De toekomst van het water in de Polder Westzaan staat ter discussie. Moet het gebied – van oudsher brak – weer zouter worden gemaakt om zeldzame natuur te herstellen? Of is het misschien beter om de natuur gewoon lekker zijn gang te laten gaan? De meningen verschillen en belangen botsen.
Terwijl via de Zuiderzee en het IJ zout water de Polder Westzaan binnenkomt en regen de polder van zoet water voorziet, viert het laagveen hoogtij en leven er bijzondere planten en dieren. Dat was lang de situatie in de Polder Westzaan.
Maar sinds de Afsluitdijk is aangelegd is de situatie langzaam maar zeker veranderd: de toegangsweg voor zout water wordt afgesloten en het water in de Polder Westzaan wordt zoeter en zoeter. Het is een doorn in het oog voor provincie Noord-Holland, die beleidsmatig verantwoordelijk is voor de Polder Westzaan, want unieke leefgebieden dreigen te verdwijnen.
De provincie wil daarom het water in het gebied verbrakken, terug naar hoe het ooit was. Drie jaar geleden stelde de provincie, samen met onder andere gemeente Zaanstad Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en LTO, een gebiedsvisie op voor de Polder Westzaan. De provincie pleitte bij het opstellen van die visie voor het verbrakken van het water in het gebied, maar die wens is tegen het zere been van agrariërs in de polder en ook ecoloog Hans Roodzand, die het gebied goed kent, betwijfelt of de provincie dit wel moet willen verbrakken.
Botsende belangen
Verbrakken of het water juist zoet houden, beide hebben positieve en negatieve gevolgen voor de natuur in de Polder Westzaan. De keuzes die gemaakt gaan worden door de provincie over het water in de Polder Westzaan zullen dan ook sowieso ergens pijn gaan doen. Door een klankgroep samen te stellen waarin alle belanghebbenden vertegenwoordigd moeten worden, hoopt de provincie dan ook tot een breed gedragen besluit te komen over de toekomstplannen voor de Polder Westzaan.
Maar binnen die klankbordgroep botsen de belangen. Met name de agrariërs – die tegen verbrakking zijn – en partijen als de provincie en de gemeente Zaanstad – die het water maar al te graag verbrakt zien worden – kunnen het lastig met elkaar eens worden. Het zorgt voor stroperige besluitvorming en veel onderzoeken. ‘In de klankbordgroep voor besluitvorming over de Polder Westzaan is vanwege de weestand van de boeren in het gebied afgesproken dat er onderzoek wordt gedaan naar de waterkwaliteit van het (brakke) inlaatwater van het Noordzeekanaal’, zegt een woordvoerder van provincie Noord-Holland. ‘Ook gaan we met agrariërs in het gebied in gesprek over de beschikbaarheid van zoetwater voor vee. We hebben ze al de garantie gegeven voor zoet water voor hun vee.’
Unieke natuur
De provincie lijkt dus rekening te houden met de belangen van boeren, maar Walter Benecke, eigenaar van de in de polder gelegen biologische boerderij Beka Vlees, heeft niet het gevoel serieus te worden genomen in de besluitvorming. ‘Ik heb niet het gevoel dat er echt naar ons geluisterd wordt,’ vertelt hij. Hij heeft 75 hectare grond in gebruik in de Polder Westzaan en zijn koeien drinken het water uit sloten van nu nog zoet water. ‘Als het water verbrakt wordt, kunnen mijn koeien niet meer uit de sloot drinken. Dat zou betekenen dat er een waterleiding moet worden aangelegd. Dat is een gigantische klus die veel geld kost. Ik vind dat de provincie te veel zijn natuurdoelen nastreeft en te weinig rekening houdt met de agrariërs in de polder. Die balans is zoek.’
Natuurdoelen heeft de provincie zeker, want de Polder Westzaan is een uniek gebied met de Natura 2000-status én met een overgang van brak naar zoet water in een laagveengebied. ‘Zo’n gebied is bijna nergens anders in Europa meer te vinden’, aldus de provinciewoordvoerder. Maar het zoete water krijgt nu het overwicht in de polder, ziet de provincie. En dat vinden ze problematisch:
‘De bijzondere soorten verdwijnen als het water te zoet wordt. In brak water kan het proces van verlanding (het dichtgroeien van open water tot moeras, red.) weer op gang komen. Daardoor kunnen uiteindelijk allerlei unieke leefgebieden ontstaan zoals jonge rietlanden, veenmosrietlanden, vochtige heiden en hoogveenbossen. Door het water weer wat zouter te maken, krijgt dit bijzondere landschap opnieuw een kans. Dit zijn het Rijk en de provincie wettelijk ook verplicht. Polder Westzaan is op wereldschaal gezien uniek met dit soort natuur.’
Bijzondere dieren
Terwijl de provincie zich focust op het beschermen of het opnieuw leven inblazen van de natuur die tot leven komt bij een brakke Polder Westzaan, ziet ecoloog Hans Roodzand juist unieke dieren en planten opleven nu het verbrakkingsproces nog niet is begonnen en het water nog altijd zoeter en zoeter wordt. ‘Je ziet een aantal bijzondere planten en dieren tot bloei komen nu het water steeds zoeter wordt’, zegt de ecoloog die regelmatig voor veldonderzoek in de Polder Westzaan is. ‘Krabbenscheer verschijnt nu bijvoorbeeld steeds meer in het gebied, en daardoor biedt de Polder Westzaan een leefplek aan de zwarte stern en de groene glazenmaker, die beide zwaar beschermd zijn.’
Ook onder water ziet Roodzand bijzondere dieren verschijnen nu het water zoeter wordt. ‘De zogeheten boerenkarper is nu ook te zien in het gebied, die komt nergens anders in Nederland voor. Dat gebeurt er dus als je de natuur zijn gang laat gaan: er duiken unieke dieren op. Ik vind dat we de natuur zo veel mogelijk zijn eigen gang moeten laten gaan. Dat gebeurt nu in de Polder Westzaan omdat er nog geen besluit is genomen over de mogelijke verbrakking van het water. Ik vind het als ecoloog fantastisch om te zien dat de natuur de besluiteloosheid inhaalt.’
Ecologische reset
Daarnaast denkt Roodzand ook dat het verbrakken van het water in de Polder Westzaan risico’s met zich meebrengt.
‘Als je het water nu gaat verbrakken, krijg je een ecologische reset met onvoorspelbare gevolgen. Je kiest er dan bewust voor dat duizenden individuen verdwijnen, inclusief soorten die nu op de rode lijst staan. En dat ruil je dan in voor een brakke situatie waarvan de uitkomst voor verschillende soorten ongewis is.’
Toch zal de provincie het verbrakken van het water graag willen doorzetten. Een definitief besluit daarover is in afwachting van onderzoeken naar en gesprekken over de gevolgen van verbrakking van het gebied nog niet genomen. De provincie kan op dit moment ook nog niet zeggen wanneer ze denkt een definitief besluit te nemen. Tot die tijd zal Roodzand genieten van alles wat opbloeit nu het water zoet is en zal Benecke zich strijdbaar tonen in de klankbordgroep. ‘Ik zal vechten tot de laatste snik.’
Door: Jelmer de Vries. Op basis van interviews met Walter Benecke, Hans Roodzand en woordvoering van provincie Noord-Holland en Gebiedsvisie Polder Westzaan.
De natuur zal het wel regelen. We krijgen steeds minder zoet water uit het achterland en regelmatig minder regen waardoor het land uitdroogt. Zo komt er vanzelf meer zoutwater het Noordzeekanaal in en ook de zijkanalen worden zo zouter waardoor alle polders in de regio ook meer zout binnenkrijgen. Dat zal eigenlijk ons aan moeten zetten om meer zoet in onze polders te houden , dat betekent eigenlijk een peilverhoging en minder veeteelt in de regio.
Als bewoner aan één van de oude sloten in Westerkoog kan ik alleen maar zeggen dat als de verbrakking een feit wordt er alleen nog maar met het dure kraanwater de tuin van water voorzien kan worden. En dat geldt voor heel veel bewoners in Westerkoog en Westerwatering en Rooswijk, Westzaan enz, lijkt mij een heel slecht plan!
We moeten ons zoete water in ere houden, en jammer als er dan wat plantjes hier verdwijnen, maar die kunnen elders welig tieren. Dát is ook meegaan met de tijd waarin we leven. Overigens is de sloot straks geen sloot meer, want hij slibt dicht, het onderhoud is doodgewoon belazerd, maar daar zal ongetwijfeld ook wel weer een groene lobby achter zitten.
Ooit werd er een collecte gehouden om ervoor te zorgen dat de ooievaar weer terug kwam in Nederland, datzelfde jaar (2009) zijn we op vakantie in Polen geweest waar waanzinnig veel ooievaars waren. Dit heeft mij geleerd dat dieren veel slimmer zijn dan mensen, ze worden niet gehinderd door grenzen en zoeken zelf een plek waar ze goed kunnen overleven. Dáár waar mensen de natuur willen sturen en terug willen brengen naar hoe het was gaat het altijd verkeerd, want dan moet éérst de hoeveelheid mensen weer terug gebracht worden naar hoe het toen óók was én dat zou betekenen dat er een soort van verplichte euthanasie moet komen voor bewoners. We weten allemaal dat vrijwillige euthanasie al bijna niet kan laat staan de verplichte en dat laatste is voor mij ook zeker geen optie!
Hoe werden de tuinen nat gehouden tot 1970. Toen was de polder brak. Voetbalde iedereen op kaal veen of op gras toen vvv Westzaan in 1921 werd opgericht. Brak water is zwaarder dan zoet water, gewoon de bovenste 30 cm van de sloot gebruiken.
Hoi Irene, in Spanje en Portugal zijn meer ooievaars dan wij in Nederland ooit bij elkaar gezien hebben. Laat die beessies maar gaan.
ook hier wordt weer te kortzichtig gedacht. krabbescheer, zwarte stern, karper etc is niet zeldzaam en kan goed in andere gebieden buiten Westzaan overleven en voortplanten. Als verbrakking al slecht zou zijn voor de visstand dan is dat nog steeds geen goede reden om verbrakking tegen te gaan. Er zitten geen bijzondere vissen in het gebied die het nodig acht om te beschermen. Het is het belang van de een tegenover het belang van de ander. Ik ben een voorstander van beschermen van de natuur in zijn geheel en kijk daar niet op kleine schaal na. Hier botst natuur met de belangen van de agrarische sector en met de visser en met wat dan ook en dat is van alle tijden. Als je het laat verzoeten wordt heel Nederland eenheidsworst. Allemaal zoete sloten met waterlelie, krabbescheer etc. We dienen hier echt de natuur te beschermen en te streven naar een brak laagveengebied. We verliezen dan misschien aan diversiteit maar we winnen een uniek leefgebied met zeldzame flora en fauna.
Wil de laatste boer het licht uit doen
Als men zo doorgaat duurt het niet lang meer. Dat handjevol boeren zit al bijna in het donker.
Sinds Staatsboswanbeheer bezig is in de polder is het niet beter geworden.. Visstand is aanzienlijk slechter dan pak m beet 30 jaar terug omdat de sloten niet meer op diepte worden gehouden, bagger mocht niet meer op de wal getrokken worden want zgn giftig waardoor er in de jaren 90 met zwaar materiaal alsnog wallen opgeworpen moesten worden (zo zwaar dat de schilderijtjes van de muur vielen aan de Allanstraat) omdat de weilanden onderliepen... Allerlei mooie sloten werden afgedamd, weilanden moesten weer moeras worden.. Ze blijven klooien... En nu weer verbrakken omdat er een handvol wensdenkende ecologen de tijd willen terugdraaien en dus totaal geen respect hebben voor de nu ontstane situatie... Maar goed, de mensen die er verstand van hadden (boeren) zijn weggepest en de polder is nu in handen van zwaar gesubsidieerde hobbyisten.. Gelukkig zijn er nog verstandige lieden die enig tegengas kunnen en durven geven zoals in dit artikel...
Alweer propaganda. En de Orkaan leent zich daarvoor als platvorm. Totaal gebrek aan journalistieke diepgang. Factcheck, ho maar! Het is diep triest. Een aquatisch ecoloog die lobbyist is voor de boeren aldaar. Waarom weet ik niet, maar de onwetende Orkaan probeert hiermee ook de publieke opinie te beïnvloeden, bewust of onbewust. Lees even de commentaren terug op Hans zijn tweede artikel. Hij werd gefileerd. Maar nee, we geven hem nog maar weer eens een podium. Zei ik propaganda...
En wat is het idee er achter, dat als het mislukt zand er over en bebouwen. Of granulaat storten zoals bij het alkmaardermeer.
Ik ben ook faliekant tegen verbrakking van de polder Westzaan.
Verbrakking is slecht voor de visstand en zoals boer Benecke al aangeeft is het ook slecht voor de koeien.
Misschien is het enige voordeel straks dat er geen zout op het Beka Vlees gestrooid hoeft te worden!
Laat alles lekker zoals het nu is maar bagger wel regelmatig de sloten uit.
De Afsluitdijk werd in 1932 geopend maar Het IJ is al in 1872 afgesloten door de aanleg van een dam met daarin de Oranjesluizen.
Maar het is wel zo dat er nog wel veel zoutwater via de zeesluizen van IJmuiden het Noordzeekanaal binnenstroomt.
De onderste lagen van het NZ kanaal zijn nog wel zout en met name tussen pont Buitenhuizen en de zeesluizen kun je zeevissen als tong, bot en wijting vangen.
Overigens bestaat de boerenkarper officieel niet, het is net als de wilde karper een andere benaming voor de schubkarper (Cyprinus Carpio) net zoals een ruisvoorn dezelfde vis is als een rietvoorn of rode rijer,
Voor degenen die niets van vissen weten, een sperzieboon is hetzelfde als een prinsessenboon of slaboon.
Niet geheel correct, de wilde (of boeren) karper in het Westzijderveld en de Reef is wel degelijk een apart soort karper, helaas wel gekruist met normale schubkarper maar onderscheid zich door een veel flexibelere graat dan een standaard kweekexemplaar.. Daardoor ook veel sterker en sneller... (uiteraard zijn alle karpers van oorsprong gekweekt en geïmporteerd maar dat is lang terug).
Hans Roodzant spreekt erover dat er een ecologische reset zal plaatsvinden maar vergeet dat er in het verleden ook al een ecologische reset heeft plaatsgevonden van zout naar zoet. Hoezo koudwatervrees?
Het verhaal over de Zwarte Stern klopt ook voor geen meter omdat de huidige waterkwaliteit slecht is met 1/2 meter bagger in de hoofdwatergangen en veel algen. Hij vertelt niet dat Zwarte Sterns alleen broeden op drijvende waterplanten in helder water en Zwarte Stern ook geen vis kan zien/vangen in troebel water. Toevallig weet ik ook best veel van de Groene Glazenmaker die ook alleen eieren legt onderwater in Krabbenscheervegetaties in schoon helder water. Uit wetenschappelijk is gebleken dat zelfs in redelijk helder water de meststoffen de kwaliteit van waterplanten, lees Oa Krabbenscheer aantast. Ja kan ook zeggen dat bij verbrakking Dodaars terugkomt en er meer methaan wordt vadtgehouden. Ik zou zeggen laten wij ons met de juiste feiten bezighouden en niet meedoen aan stemmingmakerij. En om af te sluiten de kwaliteit van de visstand is in dit troebele water allerbelabberdst. Dit blijkt uit meerdere onderzoeken in opdracht van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier waar de heer Roitzant vroeger werkte als ecoloog. En laten wij verder gaan met boeren die ook een echt natuurhart hebben en zich betrokken voelen bij onze mooie polder Westzaan
En zo is het. Al die uitgezette karpers tbv de hengelsport. Ik heb zelf ruime ervaring als het gaat om vis ecologie. Karpers, behalve de Kroeskarper, die leeft in vegetatierijk water en inheems is, verkloten net als bv de brasem het waterbodem ecosysteem. De biomassa rondvis is per hectare is denk ik zeer hoog (weet wel zeker). Ik weet nog goed dat sportvissers de ene na de andere volgevreten brasem van 40cm of meer omhoog haalden, het zegt veel. Er is ook nauwelijks predatie, lees geen normaal natuurlijk evenwicht. Hier en daar een snoekbaars maar alleen op bepaalde plekken. Een snoek af en toe.
Oorzaak, eurofiering (boeren en mest enzo) en het kunstmatig volplempen van onwenselijke soorten omdat er gevist moet worden. Ik ken de huidige morus niet zo goed meer, maar iig schets de heer Roodzand een vals beeld. Hij moet zich doodschamen als aquatisch ecoloog. Die andere ecoloog
Natuur? Hou toch op, dit is tuinieren in commissie. Er komt zelden iets moois voort uit commissies.
Als ik een suggestie mag doen: wat randjes fleurige Afrikaantjes, een plastic vogelbadje en wat tuinkabouters.
Natuur is als je er zoveel mogelijk afblijft.