‘Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald’ luidt het spreekwoord, en wij luiden de noodklok. Zaanstad staat op het punt om een onomkeerbare fout te maken. Zo’n fout waardoor de mensen, die de Zaan generaties na ons bevolken, geneigd zijn de haren uit het hoofd te trekken: Een zogenaamd ‘Havenkantoortje’. 

Misschien weet u het. Het karakteristieke havengebouw met de trapgeveltjes werd gesloopt in 1963. De Wilhelminabrug en het gemaal kwamen op haar plek. De schoonheid werd in 1963 niet op waarde geschat. Maar als je anno nu een foto van het gebouw op Facebook plaatst, dan raak je een open zenuw. Met de kennis van nu… 

De Beatrixtoren, naast Café de Fabriek wordt niet als bijzonder gezien door veel Zaankanters. Sterker nog, hartstochtelijke fans van het oude havenkantoor zouden kunnen gruwen van haar modernistische eenvoud.

Toch zag Zaans Erfgoed in maart van dit jaar de noodzaak in van het beschermen van de Beatrixtoren tegen sloop. Begrijp ons goed, we zijn voor vooruitgang en ketenen ons niet vast aan elk pand dat moet wijken. Maar deze toren is binnen onze streek een van de meest iconische voorbeelden van de wederopbouwarchitectuur. We stuurden in maart van dit jaar daarover een brief naar de gemeente waarop we geen antwoord kregen. Niks, zelfs geen bevestiging van ontvangst. 

Recent kregen we het rapport onder ogen dat (in 2019!) werd opgesteld door drs. W.A. Galema en drs. D.A. van Hoogstraten in opdracht van Zaanstad. Het rapport benadrukt, vet zelfs, de conclusies die ook wij trokken. Lees alleen al het oordeel over de historische waarde: 

‘De Beatrixtoren is van hoge cultuurhistorische waarde als prominente en zichtbare herinnering aan de naoorlogse modernisering van de omgeving van de dam: het historische hart van Zaandam.’ 

Wij beseffen dat Zaanstad met indertijd supervisor Sjoerd Soeters niet beschikte over de historische kennis die nu wel ingewonnen is. En we zijn ons ervan bewust dat hij geen fan is van de modernistische wederopbouwarchitectuur. Daardoor kon het zomaar gebeuren dat Zaanstad een gebiedsperspectief ontwikkelde waarin de Beatrixtoren moet wijken voor twee neo-moderne woontorens. Torens waarbij architect Sjoerd Soeters ontwerptechnisch betrokken zal zijn. De Amsterdamse ontwikkelaar Accres Real Estate B.V. houdt Zaanstad graag aan de visie zoals opgesteld onder supervisor Soeters. 

Even terug naar het rapport:

‘Binnen de Zaanse context is de Beatrixtoren een zeldzaam gebouw, die samen met de aanleg van de Beatrixbrug en de verbrede Peperstraat een uniek ensemble vormt.’ 

Dat is kennis die we anno nu onontkoombaar samen hebben. ‘Zeldzaam’ en ‘uniek’. 

Wethouder Hans Krieger vertelde in het interview met De Orkaan dat er geen contract met Accres Real Estate B.V. zou zijn waarin staat dat de toren plat zou moeten. Het college heeft echter wel een verplichting aan haar burgers die zich willen blijven herkennen in de geschiedenis van de streek. 

Slopen van de Beatrixtoren zal de boeken ingaan aan een schandvlek. De toren is zeldzaam en uniek. 

Raad, college, wethouder Krieger, u kunt het tij nog keren. Zet deze fout recht. 

Maar wat de toekomst ook brengt: wij zullen die geschiedenis blijven vertellen. Met naam en toenaam.