabbenscheer biedt een leefplek aan bijzondere soorten zoals de Zwarte stern en de Groene glazenmaker. Beide zijn zwaar beschermd en inmiddels al waargenomen in de polder Westzaan. De Zwarte stern broedt er nog niet, maar dat kan niet lang meer duren. En de Groene glazenmaker – een forse libel – vliegt als een minidrone over het water.
De bijzondere Boerenkarper
Ook onder water is er iets bijzonders te zien: de zogeheten ‘Boerenkarper’. Waar een gewone karper wat weg heeft van een onderwater-hangbuikzwijntje, is de Boerenkarper lang en torpedovormig. Sommige exemplaren hebben zelfs felrode vinnen. Voor de duidelijkheid: het is geen aparte soort, maar een unieke vorm die alleen bij Westzaan voorkomt. Nergens anders in Nederland zie je dit.
Samenvattend: zolang de provincie en de gemeente blijven praten over brakke natuur maar verder niets doen, bloeit in de polder Westzaan vanzelf een prachtige, soortenrijke omgeving op. Daarbij komt: zoete systemen zijn van nature biodiverser dan brakke. En die enkele brakteminnende soort, zoals Lepelblad, kun je gerust verplaatsen naar Assendelft, langs de Noorder IJ- en Zeedijk.
Laat de verbrakking los
Mijn advies voor het behoud van dit unieke gebied: verhoog het waterpeil en stimuleer moerasvorming, maar laat het idee van verbrakking varen.
Hoe dat eruitziet, kun je nu al zien achter molen De Schoolmeester, waar – dankzij gemeentelijke bezuinigingen op het onderhoud van het landelijk gebied – een soortenrijk moerasachtig broekbos aan het ontstaan is. Nu nog vol ganzen, maar dat verandert vanzelf als de visarend zich laat zien.
(*) Krabbenscheer spotten? Dat kan onder andere vanaf het fietspad bij het politiebureau en vanaf het fietspad langs de vaart bij Nauerna.
Door: Hans Roodzand, Aquatisch ecoloog
Beste Hans,
wat een zwamverhaal! conclusies die je trekt kloppen niet. Het verruigte gebied waar jij op doelt, ziet er prachtig uit, maar de hoeveelheid ganzen in ons land is een grote bedreiging voor onze natuur. Als bewoner van het Ilperveld zie ik dat net lede ogen aan. je laat zien, dat je niets begrijpt van de samenhang tussen water,land en lucht bewoners. Ganzen hebben niets te vrezen van een visarend, want zoals zijn naam al zegt, die eet vis! Boerenkarper alleen daar? Hier in het Ilperveld bruist het ervan en een big met handboek vang je zelden. De bittervoorn is door zijn symbiose met de zwanenmossel hier praktisch verdwenen, omdat ook hier het water aan het verzoeken is!
Als laatse: Veenafbraak! Dit proces komt in een stroomversnelling juist door de verzoeting! Daarvoor wil met het water niet verder laten verzoeken. Jij moet toch weten dat veenafbraak verbaggering veroorzaakt( denk aan Jisperveld o.a.) en er grote hoeveelheden co2 in de atmosfeer terechtkomen!
Jammer, dat je niet een eerlijk en gedegen beeld schetst. Ik las het al eerder. LB organisaties gaan alleen nog maar voor het geld lijkt het!
laten we gaan voor De grutto en de kievit en betrek juist de boeren daarin! Die willen wel veranderen hoor, want het gras wordt nu voor hen "weggemaaid" door de ganzen!
elders in Europa is veel meer van deze zogenaamd bijzondere natuur. laat gewoon zoals het is kost het u en mij als belasting betaler ook niks.
het is prima zo in westzaan
Moeten dan niet eerst alle boeren het gebied uit . Pas dan kan de natuur zich herstellen 🤨
ja weg die vervuilende boeren , en niet aankomen met dat aardappeltje en karbonaadje dat van je bord verdwijnt want het meeste is export !
eerlijke boeren voor lokale afname moeten blijven en goed betaald worden voor hun producten, zonder dat daar die inkoopmafia tussen zit !
Bovenstaande opinie/column begint met een leuke woordgrap: 'grasfalt'. Alle leven is uit de groene boerenlakens verdwenen. Ik leen de vondst voortaan graag van de aquatisch ecoloog.
Over water schrijft hij helaas minder beeldend en treffend. De Polder Westzaan is aangewezen als Natura 2000 gebied op grond van o.a. het habitat type brakke ruigtes en zomen. Die N2000-status brengen we in groot gevaar zonder milde verbrakking van het water.
Een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van alle betrokkenen (agrariërs, waterschap, Staatsbosbeheer, OBW, gemeente en Provincie) werkt al vier jaar aan een passende en werkbare oplossing voor alle partijen.
Zonder uiteraard de Natura 2000 status te verliezen, want dat zou de Zaanstreek pas echt pijn doen als je de gevolgen daarvan in beeld brengt.
Piet Hazelebach (voorzitter OBW en werkgroeplid)
Heel goed Piet! De gemeente gaat hier niet over, is geen bevoegd gezag. Daarnaast is dit, en zijn vorige artikel pure propaganda tegen de verbrakking. Er klopt helemaal geen moer van zijn argumentatie. Ik ben zelf ecoloog en diverse aquatisch ecologen heb ik over zijn bijdragen gesproken. Allemaal zeggen zeggen hetzelfde, gewoon een bullshit verhaal!
Ik ben nota bene opgegroeid in Westzaan, en ken het gebied heel goed. Twee voorbeelden. In zijn vorige bijdrage begon ie over de schadelijke chinese wolhand krab. Idd een invasieve exoot. Maar die komt al sinds 1930 voor in de polder en die was destijds veel brakker! Rivierkreeften ook een invasieve exoot , kunnen minder goed tegen verbrakking, en kun je zo ms buiten de deur houden. O ja, Zwarte Sterns kwamen vroeger daar ook ruim voor, maar dan zonder Krabbenscheer. Ze zijn door verstoring ws vertrokken en komen niet snel terug, aldus een geraadpleegde vogelautoriteit. Maar dat gaan we zien. Tenslotte is/was de vegetatie daar redelijk uniek. Verzoeting ziet er zeker mooi uit, qua vegetatie, maar daar zit heel Nederland al vol mee, een eenheidsworst is dat. Brakwater kent een unieke maar minder uitbundige soortensamenstelling, qua macrofauna. Dat zijn waterkevers ed. Maar ook dat is veel bijzonderder dan de zoveelste polder met Waterlelie en dergelijke. Dus verbrakken die Polder! Ik wil de Heemst en het Echt lepelblad o.a. behouden!
helemaal met je eens David! ik ben een van die ecologen. wat een ongelooflijke slecht doordacht stuk van Hans. Heel kortzichtig door te schrijven dat zoete natuur rijker is aan soorten. Uiteraard klopt dat maar brakke laagveenmoerassen zijn internationaal gezien zeer interessant en zeldzaam en verdienen het beschermt te worden. Zoete moeraswateren hebben we al genoeg in Nederland en streven naar zo'n systeem in Westzaan om soorten als zwarte stern of groene glazenmaker terug te krijgen is een belachelijke redenering. Door het zoeter maken van de polder krijg je heel veel soorten terug die al overal in Europa het goed doen maar verbrakken ervan maakt het een uniek systeem. Sorry Hans maar je slaat hier de plank mis
Brakke en zoete natuur hebben beide hun bijzondere soorten. De brakwaterecosystemen zijn echter wel in de minderheid. Dus het kan vanuit natuurwaarden ook mooi zijn daar wat meer van te hebben.
En ik vermoed dat de ganzen gestresster raken van een zeearend dan van een visarend... ;-)
verzoeten, verrot en vervliegt, het veen, u als deskundige, weet naar mijn inziens dat u de mensen op het verkeerde been zetten, voor liegen noem je dat.
Als je veen-weidegebieden neer zet als grasfalt, dan heb je het totaal niet begrepen.
Als we woeste grond cultiveren zal de weidevogel het beter gaan doen. Door cultuurgrond neer te zetten als grasfalt en woeste grond ontdoet van de kenmerken die het bijzondere natuur maken, dan maak je eigenlijk de geest rijk om alles vol beton te storten.
Ja en wij willen gewoon 130 kunnen rijden over de A8
Wat een goed betoog, Hans!
Fijn dat een ecoloog met zo’n staat van dienst binnen in onze gemeente woont en ons van advies voorziet,
Lijkt me goed om de verbranding in Westzaan weer ter discussie te stellen.
En ben nog wel benieuwd waar in Assendelft de zoutminnende soorten kunnen leven? (Die zijn er nu toch al? buiten N2000 gebied).
opdat het betoog toevallig in je straatje past, zou het verhaal kloppen, evenveel of zelfs meerdere ecologen beweren anders.
dus als het verhaal je bevalt mag je niks zeggen maar als je tegen het verhaal bent mag je alles zeggen en vinden zeker
hij gelooft zeker dat het waar is.van ouds her is het altijd licht brakgeweest,( het oeroude ei)zie de waterkaarten van eerdere tijden .voorts kijken in museum in heiloo.engelsraai gras groeit niet op veen.
Moet natuurlijk verbrakking zijn;)
Gelukkig, er zijn nog ecologen zonder oogkleppen en met gezond verstand! Ben alleen bang dat de hobbyclubjes natuurmonumenten en Staatsboswanbeheer er geen boodschap aan hebben...