De 50-jarige jubileumbijeenkomst van Sterrenwacht Vesta kreeg gistermiddag een dramatische wending toen Jan Voet, de man die Vesta maakte en is, overleed. Terwijl hij zich klaarmaakte voor zijn toespraak in de Grote Kerk van Oostzaan zakte hij in elkaar. Hij kon niet meer gereanimeerd worden. 

Jan Voet werd 89 jaar. 

We spreken Jan de Jong, die tijdens de bijeenkomst vanuit de Weer- en Sterrenkundige Kring Zaanstreek het woord tot Voet zou richten. Hij vertelt dat Voet recent het ziekenhuis had verlaten en dat hij hoe dan ook bij het jubileum aanwezig wilde zijn:

‘Jan Voet stierf dus in het harnas. We konden afscheid nemen van hem in de kerk. We zaten er nog geruime tijd samen met de bezoekers. Een bijzonder moment.’ 

Welke toespraak Jan Voet wilde voordragen weten we niet. Wel hebben we die van Jan de Jong. Jan Voet heeft het niet meer mogen horen, maar wij plaatsen hem hier:

Toespraak 28 mei 2022 VESTA 50 jaar

Beste Jan, Jeanne en andere aanwezigen,

Wanneer ik zou moeten noemen waardoor Jan Voet gemotiveerd wordt bij Vesta is dat in de eerste plaats zijn streven om een waarheidsgetrouw en op wetenschap gebaseerd wereldbeeld aan de bezoekers van Vesta over te brengen. Daar was bij de oprichting van Vesta alle reden toe. In Oostzaan woonden mensen die vanuit hun geloof vasthielden aan het idee dat de Aarde 6.000 jaar oud was. Jan was hoofdonderwijzer en kreeg een conflict met het schoolbestuur, dat niet kon aanvaarden dat de leerlingen iets anders werd verteld.

De mensheid heeft veel te danken aan de wetenschap. Het is niet consequent om wel de zegeningen van de medische wetenschap te aanvaarden maar niet de uitkomsten van astronomisch en geologisch onderzoek. 

Ook maken mensen gebruik van de moderne communicatiemiddelen zonder zich ervan bewust te zijn welk natuurwetenschappelijk onderzoek aan de basis ervan ligt en welke technologische inspanningen zijn verricht om tot de productie ervan te komen. 

Ik heb Jan meerdere malen kritiek horen uiten op het hedendaagse basisonderwijs.
Dat betrof dan het wegzakken van het lees- en rekenniveau ten faveure van het kringgesprek en het bevorderen van de spreekvaardigheid in het openbaar.

Jan is een van de laatsten uit een generatie onderwijzers die de vroegere kweekschool hebben doorlopen. In die tijd waren de studenten van een kweekschool vaak kinderen van arme ouders die een universitaire opleiding voor hun kinderen niet konden betalen, maar waarvan de kinderen wel in staat waren om jurist of arts te worden. De onderwijzers waren vroeger daarom meestal van een hoog intellectueel niveau.

De Weer- en Sterrenkundige Kring Zaanstreek, namens welke ik hier spreek, kwam in eerste instantie bijeen in het Zaanlands Lyceum in Zaandam. Na de opening van Vesta bleven we in het winterseizoen in het Lyceum bijeenkomen en daarbuiten bij Vesta. Tot we in 1997 na 30 jaar het Zaanlands voorgoed verlieten en alle 8 bijeenkomsten in Oostzaan werden gehouden. 

Bij de publieksvoorlichting is de kernvraag: hoe kan ik de bezoekers boeien en hen inzicht verschaffen in wat zich in het heelal afspeelt. De nieuwsgierigheid naar de sterrenhemel is door het slechte zicht op de sterrenhemel ten gevolge van lichtvervuiling weggezakt bij het publiek. De belangstelling en waardering voor de publieksvoorlichting op het gebied van de weer- en sterrenkunde is verminderd. Onze vereniging had 80 leden in 1975. Dit aantal is teruggelopen tot 28. De meeste leden zijn 65 plussers. Tegenwoordig worden de mensen overstelpt met informatie via allerlei kanalen waarvan het internet er een is. Men kan zijn zorg uitspreken over de toekomst. Voor Vesta zou het goed zijn om de taken, zoals presentatie, rondleiding, cursus,  die nu alle in handen van Jan zijn te verdelen over meerdere personen. 

Terugkijkend op 50 jaar Vesta kan ik niet anders dan mijn bewondering uitspreken voor alle arbeid die Jan in al die jaren heeft verricht om zijn doel te bereiken. Vesta en Voet zijn haast synoniem geworden. We mogen dankbaar zijn dat hij vele jaren popularisator en presentator is geweest van de sterrenkundige en geologische wetenschap.
Jacob Reitsma maakte deze foto in 2017: “Voet wist met passie iedereen enthousiast te maken over – zo lijkt het op het krijtbord- dorre formules.”