In onze mailbox kregen we van Orkaan-lezer Thijs van Roon een intrigerende foto van wat lijkt op een oud spoor, opgedoken bij werkzaamheden op de kruising van de Vincent van Goghweg en de Westzijde in Zaandam.
Thijs schrijft erbij dat het een leuke lezersvraag voor op De Orkaan is.
‘Zou er een poging zijn geweest om een werkspoor aan te leggen bij de voormalige gasfabriek? Of is het de fundering van de gashouder, die zelfs na de bouw van het wooncomplex nog in de grond is gebleven?’
Wij weten het eerlijk gezegd ook niet, maar jij – ja jij – misschien wel. Wie herkent deze stukken spoor, of weet iets over de geschiedenis van dit stukje Westzijde?
Laat het ons weten in de reacties hieronder of mail naar info@deorkaan.nl.
Door Di-Lan Sun op basis van vraag van Thijs van Roon.
Het moet ver voor 1890 zijn want het huis nummer 278 werd in dat jaar gebouwd. Ik heb hier gewoond vanaf 1957 tot 2004 en in die tijd is de Westzijde regelmatig op de schop geweest. Nooit zijn de spoorstaven hier blootgelegd.
Op de foto is te zien dat deze spoorstaven ver buiten de rooilijn van het huis en de toenmalige muur. Die muur liep van het huis 278 tot aan de oude Prins Bernhardbrug.
Ach, er zoveel te vertellen over de tijd dat ik hier gewoond heb.
De oorspronkelijke aansluiting in Wormerveer liep via een 1-wagen-draaischijfje op het stations voorplein, de provinciale weg bestond nog niet, door de Stationsstraat naar een steiger in de Zaan, waar de overslag plaats vond tussen spoor en water.
Als gevolg van de aanleg van de Provinciale weg in de jaren '30 is deze aansluiting verplaatst in westelijke richting en met een wissel en uithaalspoor afgetakt van een (goederen)zijspoor, hierna werd na kruising van de Provinciale weg tussen de huizen door gereden en waarna de Zaanweg werd overgestoken om oostelijk van de Stationsstraat tussen de Zaan en de Zaanweg op een raccordement uit te komen.
Inderdaad , maar wat is de relevantie met de Westzijde in Zaandam ?
Op de topokaarten is geen spoorlijn te vinden die op Zaandam-Alkmaar of Zaandam-Purmerend aantakt. Dus vermoedelijk een bedrijfslijn voor kolen vanaf de Zaan of afvoer slakken/as
Er waren op de Zaanlijn 2 aftakkingen, de eerste liep naar het Hembrugterrein waar bij de snackbar aan de Havenstraat nog een spoorbruggetje ligt en waar verderop Het Verlaten Spoor is.
De 2e aftakking was in Wormerveer waar een spoor door de Stationsstraat liep en vervolgens rechtaf naar de Zaanweg liep waar de wagons langs de Zaan geladen en gelost konden worden.
Op een oude foto op de Beeldbank van de Zaansche Molen staat aan de Zaankant een elevator achter de gasfabriek waarmee kolenschuiten werden gelost.
Deze elevator is in 1911 geplaatst, daarvoor werden de kolenschuiten met de hand gelost.
Met deze informatie kan het niet anders dat de rails werd gebruikt om de sintels af te voeren en op de weilanden te storten.
Enige jaren geleden zijn er tijdens werkzaamheden in de buurt van de Jan van Goyenkade nog sintels van de oude gasfabriek gevonden,
De spoorlijn naar de gasfabriek aan de Westzijde in Zaandam was een raccordement voor de aanvoer van kolen via een zijtak van de Oude Lijn. De lijn lag aan de westkant van de gasfabriek en had twee kopsporen aan weerszijden van een kolenpark. In 1960 werd de steenkoolgasonderneming gestaakt en de spoorlijn werd opgebroken in 1961 na de sanering van het kolenpark.
Misschien is er in het archief van Zaanstad nog een foto te vinden.
De Oude Lijn ?
Dat is en was de lijn van Amsterdam naar Rotterdam. U bedoelde wellicht de Zaanlijn ?
Het zou inderdaad een werkspoor geweest kunnen zijn om de verbrandingsslakken af te voeren die op het land tegenover de gasfabriek werden gestort.
Leuk detail.
Voor een stukje veldspoor , dan wel een stukje spoor ten dienste van toenmalige bouwwerkzaamheden zijn de spoorstaven te robuust.
Pieter bon
onder de woningen in de ooievaar straat in Zaandam is bij de bouw onder de woningen sintels gestort .
ik heb nog pijn in mijn rug als ik denk aan de werkzaam heden onder huis huis bij vernieuwen van riolering en het aan brengen van cv leidingen onder de vloer er ligt zeker 30 centimeter sintels.
Rob Breebaart.
Toen ik de foto zag dacht ik het ook. In mijn jeugd was deze nog bovengronds bij Pieter Bon. Ik heb je trouwens een tijd niet gezien. groet Jan Bosman