Het was een ‘schoffering’ van de gemeenteraad volgens PvdD-raadslid Stella Pieterson. Voor de tweede keer werden raadsleden getrakteerd op een sessie over het Interventieteam Zaandam-Oost waar de stukken ontbraken. Nadat vorige week de raad eerst een ‘leeswijzer’ voor de kiezen kreeg zonder de rapporten waarover ze wijzer gemaakt werden, kregen ze nu antwoorden (of niet) op zo’n 100 vragen die ze niet te zien kregen.
De raad moest het doen met in staccato afgevuurde antwoorden op vragen die door de dienstdoende ambtenaren wel ‘geclusterd’ waren maar niet aan de raad waren gezonden. Hoe de vragen luiden, wie ze stelden en hoe ze geclusterd waren bleef duister. Als pleister op de wonde werden ze in papieren vorm ter plaatse uitgedeeld. Digitaal meekijkende inwoners (waaronder De Orkaan) kregen niks. En voorzitter Flip Hoedemaeker wilde dat ook zo laten: ’technische vragen zijn niet openbaar’ (‘geheim’ noemen we dat bij De Orkaan).
Hoedemaeker schrok kennelijk van zijn eigen besluitvaardigheid en stelde voor om de vragen toch maar openbaar te maken (‘als niemand daar bezwaar tegen heeft’). Baas Pact Sherwin Sin Atjoe zegde toe ze de volgende dag – vandaag – vrijdag 10 oktober digitaal beschikbaar zouden zijn. De vragen die tijdens de vergadering nog werden toegevoegd (zo’n 40 schatten wij, die kwamen dus bij de 60 die al eerder waren ingediend en vandaag openbaar werden) zouden maandag komen.
Uitdaging
Het maakte de bijeenkomst tot een bijzonder evenement: een openbare bijeenkomst over geheime vragen. En net als vorige week was er nauwelijks tijd voor discussie, de drie kwartier die was ingepland was daarvoor te kort. Locogemeentesecretaris Lennart Graaff: ‘het wordt een uitdaging’. Pieterson: ‘het ging in sneltreinvaart’. Hanneke Veurink (CU): ‘Misschien heb ik wel antwoord gekregen op mijn vragen, maar dat weet ik eigenlijk niet. Ik was flabbergasted. Het ging allemaal in een razend tempo. De kwaliteit lijdt eronder’. Julie van ’t Veer vond het door elkaar beantwoorden van schriftelijke en mondelinge aanvullende vragen ‘chaotisch’. Dat laatste werd daarop gestopt door de voorzitter. Einde discussie.
Pieterson vroeg zich af of andere raadsleden dit eigenlijk wel een nuttige manier van bespreken vonden, maar dat mocht ze niet vragen van voorzitter Hoedemaeker. Dat kostte te veel tijd.
Raadsleden zouden de vragen en antwoorden sowieso per mail toegestuurd worden, maar ook gewone sterveling zouden mee mogen kijken. Het bleek een loze belofte. Op het Raadsinformatiesysteem is niks te vinden. Waarom de gemeenteraad überhaupt openbaar vergadert over vragen die niemand kan inzien is wonderlijk. Wikkel dat voortaan gewoon achter gesloten deuren af in plaats van te doen of dit een democratisch proces is.
Glazenwassers
Het was allemaal wel erg krap volgens diverse raadsleden. Pieterson zei erbij dat het ook niet voor de eerste keer was. Ook na de vorige sessie hadden raadsleden nauwelijks de tijd om stukken te lezen en vragen te formuleren. Maar Hoedemaeker was onverbiddelijk: dinsdag 14 oktober is de vergadering.
Toezending van vragen en antwoorden was toegezegd voor deze ochtend. Om 17.30 – ten tijde van publicatie van dit stuk – was er niks. Ook raadsleden kregen geen vragen per mail, laat staan antwoorden. Het tweede deel is voor maandagochtend beloofd. UPDATE: vlak na publicatie stonden de vragen erop.
De onbekende en/of trage informatievoorziening past perfect binnen de communicatiestrategie van Zaanstad op het dossier Interventieteam: niet of te laat stukken openbaar maken, geen discussie, geen transparantie en een handeling in het Zaanstad Beraad (en niet in de gemeenteraad) in sneltreinvaart zodat je er bijna zeker van kan zijn dat niet iedereen alles volledig tot zich genomen heeft.
Ondanks dat het krap was, had de ambtelijke top voor zichzelf ruim tijd gereserveerd om college te geven over de noodzaak van de aanpak van criminele glazenwassers en de raadsleden te vertellen hoeveel steun het college kreeg van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties.
Poppenkast
Pieterson vond het een vreemde vertoning, maar kreeg slechts beperkt bijval (eigenlijk helemaal niet). Aanstaande dinsdag dus het derde bedrijf in deze komedie.
De Orkaan heeft vorige week al aangegeven geen rol in deze poppenkast te ambiëren. We deden geen verslag van de voorlezing van de Leeswijzer. En we laten de speedreading door locogemeentesecretaris Lennart Graaff, interim concerndirecteur Martijn Rengelink en programmamanager bij Pact Zaandam-Oost Sherwin Tjin-Asjoe eigenlijk liever ook aan ons voorbij gaan.
We volstaan met een kort overzicht van wat we nog net konden oppikken. Lezers met een sterk gestel kunnen de hele voorstelling op de website van Zaanstad bekijken (het begint na 3 uur en 35 minuten).
Het zijn antwoorden op vragen van Menno de Haas (ROSA), Stella Pieterson (PvdD), Fidel Lopes (VVD), Hanneke Veuring (CU), Marianne de Boer (LZ), Boy Boomsma (PVV), Julie van ’t Veer (CDA) en Erdogan Sahin (DENK) die op de avond zelf werd gesteld en vragen van onder meer PvdA-GroenLinks en DZ. (Disclaimer: we kunnen het één en ander gemist hebben of verkeerd geïnterpreteerd hebben maar hebben het dus niet na kunnen lezen in de vragen).
- Waarom zijn de controles van het Interventieteam niet allemaal geregistreerd? (geen antwoord)
- Is de DPIA (Data Protection Impact Assessment) een wettelijke eis? (ja)
- Zijn die er (nee)
- Is er onderzoek gedaan voordat Van de Bunt het advies gaf het Interventieteam rechtsstreek onder de burgemeester te plaatsen (nee)
- Wordt dat eigenlijk geëvalueerd? (geen antwoord)
- Wat zou een extern onderzoek kosten? (geen antwoord)
- Hoe ziet predictive profilering eruit? (uitgelegd aan de hand van een hoerenlopers-voorbeeld)
- Zijn er ook mensen gesproken die kritisch tegenover Interventieteam staan (niet beantwoord)
- Mag je wel ‘knock & talk’ controles doen, dus op zoek gaan naar strafbare feiten als daar nog een aanleiding voor is? (niet beantwoord)
- Hoe vindt de morele oordeelsvorming plaats (B&W willen geen externe ethische commissie)? Antwoord: en zijn trainingen en ambtenaren leggen de ambtseed af.
- Wat is het Dwarskijkteam? (antwoord: professionals uit verschillende afdelingen)
- Hoeveel medewerkers zijn uit onvrede vertrokken bij het Interventieteam? (antwoord: dat weten we niet maar het zijn er niet meer dan bij andere afdelingen)
- Is er nazorg voor bewoners waar ten onrechte een controle is geweest? (Nee)
- Waar worden honden ingezet? (bij bedrijven en garageboxen, niet bij woonhuizen)
- Kan een dwangsom van € 20.000 niet de ondergang van een bedrijf betekenen? (het heeft als doel herhaling te voorkomen, en je kan in termijnen betalen)
Komende dinsdag is er al Zaanstad Beraad over Interventie-dossiers. Dan kan er ook ingesproken worden. Tijdens de bijeenkomst gister werd wel gehint op uitstel vanwege de ontbrekende voorbereidingstijd maar daar is vooralsnog geen sprake van.
Door Piet Bakker en Merel Kan.
Ik heb een vraag over algoritmes, worden die ook gebruikt door het interventie team?
Ik weet niet meer precies hoe het allemaal precies zat maar ik kan me nog herinneren dat Rotterdam veel kritiek kreeg over het gebruik van deze zogenaamde slimme systemen (AI)
Wat ik wel nog kan vinden is dit
https://nos.nl/artikel/2366864-fraude-opsporen-of-gevaar-van-discriminatie-gemeenten-gebruiken-slimme-algoritmes
Over ondermijning gesproken:
Wat wél duidelijk is, is dat:
• Er géén DPIA is uitgevoerd, terwijl dit wettelijk verplicht is bij datagedreven handhaving.
• Er géén voorafgaand onderzoek is gedaan naar de ingrijpende keuze om het Interventieteam rechtstreeks onder de burgemeester te plaatsen.
• En dat er géén nazorg is voor bewoners die onterecht zijn gecontroleerd.
Dat is bestuurlijk én moreel problematisch.
Daarnaast is er geen onafhankelijke ethische toetsing. B&W wijzen een externe commissie af, terwijl het hier gaat om handhaving die diep ingrijpt in de levens van inwoners en ondernemers. Een ambtseed en een training zijn dan simpelweg niet genoeg.
Tot slot: het lijkt erop dat kritiek — intern én extern — onvoldoende serieus wordt genomen. Dat is gevaarlijk in een democratische rechtsstaat. Zeker als het gaat om een interventieteam dat werkt op basis van risicoprofielen en stevige sancties oplegt.
Het feit dat er nog geen sprake is van uitstel, ondanks duidelijke lacunes in informatievoorziening, kan de geloofwaardigheid van het besluitvormingsproces ondermijnen. Een zorgvuldige behandeling van een onderwerp met zulke maatschappelijke implicaties verdraagt geen haastwerk.
Conclusie
De beantwoording van technische vragen rond het Interventieteam in Zaanstad laat significante hiaten zien op het gebied van transparantie, juridische zorgvuldigheid, ethische verantwoording en organisatiecultuur.
Daarom geachte raadsleden,
Blijkt dat uit de beantwoording van uw eigen technische vragen dat er op meerdere punten iets fundamenteel mis is:
• Controles worden niet allemaal geregistreerd.
• De verplichte DPIA is niet uitgevoerd, terwijl er sprake is van datagedreven handhaving.
• Er is géén onderzoek gedaan vóór de beslissing om het team rechtstreeks onder de burgemeester te plaatsen.
• Kritische geluiden zijn niet gehoord.
• En mensen die onterecht zijn gecontroleerd, krijgen géén nazorg.
Dat zijn geen details. Dit gaat over de basisprincipes van behoorlijk bestuur, rechtsbescherming en transparantie.
Daarom doe ik vandaag een nadrukkelijke oproep aan u, als gemeenteraad:
1. Stel een extern en onafhankelijk onderzoek in naar de werkwijze en effecten van het Interventieteam.
2. Draag het college op alsnog een DPIA uit te voeren — zoals de wet dat verplicht.
3. Zorg dat er wél een onafhankelijke ethische toetsing komt, bijvoorbeeld via een externe commissie.
4. En stel het beraad uit als u niet beschikt over alle relevante informatie. Een democratisch besluit vraagt om volledige voorbereiding.
Dit is geen aanval op handhaving. Dit is een pleidooi voor zorgvuldigheid, rechtvaardigheid en fatsoenlijk bestuur.
U bent als raad de enige die hier nu op kan bijsturen.
• Dring aan op een onafhankelijk onderzoek naar de werkwijze van het Interventieteam;
• Eis dat de wettelijke DPIA alsnog wordt uitgevoerd;
• En zorg dat er ruimte komt voor échte, onafhankelijke ethische reflectie.
Met vriendelijke groet, Wil Roode, kaderlid FNV sector uitkeringsgerechtigden
Gisteravond heb ik ook mee gekeken naar de beantwoording van de ingediende (en voor de kijker onzichtbare) technische vragen over de 5 interne rapporten over het Interventieteam. Ik was heel benieuwd, want er staan feiten in de rapporten die bij de ambtelijke bespreking van 2 oktober totaaaaaal anders waren gepresenteerd. Maar wat er ook kwam, geen heldere antwoorden op vragen die ik niet kon zien/ lezen/weten. Wel in een noodgang erg veel algemeenheden, die overigens nog steeds afweken of niet ingingen op wat er feitelijk gevraagd werd (als de vraag wel duidelijk was) of wat er feitelijk in de rapporten staat. Mij trof het meeste dat er de vraag werd gesteld hoe het handelen van het interventie team nu moreel/ethisch wordt getoetst. Daarop volgde een brei van woorden over de 'ambts-eed, diversiteitscursussen, verplichte training morele oordeelsvorming die iedere ambtenaar zou moeten doen. Maar niet hoe het handelen van het interventieteam nu moreel/ethisch wordt getoetst. De enige conclusie hieruit was dat het handelen van het interventieteam NIET moreel/ethisch wordt getoetst. Terwijl een ethische commissie toch een aanbeveling is van de VNG en DPIA's ook verplicht zijn. Aangezien de burgemeester met zijn secondanten inmiddels al besloten schijnt te hebben dat het interventieteam nu volledig los wordt gemaakt van de ambtelijke organisatie, vraag ik me af wie dan nog toetst op het ethisch en moreel gehalte van het doen en laten van dit interventie team.
Tijdens de sessie van gisteravond werd al door een raadslid verzucht dat op deze manier de controlerende taak van de Gemeenteraad onmogelijk werd gemaakt. Gezien de buitengewoon vreemde gang van zaken rond het interventie-team krijg ik de indruk dat dat misschien wel precies de bedoeling is.
Alle vragen en antwoorden alsmede enkele algemene antwoorden zijn terug te vinden op het Raadsinformatiesysteem van Zaanstad bij het betreffende agendapunt van 9 oktober. Het zijn 29 pagina's .
Mogelijk zoeken op: https://zaanstad.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/ Dan kijken bij 9 oktober
De gemeentelijke organisatie heeft ergens tussen 17.15 en 17.30 eindelijk het beloofde document online gezet. Beloofd voor vanmorgen dus. Daar komt maandag nog een tweede set van ± 40 vragen bij. Dat draagt vast bij aan zorgvuldige besluitvorming. Een leeswijzer zonder rapporten, antwoorden zonder vragen en een behandeling zonder voldoende voorbereidingstaak.
Beste Rienk misschien ook je partijgenoten van de PvdA de link doorsturen? Wellicht kan je daar ook gelijk een cc’tje naar ROSA en GroenLinks bij doen! Wat vind je inmiddels zelf van de rapporten? Immers ging je mij nog niet zo lang geleden de les lezen? Iets van concluderen zonder de inhoud te lezen?! Heel benieuwd!!