De eerste horde om het plan voor de Zaanse Schans door de gemeenteraad te krijgen wordt vanavond – 8 mei 2025 – genomen tijdens het Zaanstad Beraad. Het gaat om een ’technische toelichting’ op het voorstel. Dus raadsleden mogen bijvoorbeeld wel vragen naar de onderbouwing van de verwachte 1,8 miljoen bezoekers maar niet de wethouder aanspreken omdat hij het hele gebied aan de openbaarheid wil onttrekken.
Zonder onderhoud gaat het erfgoed op termijn (5 tot 7 jaar) verloren aldus de gemeente. Verplichte kaartverkoop is het enige realistische scenario voor duurzame exploitatie.
Het plan houdt in dat per april 2026 er een verplichte kaartverkoop voor toeristen komt. Volwassenen gaan € 17,50 betalen. Kinderen krijgen korting. De prijs zal vooral Nederlandse toeristen afschrikken. Omdat niet iedereen de volle prijs betaalt, wordt uitgegaan van een opbrengst van € 10,50 per bezoeker.
Ontheffingen
Inwoners van Zaanstad en Wormerland krijgen gratis toegang, dat gaat waarschijnlijk met een pasje of een toegangscode. Werknemers van bedrijven op de Zaanse Schans, leveranciers, gasten van bewoners, horecabezoekers met een reservering en leden van de Zaansche Molen mogen ook gratis het gebied in. Met de Museumjaarkaart of andere kaarten (IamAmsterdam) zou je ook gratis naar binnen mogen.
Er wordt rekening gehouden met 1,8 miljoen bezoekers. Als de maatregelen niet worden genomen zouden er minstens 2,6 miljoen komen – dat werd in 2024 al gehaald (en als het Nederlands Bureau voor Toerisme gelijk krijgt groeit het zelfs tot 3,2 miljoen in 2035).
Het hele gebied wordt onttrokken aan de openbaarheid per april 2026. Maar het blijft volgens de gemeente wel een gebied met een ‘openbaar karakter’. De afsluiting is alleen overdag, daarbuiten is het terrein vrij toegankelijk.
Fietspad omgelegd
De ‘regionale doorfietsroute Kalverringdijk‘ wordt omgelegd. Het dagelijkse fietsverkeer (van inwoners en leerlingen van de middelbare school) wordt losgekoppeld van het toeristengebied. ‘Het college gaat haast maken met het realiseren van het verleggen van de doorfietsroute. Het is een omvangrijk traject daarom wordt gekeken of het gefaseerd uitgevoerd kan worden.’
Het hele Mobiliteitsplan Zaanse Schans en omgeving – dus alleen de verkeersmaatregelen – kost € 14 miljoen. Een deel komt uit de kaartjes, de rest moet komen uit ‘cofinanciering van de regiopartners zoals de Vervoerregio Amsterdam (VRA) en de provincie Noord-Holland’.
Uit de opbrengsten van de kaartjes kunnen een bewonersfonds en een ondernemersfonds worden gefinancierd, ondernemers zijn overigens ‘kritisch over het duurzaam exploitatiemodel’ aldus de gemeente.
Zaans Museum
Voor Zaanstad betekent het lastenvermindering omdat uitgaven en (ambtelijke) inzet voor de Zaanse Schans voortaan via de kaartjes wordt gefinancierd. De vermakelijkhedenretributie (VMR) wordt afgeschaft. De subsidie aan het Zaans Museum wordt per 2027 afgebouwd, de financiering komt voor 80 procent voor rekening van de kaartverkoop op de Zaanse Schans. De vergoeding voor onderhoud aan de Stichting de Zaanse Schans zal vervallen (een besparing van ruim € 600.000 per jaar).
Zaanstad wordt de baas in het gebied ‘mede op verzoek van de stakeholders’ en houdt ‘de regie in handen door het rechtstreeks benoemen van een programmadirecteur‘.
Per jaar wordt t/m 2028 ongeveer € 25 miljoen aan inkomsten verwacht (in 2026 iets minder). Invoering kost in 2025 € 1,2 miljoen terwijl in 2026 bijna € 21 miljoen moet worden uitgegeven. In 2027 en 2028 moet tussen 17 en 18 miljoen per jaar worden uitgegeven. In totaal zijn de kosten t/m 2035 € 75 miljoen.
Risico’s
Er zijn ook risico’s. Zo moet Zaanstad grond kopen om het plan te realiseren. Als dat niet lukt heeft Zaanstad te weinig zeggenschap in het gebied. Ook kunnen de inkomsten tegenvallen omdat er bezwaar- en beroepzaken gaan lopen. Dit brengt mogelijk hoge juridische kosten met zich mee. Denkbeeldig is dit niet omdat alle vergunningen voor realisatie van het ruimtelijk plan en de nieuwe
doorfietsroute voor bezwaar en beroep vatbaar zijn. Ook tegen de onttrekking van openbare wegen en paden op de Zaanse Schans kan bezwaar en beroep worden aangetekend.
Het zou ook kunnen dat er ‘juridisch onvoldoende basis bestaat om de inwoners van gemeente Zaanstad en andere categorieën van personen gratis toegang te geven tot de Zaanse Schans’. Dat zou het draagvlak bij inwoners drastisch doen afnemen.
Ook kunnen de stakeholders ruzie krijgen over hoe ze inkomsten verdelen (dat is kennelijk nog niet geregeld). Maar bij minder inkomsten worden gewoon de investeringen uitgesteld, ‘hiermee wordt voorkomen dat De Zaanse Schans failliet gaat’.
Betaald parkeren
Ook zou er vertraging kunnen optreden door het niet tijdig aanleggen van fietspad of als de VRA en de provincie Noord-Holland niet meewerken. Voor de omlegging moet Zaanstad grond kopen, als dat niet lukt, kan ‘het verleggen en onttrekken van de doorfietsroute enkele jaren duren’. Ook speelt mee dat het nieuwe fietspad door of langs een Natura2000-gebied loopt (stikstof!).
Omdat er gedacht wordt aan het invoeren van een parkeerregime (betaald of vergunning parkeren) in de omgeving van de Zaanse Schans is draagvlak van de omgeving nodig voor de uiteindelijke invoering. Dat moet er dus wel komen.
Vragen en meer vragen
De vergadering is uiteraard voor iedereen bij te wonen en begint om 20.15 uur in het Stadhuis. Ook is het mogelijk live mee te kijken.
Om 19.00 uur worden overigens al mondelinge vragen gesteld aan wethouder Breunesse door Lokaal Zaans (Marianne de Boer). Die partij heeft ook 50 schriftelijke vragen ingediend. Dat ‘record’ werd verbeterd door DZ die eerst 60 vragen indiende en daar later nog eens 74 aanvullende vragen aan toevoegde. (En dan zitten er ook nog 13 andere fracties in de raad.) Ook kwamen er vragen en suggesties binnen van bewoners en ondernemers.
Als de ’technische presentatie’ succesvol wordt afgehandeld volgt een politieke behandeling in het Zaanstad Beraad en daarna besluitvorming in de gemeenteraad. Om de zaak voor april 2026 rond te hebben moet het voor de zomer door de raad worden goedgekeurd.
Door Piet Bakker op basis van dossier in Raadsinformatiesysteem en eerder nieuws op De Orkaan.
Het grootste probleem, het parkeren, waar komt die parkeergarage nu?
Daar zijn twee opties genoemd. Achter Zaans Museum of aan Diederik Sonoyweg. In ieder geval wordt betaald parkeren in Koog en Zaandijk expliciet genoemd. Maar dat schept geen parkeerplaatsen.
Het schept geen parkeerplaatsen maar wel extra kosten voor de bewoners in Koog en Zaandijk.
Die zitten daar niet op te wachten.
Dus dit plan kan alleen slagen indien er ergens een grote parkeergarage komt.
Anders zal op nog meer plaatsen rond de Zaanse Schans geparkeerd worden en dit voor overlast zorgen.
Het bovenstaande laat aan duidelijkheid werkelijk alles te wensen over!
Volgens mij is het bezit van de gemeenschap. Kan mij vergissen uiteraard.
Dit is weer een plan wat het nooit zal halen en bakken met geld kost. Net zoals het (100 jarige) plan mbt een tunnel of een viaduct voor de spoorwegovergang kruising Guisweg/Provinciale weg.