Jeugdzorgregio Zaanstreek-Waterland trekt aan de noodrem. In twee jaar tijd steeg het aantal jongeren met jeugdhulp met 20 procent en liepen de kosten met ruim 50 procent op tot 96 miljoen euro. In oktober 2024 schreven we al dat de jeugdhulp onder druk staat.
Het gevolg: minder zorgaanbieders, minder hulp aan jongeren en alleen nog zorg die echt nodig is. Dit blijkt uit de nieuwe inkoopstrategie die vanaf 2027 ingaat. Gemeenten kregen tien jaar geleden de jeugdzorg in handen met de hoop dat het beter en goedkoper kon. Ondanks alle inzet bleef het stelsel versnipperd, duur en moeilijk te sturen. De toenemende vraag lijkt het systeem niet meer aan te kunnen.
Lichte hulp
Er worden verschillende problemen aan de kaak gesteld: gemeenten en zorgaanbieders vertrouwen elkaar niet altijd, de financiële regels zijn onduidelijk en ingewikkeld, en vernieuwing komt maar moeizaam van de grond. Bovendien werkt het systeem niet altijd zoals het hoort, waardoor hulp vaak te lang duurt.
De grootste zorg zit in de explosieve groei van lichte jeugdhulp. Denk aan hulp als vaktherapie, basis-GGZ of gesprekken met jongeren die niet heel zware problemen hebben. Juist dit soort trajecten zijn de laatste jaren flink toegenomen: tussen 2022 en 2024 gingen de kosten met 80 procent omhoog en kregen ruim 30 procent meer jongeren deze hulp.
De regio Zaanstreek-Waterland vindt dat niet alles wat nu als specialistische jeugdhulp wordt gezien, dat ook echt is. Daarom willen ze die lichte hulp meer lokaal gaan organiseren, via wijkteams en minder gespecialiseerde aanbieders.
‘Wij willen de ondersteuning voor jeugdigen en gezinnen met complexe hulpvragen verbeteren zodat de kinderen die het écht nodig hebben tijdige en goede hulp krijgen.’
Zorgaanbieders
De regio gaat flink schrappen in het aantal zorgaanbieders voor specialistische jeugdhulp, vooral voor lichte zorg. Nu zijn er nog meer dan 140, straks veel minder. Tot nu toe kocht de regio jeugdzorg in via een ‘Open House’-methode: elke aanbieder die aan de voorwaarden voldoet, mocht zorg aanbieden.
In de praktijk leidde dat tot problemen. Dit kwam bijvoorbeeld naar voren tijdens een zitting van de adviescommissie in mei, waar zorgcowboys kwetsbare jongeren op beschermde woonlocaties aan hun lot overlieten. De gemeente stelde dat zij niet de juiste begeleiding kregen en niet goed wisten bij wie ze terecht konden voor hulp, wat de situatie alleen maar erger maakte.
Door het aantal aanbieders in te perken en lichte hulp de komende jaren af te bouwen en vooral lokaal via wijkteams te organiseren, wordt het makkelijker om strengere afspraken te maken over kwaliteit, kosten en resultaat.
Voor zware zorg, zoals het ondersteunen van jongeren met ernstige mentale problemen, wil de regio lange contracten afsluiten met vaste partners, zodat de hulp stabiel blijft. Zo wil de regio ervoor zorgen dat jongeren die echt zware hulp nodig hebben, sneller en beter geholpen worden.
Met deze nieuwe koers wil de regio Zaanstreek-Waterland niet alleen de kosten beter beheersen, maar vooral zorgen voor een sterker en betrouwbaarder jeugdhulpstelsel. Of deze veranderingen inderdaad leiden tot betere en snellere hulp voor jongeren die het echt nodig hebben, zal de toekomst moeten uitwijzen.
Door Nick Boeske. Info uit het Raadsinformatiesysteem van Wormerland en eerder nieuws op De Orkaan. Foto uit het Orkaan-archief.
