Op 10 juni stuurden verschillende onderdelen van het FNV, de Bijstandsbond Amsterdam en DIDF-Zaanstad een klachtenbrief naar de gemeente Zaanstad over de gedragingen van het interventieteam en de bijstand-schandpaalpublicaties in het gemeenteblad. Afgelopen vrijdag – 29 augustus – kregen zij daarop een reactie van de gemeente: de klacht is niet ontvankelijk.
De gemeente stelt dat je niet over landelijke wetgeving en landelijk of lokaal beleid kunt klagen (dan moet je naar de gemeenteraad of een ministerie). Dat klopt volgens artikel 9:8 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), maar de klacht van de organisaties gaat niet alleen over beleid, maar ook over de gedragingen van het interventieteam en de publicatie van persoonsgegevens in het gemeenteblad. Dát valt wel onder artikel 9:1 van de Awb, dat stelt:
‘Een ieder heeft het recht om over de wijze waarop een bestuursorgaan zich in een bepaalde aangelegenheid jegens hem of een ander heeft gedragen, een klacht in te dienen bij dat bestuursorgaan.’
De interpretatie van de Awb van Zaanstad is dat de klacht over beleid gaat. Maar ook de onderdelen over de uitvoering zijn niet ontvankelijk. Wij hebben de gemeente Zaanstad gevraagd waarom de gehele klacht nu niet-ontvankelijk is verklaard; wij wachten nog op een reactie.
Zorgvuldig
Hoewel de klacht niet formeel wordt behandelt, reageert Zaanstad wel inhoudelijk. Wat betreft de schandpaalpublicaties waarbij namen en geboortedata van mogelijke bijstandsfraudes openbaar werden gemaakt, wordt benadrukt dat na intern onderzoek ‘zorgvuldig en rechtmatig’ gehandeld zou zijn. (Van het interne onderzoek is geen openbaar verslag, terwijl De Orkaan bij Zaanstad destijds geïnformeerd heeft naar extern onderzoek dat zou zijn gedaan en te horen kreeg dat het uit twee telefoontjes zou bestaan waarvan geen gespreksverslagen zijn gemaakt.)
Loco-burgemeester Harrie van der Laan schrijft wel: ‘aan de voorkant is echter onvoldoende doordacht wat de publicatie los zou maken aan gevoelens in de Zaanse samenleving. Dit heeft bij het college de vraag opgeroepen of we dit ook zo willen blijven doen’.
De gemeente zegt ook de impact van de publicatie van persoonsgegevens te erkennen: ‘Voor sommige inwoners heeft het wellicht geleid tot minder vertrouwen in de gemeente. Voor andere inwoners juist voor meer vertrouwen’.
Privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens twijfelt overigens aan de wettelijke basis van de publicatie.
‘Lerende organisatie’
De bonden en DIDF vroegen de gemeente om in de casus schandpaal alle persoonlijke gegevens uit de registers te verwijderen. Dit zegt de gemeente niet te gaan doen. De verantwoordelijkheid voor het verwijderen van deze gegevens ligt niet bij de gemeente, maar bij de mensen die het betreft. Deze moeten zelf actief hun privacy beschermen.
Op het gebied van het interventieteam wordt aangegeven dat Zaanstad een ‘lerende organisatie’ is. Verder wordt in het antwoord de leefbaarheid- en veiligheidsproblemen in Zaandam-Oost onderstreept. Ook worden de bonden en DIDF uitgenodigd om in gesprek te gaan met het College en zegt de gemeente te onderzoeken of er verbeteringen nodig zijn.
Door Marijn Kerkhoven op basis van brief FNV, bijstandsbond en DIDF over interventieteam en bijstand-schandpaal, de reactie van het College van B&W, de AWB en eerdere berichtgeving op de Orkaan. De foto is uit het archief van De Orkaan.
Als je dit leest weet je in principe voldoende hoe goed de gemeente Zaanstad haar werkt doet. Schrikbarend!
"Wat betreft de schandpaalpublicaties waarbij namen en geboortedata van mogelijke bijstandsfraudes openbaar werden gemaakt, wordt benadrukt dat na intern onderzoek ‘zorgvuldig en rechtmatig’ gehandeld zou zijn. (Van het interne onderzoek is geen openbaar verslag, terwijl De Orkaan bij Zaanstad destijds geïnformeerd heeft naar extern onderzoek dat zou zijn gedaan en te horen kreeg dat het uit twee telefoontjes zou bestaan waarvan geen gespreksverslagen zijn gemaakt.)''
Over de veiligheid van de gegevens die over de burgers worden verzameld door Zaanstad maak ik me behoorlijk zorgen. Gemeenten hebben als groep al een slechte naam op dat vlak, maar als Zaanstad beweert "zorgvuldig en rechtmatig" te hebben gehandeld, blijkens een "intern onderzoek", dan valt verbetering niet te verwachten..
Op interne onderzoeken in diverse organisaties valt doorgaans wel wat af te dingen is al vele malen gebleken (bonnetje zoek). Het is vaak al voldoende als op papier staat dat er "iets" is onderzocht. De precieze tekst van de vraagstelling en beantwoording zijn vaak de meest zorgvuldige onderdelen.
Er zijn organisaties die leugen op leugen moeten stapelen om niet al teveel gezichtsverlies te lijden. Die leugens hoeven ook niet overdreven geloofwaardig te zijn omdat de ontvanger het vaak al voldoende vindt als een vinkje gezet kan worden. Vinkjes zijn de kern van het interne werk van de mij bekende organisaties.
Voorkomen van gezichtsverlies is de rode draad.
Voor de lezers:
Dit was de tekst van de brief:
Amsterdam, 9-6-2025
Geacht College van Burgemeester en Wethouders van Zaanstad,
Geachte Gemeenteraad van Zaanstad,
Betreft: - Bijstandsgerechtigden aan de schandpaal
- De publicatie van Follow the Money over de aanpak van het interventie team Zaanstad
Hoe de jacht op ‘verdachte’ inwoners in Zaandam ontspoort: ‘Echte diknek. Zet hem op de lijst’ - Follow the Money - Platform voor onderzoeksjournalistiek
De FNV, DIDF en de Bijstandsbond Amsterdam zijn geschokt en verontwaardigd hoe de Gemeente Zaanstad keer op keer de grenzen van de wet en vooral van de menselijkheid overschrijdt. In een verbeten jacht op eventuele ondermijners van de rechtsstaat nagelt de Gemeente Zaanstad niet alleen bijstandsgerechtigden met naam en toenaam publiekelijk aan de schandpaal wegens vermeende schulden, maar legt een heel stadsdeel met onschuldige inwoners onder een microscoop van controle, intimidatie en strafbare interventie.
Wie ondermijnt nu de rechtsstaat, gemeente Zaanstad? Niet de mensen wiens uitkering wordt betwist, maar de gemeente zelf. Het artikel in Follow the money geeft een duidelijk beeld dat klachten die eerder geuit zijn over de aanpak door het interventieteam volkomen terecht waren.
Maar die klachten werden door de verantwoordelijken, waaronder de burgemeester zelf, ontkend, genegeerd en terzijde geschoven. Mensen die het niet met deze aanpak eens zijn, werd de mond gesnoerd. Zo werd ook nog eens een onveilige werksituatie op het stadhuis gecreëerd.
Ook het schandaal rond de openbare schandpaal valt heel duidelijk in dit kader. In een land waar zelfs veroordeelde, zware criminelen maximaal met hun initialen aangeduid mogen worden, heeft de Gemeente Zaanstad namen, geboortedata, cliëntnummers en de hoogte van de vermeende vorderingen gepubliceerd op de bekendmakingspagina van de gemeente. Een enorme overschrijding van de grenzen van het recht op privacy en fatsoenlijke bejegening door de overheid. Wie ondermijnt hier de rechtsstaat, gemeente Zaanstad? Niet de mensen van wie het nog maar zeer de vraag is of zij de gemeente überhaupt geld schuldig zijn.
Wij denken dat dit alles te maken heeft met het opzoeken van wettelijke grenzen en de overschrijding daarvan. Alles in het kader van zogenaamde ‘criminele ondermijning’, die al een aantal jaren big business is in Zaanstad. Niet alleen onderzoek met algoritmes en fraude-risico factoren zoals onder andere plaatsgevonden heeft in de Brandaris, maar ook het dwingen van mensen in de bijstand tot gratis arbeid en vorige maand het aan de schandpaal nagelen van mensen met naam en toenaam. En nu dan het grensoverschrijdende gedrag in het kader van Pact Oost, waarbij wederom alle rechten van mensen die in Poelenburg of Peldersveld wonen, aan de laars van topambtenaren en politiek verantwoordelijken worden gelapt.
De gemeente creëert geen vertrouwen bij inwoners door het stigmatiseren van mensen in de bijstand, stigmatiseren van mensen in de armste wijken van de stad en stigmatiseren van mensen die vaak een allochtone afkomst hebben. Dit wantrouwen leidt tot inwoners die bang zijn voor de Gemeente, dit leidt tot inwoners die de Gemeente niet meer durven te vertrouwen.
Op deze wijze creëert Zaanstad een stad vol angstige en wantrouwige inwoners, die te bang zijn om gebruik te maken van de mogelijkheden die iedere inwoner gewoon heeft. En dat is de ondergang van een leefbare stad. Op deze wijze creëert de Gemeente Zaanstad precies de stad die de meerderheid van Zaanstad niet wil zijn.
Daarom eisen wij dat de Gemeente Zaanstad
- Zo snel mogelijk de veroorzaakte schade bij de inwoners herstelt:
- Bied namens de gemeente excuses aan
- Vergoed psychisch leed dat de mensen is aangedaan
- Wis de informatie uit de registers!
Dat de gemeente Zaanstad stopt met
- Het zoeken naar grenzen om de grondwettelijke rechten van mensen aan te vallen
- Het op voorhand wantrouwen, stigmatiseren en criminaliseren van mensen op grond van woonadres, inkomen en afkomst
- Te acteren op onbewezen onderbuikgevoelens.
- Het intimideren en aan de openbare schandpaal nagelen van mensen op basis van vermeend (niet bewezen) onrechtmatig gedrag
- Het schenden van de privacy van mensen door in focusgebieden de data te verzamelen van alle inwoners
- Het creëren van een onveilige werksituatie voor mensen die terecht aangeven dat dit gedrag niet mag.
Stop in de aanpak van ondermijning van de rechtstaat zelf met het ondermijnen van de rechtstaat!
Namens,
FNV Lokaal Zaanstreek Waterland
FNV Senioren Zaanstreek Waterland
FNV Uitkeringsgerechtigden
FNV netwerk Wereldburgers
Didf Zaanstad
Bijstandsbond Amsterdam
Dus de gemeente legt een register aan als een soort “zwarte lijst” en vervolgens moeten onschuldige mensen -die hierop vermeld staan- hemel en aarde bewegen om weer van deze lijst afgehaald te worden?
Dit grenst wederom aan het bizarre wat mij betreft…
Lezen de bestuurders van bijvoorbeeld de Provincie Noord-Holland of Den Haag eigenlijk mee?