Afgelopen week werden in Zaandam 14 struikelstenen onthuld als herinnering aan joodse inwoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog omgebracht werden.
Zeven daarvan werden ter nagedachtenis aan de familie Eisendrath bij Botenmakersstraat 108 gelegd. Drie stenen (foto) met daarop de namen van drie leden van de familie Pais, werden op de Hogendijk gelegd.
Tijdens een korte ceremonie zijn de namen en levensgeschiedenissen voorgelezen van de mensen voor wie een steen onthuld werd. Daarna werden door de aanwezigen steentjes bij de struikelstenen gelegd.
In Zaanstad zijn inmiddels al ruim 150 struikelstenen geplaatst. De Werkgroep Struikelstenen Zaanstad streeft ernaar dat in 2023 alle 177 omgebrachte Zaans-Joodse inwoners worden herinnerd door middel van deze gedenktekens.
Alle 14 stenen:
- Eén steen voor Sara van Koningsbrugge-de Jong (1914-1945) bij de Baltischestraat 8
- Drie stenen bij de Hogendijk 30, voor Aron Pais (1866-1943), Rebecca Pais-Blitz (1873-1943) en Adam Pais (1917-1945)
- Twee stenen bij Stationsstraat 84 voor Adam Abraham Drilsma (1875-1943) en Roosje Drilsma- Vredenburg (1875-1942)
- Eén steen bij de Botenmakersstraat 68 voor Erich Karl Poppert (1912-1943)
- Zeven stenen bij de Botenmakersstraat 108 voor Bernard Eisendrath (1881-1942), Sortine Selma Eisendrath-Juchenheim (1887-1943), Iris Harriët Eisendrath (1915-1943), Maja Frederika Eisendrath (1917-1943) Leonie Emma Eisendrath (1921-1943), Rudolf Leonard Eisendrath (1923-1944) en Emma Juchenheim-Steinberg (1855-1943)
De struikelstenen worden gemaakt door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Vanaf 1994 legde hij verspreid over Europa tienduizenden Stolpersteine, zoals de struikelstenen in het Duits heten. Demnig heeft ze zo genoemd, omdat je er over struikelt in je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst op de stenen te kunnen lezen. Passanten worden als het ware uitgenodigd om even stil te staan bij de aangeboden informatie.
Op de gedenktekens (10 x 10 cm.) worden, in een messing plaatje, onder meer de naam, geboortejaar en overlijdensdatum van het slachtoffer aangebracht. De struikelstenen krijgen vervolgens een plek in het trottoir bij de voormalige woningen van de slachtoffers.
Van de bijna driehonderd Joden die begin 1942 woonden in het gebied dat nu Zaanstad is, stierven 177 personen een voortijdige dood, vrijwel allen in Auschwitz of Sobibor. Van hen heeft het merendeel geen graf. Aangezien een mens pas is vergeten als zijn/haar naam vergeten is, wil de werkgroep de namen van alle omgekomen Zaanse Joden zichtbaar maken. Daarmee ontstaat een gebroken namenlint door de stad: een monument dat de herinnering aan de weggevoerde Zaanse Joden levend houdt.
Lees ook: Zeven stenen in de Botenmakersstraat
Wel een beetje vreemd dat er op Wikipedia geen enkele vermelding staat van de aanwezigheid van 'Stolpersteine' (struikelstenen) in de Zaanstreek. https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Nederlandse_gemeenten_met_Stolpersteine
Als u even onder de 'Z' kijkt, ziet u daar inmiddels 99 struikelstenen in Zaanstad vermeld staan. De andere, later gelegde stenen zullen binnenkort ongetwijfeld ook op deze pagina staan.
Wat houdt je tegen om het aan te vullen? Dat is het mooie van Wikipedia, iedereen kan bijdragen.
De Struikelstenen moeten blijven bestaan en mogen nooit verloren gaan, omdat men de oorlog niet mag vergeten om herhaling van een oorlog te voorkomen.
Ik zou willen oproepen de struikelstenen die al een tijd liggen op te poetsen zodat ze zichtbaar en op blijven vallen… een idee om mee te nemen na het plaatsen van de stenen ? Scholen erbij te betrekken? Struikelstenen te adopteren als klas/school zodat de jeugd erbij betrokken wordt?
Blijft niet te bevatten, elke keer weer, als je geconfronteerd wordt met de struikelstenen en vooral de leeftijden die erop staan. Van 0 tot 80 jaar, afgevoerd en vermoord na een onmenselijke treintocht uitgeladen, gesorteerd, bijeen gepakt en massaal vergast. Als ik nu de namen en leeftijden lees in mijn telefoon, valt er een traan op de glasplaat die uitvloeit over de foto die gehuld opgaat in een wazig beeld. Straks als het beeld weer helder is gaat het leven gewoon weer door. Zo is het altijd geweest en zo moet het ook. Haal uit het leven wat er in zit. Je bent hier maar één keer. Kijk naar buiten de zon doet zijn best om je met positieve energie de dag te beleven. Maar sta even stil, buk en denk even als je een struikelsteen tegenkomt. Aaf Aafjes