In 2024 moeten musea en molens op de Zaanse Schans 55 cent in plaats van 25 cent boven op de normale prijs van een kaartje vragen. Die belasting wordt door de gemeente Zaanstad opgelegd. Die belasting geldt alleen als je een museum of molen wil bezoeken op de Schans of daar een kaartje voor een rondvaart koopt. Horecabedrijven en souvenirwinkels betalen geen ‘vermakelijkheidsretributie’ zoals de belasting officieel heet.

De gemeente hoopt hier in 2024 € 576.000 mee op te halen voor het onderhoud van de Zaanse Schans, tot daar zelf een ‘duurzaam plan’ wordt ontwikkeld. Om dit bedrag te realiseren moeten er in 2024 ruim een miljoen (1.047.273) kaartjes worden verkocht*.

Dat is een vrijwel onmogelijke opgave als je de cijfers van 2022 bekijkt. De Vereniging De Zaansche Molen (molenmuseum, molens) verkocht in dat jaar 268.872 kaartjes. Het Zaans Museum, inclusief het Wevershuis en de Kuiperij, verkocht naar schatting zo’n 21.500 kaartjes waarop de vermakelijkheidsretributie nu van toepassing zou zijn.

Zaanstad baseert die ‘ruim een miljoen kaartjes’ op ‘2 miljoen bezoekers in 2024 en een gemiddeld bezoek van 0,5 betaalde vermakelijkheid per bezoeker’. Dat cijfer is niet onderbouwd. In vorige jaren schatte Zaanstad het aantal verkochte kaartjes veel te hoog in. Wel worden er meer bezoekers verwacht: “In 2023 en 2024 verwachten wij een veel hoger aantal bezoekers, aangezien de cijfers van 2022 laag zijn door de nasleep van corona”, vertelt Katelijne Prinsenberg, directeur van Vereniging De Zaansche Molen.

In 2022 kreeg Zaanstad € 110.000 aan vermakelijkheidsretributie binnen. Daarvan is dus 60 procent opgebracht door Vereniging De Zaansche Molen (268.872 kaartjes). Voor 2023 is € 156.000 begroot. De geraamde opbrengst voor 2024 (€ 576.000) is overigens niet kostendekkend. De totale kosten die Zaanstad zou maken voor de Zaanse Schans bedragen € 850.000 (vooral voor het onderhoud van de openbare ruimte).

Parkeertarief omhoog?

Stichting de Zaanse Schans heeft in september al een brief aan het College van B&W gestuurd met een voorstel: zij willen de kosten op zich nemen om daarmee ‘de andere erfgoed- en museumorganisaties te ontlasten.’ De kosten zouden dan moeten worden gedekt door de verhoging van het parkeertarief van € 11 naar € 15 voor personenauto’s en een verhoging van € 5 voor touringcars (die betalen nu afhankelijk van het seizoen tussen de € 30,- en € 50,- per bezoek).

‘Het college heeft aangegeven hier positief naar te kijken’, zegt Maarten van der Meer, directeur van Stichting de Zaanse Schans. ‘Ze hebben alleen wel aangegeven dat de systematiek van de inning niet veranderd kan worden. De verschillende partijen zouden dus onderling de financiële vertaling van de oplossing voor de verhoging van de vermakelijkheidsretributie verrekenen.’

Zaanstad heeft intussen de vermakelijkheidsretributie officieel verhoogd. Voor elk verkocht kaartje moet dus € 0,55 worden afgedragen. De gemeente Zaanstad heeft nog niet gereageerd op onze vragen over het officiële bedrag in de begroting, de haalbaarheid van dit bedrag en hoe er gereageerd wordt op de mogelijke oplossing van stichting Zaanse Schans.

Het Zaans Museum krijgt voor 2024 al extra subsidie om het verwachte exploitatietekort op te vangen. De bezoekersaantallen van het museum zijn overigens nog lang niet op het niveau van voor corona.

Duurzaam plan

Deze regeling loopt totdat de stichting zelf met een ‘duurzaam’ plan komt, maar daar willen de Zaanse Schans en de erfgoedpartijen nog niet veel over kwijt. ‘Er zijn wel al ideeën maar daar kan ik nu nog niks over zeggen’, vertelt Hans van den Ende, directeur van het museum de Zaanse Tijd, ‘maar ik denk wel dat we in het nieuwe seizoen een pilot gaan starten.’

* In de begroting staan twee verschillende geraamde bedragen, naast de € 576.000 wordt ook € 554.000 genoemd.

Door Remi Kerkhoven. Foto: ook van Remi