Woningbouw aan de Paltrokstraat tussen de Oostzijde en de Cornelis van Uitgeeststraat in Zaandam wordt onzeker. Zaanstad heeft besloten het voorkeursrecht – dat haar het eerste kooprecht op een aantal percelen gaf – niet te verlengen. En dat terwijl er nog maar een paar maanden geleden groot werd ingezet op woningbouw op de plek van onder meer de voormalige garage (nu Dorcas).

De reden voor deze omslag: een stomme misser. Bij het vestigen van het voorkeursrecht is niet het hele perceel Oostzijde 376 meegenomen. In juni is alleen het voorste deel (aan de Paltrokstraat zelf) meegenomen in het voorkeursrecht. Op het achterste stuk met daarop een bedrijfspand, is ‘per abuis’ geen voorkeursrecht gevestigd. En laat dat pand nou net verkocht zijn aan een nieuw bedrijf.

Onhaalbaar

En dat ene gemiste stuk maakt het hele plan onhaalbaar. Zolang daar een bedrijf zit, blijft de milieucontour gelden: dat betekent dat er te veel geluid en uitstoot in de omgeving is om er woningen te bouwen of minimaal dat een bedrijf woningbouwplannen kan aanvechten. Omdat de percelen aan de Oostzijde en de Paltrokstraat alleen samen, in één geheel, ontwikkeld kunnen worden, vallen ook de plannen voor de omliggende kavels stil. Met andere woorden: zonder Oostzijde 376 geen woningbouw op de hele strook.

Zaanstad vindt dat ‘het initiatief voor herontwikkeling vanuit de markt dient te komen.’ De eigenaar kan het verkopen aan een particuliere ontwikkelaar.

Het besluit raakt alle omliggende percelen waar sinds juni een tijdelijk voorkeursrecht op gold: Oostzijde 374B en de panden Paltrokstraat 13, 15, 15A, 17, 17A, 17B en 19. Eigenaren hoeven hun grond bij verkoop nu niet meer eerst aan de gemeente aan te bieden. Het tijdelijke voorkeursrecht loopt formeel af op 24 september 2025. Volgens de wet mag de gemeente bovendien de komende twee jaar geen nieuw voorkeursrecht instellen op dezelfde grondslag.

Omdat de wet bepaalt dat er pas na twee jaar opnieuw een voorkeursrecht kan worden ingesteld, ligt de bal voorlopig bij de markt. Dat betekent dat ontwikkelaars en grondeigenaren zelf het initiatief moeten nemen, zonder dat de gemeente nog een sturende rol heeft.

Paltrok & Hilko

Voor de bredere Kogerveldwijk gaat de ontwikkeling gewoon door. Alleen de strook ertussen – Oostzijde 374B en 376 plus Paltrokstraat 13 t/m 19 en de Cornelis van Uitgeeststraat– schuift voorlopig op de lange baan. Aan de Paltrokstraat verrijst het project Paltrok met in totaal 238 appartementen, waarvan 30 procent sociale huur. Daaronder vallen 106 woningen voor woningcorporatie Rochdale, plus 132 koopwoningen verdeeld over drie gebouwen.

Aan de Oostzijde wordt de voormalige zeepfabriek Hilko omgebouwd tot een wijk met 116 woningen: 24 procent sociale huur, 16 procent betaalbare koop en 60 procent vrije sector. Er komt ook een groene plek aan de Zaan. De bouw moet eind 2026 klaar zijn. Samen zouden Paltrok en Hilko de Boerejonkerbuurt afronden, maar doordat de tussenliggende kavels voorlopig niet ontwikkeld worden, blijft het middenstuk nog jaren een bedrijventerrein.

UPDATE 11.30: De fracties van Lokaal Zaans en PVV Zaanstad (Natasja Cornelisse -PVV – en Rob Karst, LZ) maken zich zorgen over de fouten die zijn gemaakt bij het vestigen van het gemeentelijk voorkeusrecht op de percelen Oostzijde en Paltrokstaat in Zaandam. Uit de recente raadsinformatiebrief blijkt dat het college “per abuis” niet het volledige perceel Oostzijde 376 heeft neemgenomen. PVV en Lokaal Zaans vinden dit een gemiste kans voor de stad en stelt scherpe technische vragen aan de gemeente. Fractievoorzitter Natasja Cornelisse (PVV Zaanstad): ‘Dit soort fouten laat zien dat de interne samenwerking binnen de gemeente niet goed verloopt. Terwijl de raad duidelijke ambities heeft voor woningbouw en een betere ruimtelijke kwaliteit in dit gebied, worden deze plannen nu geblokkeerd door slordigheid en gebrekkige communicatie tussen afdelingen.’

Door Nick Boeske, met informatie uit het Raadsinformatiesysteem en uit eerder geschreven artikelen over Hilko en Paltrok. Foto’s, impressies en plattegrond: uit het Orkaan-archief en van de gemeente Zaanstad