Zware tijden voor het Zaans Museum. In 2021 was het museum bijna een half jaar dicht door corona. Dat had z’n weerslag op de bezoekersaantallen die daalden van 75.000 in 2020 tot 60.000 in het tweede coronajaar voor alle vestigingen samen. De hoofdvestiging op de Zaanse Schans zag het aantal bezoekers dalen van 46.000 naar 35.000.

Het museum heeft plannen voor ‘vernieuwing en verbouwing’ maar daarvoor zou zo’n € 16 miljoen nodig zijn. En dat geld heeft het museum niet. Een poging van D66 en CU om alvast een bedrag in de begroting te reserveren sneuvelde in de raad van Zaanstad.

Dalende bezoekersaantallen, corona en verbouwingskosten zijn niet de enige tegenslagen. In 2021 vertrok directeur Nikola Eltink al na een half jaar, en in de zomer werd een poging gedaan om het pronkstuk van het museum, De Voorzaan en de Westerhem van Claude Monet, te roven. Dat mislukte, maar het museum moest het maanden zonder het schilderij stellen. Ook ging het gedroomde spektakel van de grote Monet-tentoonstelling niet door.

Onder de ontwikkeling van het bezoek aan alle locaties samen (ook Czaar Peterhuisje en drie dependances op de Zaanse schans): corona heeft een enorme negatieve invloed gehad.

De bezoekersaantallen van de verschillende vestigingen laten een iets ander beeld zien. De groei is voor een belangrijk deel te danken aan het meetellen van het Czaar Peterhuisje en drie dependances op de Schans: Wevershuis, Kuiperij en Jisperhuisje. De dependances kunnen tegen laag tarief (zelfs gratis met Museumkaart, Schanscard en I am Amsterdam-card) bezocht worden. De hoofdvestiging trok nooit meer dan 118.500 bezoekers (2018) en daar zette de daling al in voor corona.

In 2021 kreeg het museum € 2 miljoen subsidie, een deel daarvan was extra coronasteun. Het museum is voor haar eigen inkomsten (€ 430.000) vooral afhankelijk van de Zaanse Schanscard en de Museumkaart, bijna de helft van het bezoek komt met deze kaarten binnen. Minder dan 20 procent van het bezoek betaalt de volle prijs.

Renovatie

Tijdens de laatste raadsvergadering (14 juli) probeerden Flip Hoedemaeker (D66) en Hanneke Veurink (CU) tevergeefs alvast € 1,5 miljoen voor de renovatie op de begroting te krijgen. De totale kosten zouden volgens een raming van het museum € 16 miljoen bedragen. Het was nodig vanwege het “bezoekersaantal per jaar van 200,000 of meer”. Bovenstaande cijfers tonen aan dat de hoofdvestiging (waarvoor de renovatie bedoeld is, die is 25 jaar oud) nooit meer dan 118.500 bezoekers heeft mogen ontvangen. Behalve de indieners steunde niemand het voorstel.

In de marge van het debat dook nog een nieuwtje op: was de verhuizing van het museum naar het centrum van Zaandam voorgoed van de baan? Dat was niet het geval volgens een deel van de raad. Die nieuwe vestiging (Museum Holland) was al een belofte van het vorige college maar sneuvelde vanwege de kosten. Het zou minstens om € 9 miljoen gaan (een stuk goedkoper overigens dan de renovatie van het bestaande museum).