Het was Jeroen Olthof die het in 2015 aankondigde: Zaanstad gaat 20.000 woningen bouwen. De PvdA-wethouder stond daarmee aan de basis van de bouwwoede die Zaanstad in de jaren daarna in haar greep kreeg.

‘Minstens 1.000 per jaar’ stond het in het coalitieakkoord 2018-2022 (wethouder Songül Mutluer) waarin de ambities van Olthof waren overgenomen: 5.400 in die collegeperiode. Olthof had het in 2015 over concrete plannen voor 6.000 woningen.

Die 20.000 van Olthof raakten buiten beeld. In 2018 was er sprake van ‘15.000 tot 20.000 woningen’ en niet nieuwste coalitieakkoord (wethouder: Harrie van der Laan) gaat uit van 16.000 tot 2040 (dat zijn dan 86.000 woningen in Zaanstad in totaal). Van die 16.000 zijn er 8.000 concreet (anterieure overeenkomsten).

Die ambities zijn niet bijgesteld omdat in de Olthof- en Mutluer-periode extreem veel gebouwd werd. In tegendeel. In de periode 2015-2022 zijn maar 2.845 nieuwbouwwoningen gerealiseerd (er zijn wel veel plannen in de realisatie-fase).

200.000 inwoners

Die extra woningen zouden ertoe moeten leiden dat Zaanstad in 2040 200.000 inwoners zou moeten hebben. De voorjaarsnota 2019-2023: “De stad groeit naar 200.000 inwoners in 2040” (met ‘stad’ wordt waarschijnlijk ‘gemeente’ bedoeld’.) Gaat dat lukken?

In onderstaande grafiek geeft de doorgetrokken bruine lijn de groei van het aantal woningen van 2000 tot 2022 aan: van bijna 57.000 naar bijna 70.000. Gemiddeld groeide de woningvoorraad de laatste 10 jaar met 0,7 procent (440 nieuwbouwwoningen per jaar). Als dat zich voortzet (onderbroken bruine lijn) komen we in 2040 bij minder dan 80.000 woningen uit (minder dan de 20.000 van Olthof en de 16.000 van het huidige college). Pas als de groei 1,2 procent (groene stippeltjes) wordt, kunnen de ambities worden gerealiseerd. Dan moeten er ruim 900 nieuwbouwwoningen per jaar bijkomen.

Halen we dan 200.000 inwoners? Ja: nu wonen er 2,3 mensen per woning in Zaanstad, als dat zo blijft halen we net de 199.000 (en dat rekenen we goed).

Hoe realistisch zijn die 16.000? De helft is zeker haalbaar – daarvoor is de ontwikkeling al in een vergevorderd stadium. Maar Zaanstad rekent ook plannen mee waar nog niks gebeurt (Poelenburg-Oost, Hemmes, Overtuinen, Noordse Bos) of plannen die maar ten dele worden gerealiseerd (Hembrugterrein). Er komen overigens ook nieuwe woningen bij door transformatie van bedrijfsruimten en door tijdelijke bouw. Als de stikstofregels echt ‘draconisch’ worden, zal het allemaal nog trager gaan.

Foto boven: De Industrieel (Westzijde, Zaandam).