‘Mijn zoon hoort op school: Je vader is een crimineel’ zegt een Zaandamse glazenwasser. Een moeder wordt aangesproken op het schoolplein: ‘ik had gehoord dat jouw man ook een glazenwasser is. Zijn jullie ook van de criminaliteit?’

In een volle zaal in buurtcentrum De Poelenburcht kwamen gisteravond – 18 november – rond de zeventig bewoners en ondernemers bijeen. Ze deelden hun persoonlijke ervaringen en gaven aan dat ze zich bedreigd voelen en als groep in de criminele hoek worden gezet door de gemeente. Maar ze zijn ook strijdbaar: ‘Wij zijn niet meer bang.’

De FNV legde uit wat je rechten zijn als het interventieteam langskomt en welke stappen je kunt ondernemen als je klachten hebt. De vakbond organiseerde samen met DIDF en de Bijstandsbond de avond.

Voor veel bewoners was de werkwijze van het interventieteam allang geen verrassing meer: veel hebben het aan den lijve ondervonden. Déjo Overdijk van de Bijstandsbond vertelt dat er veel onderdelen van de aanpak twijfelachtig zijn. Zij ziet het als de rol van maatschappelijke organisaties zoals de Bijstandsbond FNV en DIDF om de problemen van bewoners aan te horen en hen voor te lichten.

Het interventieteam, in tegenstelling tot de politie, mag niet zomaar een woning binnen, legde Wil Roode (FNV) uit. Aanwezigen werd geadviseerd huisbezoeken, als ze die accepteerden, op te nemen en om schriftelijke uitleg voor de reden tot bezoek te vragen. ‘Weet dat je ook gewoon nee mag zeggen’, zei Roode.

Een groot deel van de aanwezigen bestond uit glazenwassers en hun families. Veel van hen voelen zich gecriminaliseerd door de gemeente Zaanstad. Bij navraag zegt overigens geen van de aanwezigen sinds de vorige bijeenkomst bezocht te zijn door het interventieteam. Wel voelen ze de gevolgen van het beleid nog duidelijk.

Schadelijk

Verschillende ondernemers vertelden hoe hun bedrijven onder druk werden gezet met een hoge dwangsom van € 20.000 en het weigeren van vergunningen. De dwangsom van € 20.000 die geldt voor bedrijven die lappen zonder vergunning, zien zij als véél te hoog.

Verder merkt men een vijandige houding tegen hun werkzaamheden vanuit de gemeente Zaanstad: ‘Ze hebben zelfs klanten aangesproken’ zegt een aanwezige volgens wie de gemeente Zaanstad proactief bezig is geweest bedrijven te benaderen geen glazenwassers uit Zaandam in dienst te nemen. Andere glazenwassers zeggen dat Zaanstad hun bedrijfsvoering schaadt.

Uitspraken van de gemeente als: ‘Het merendeel van de 1.100 Zaanse ondernemingen in de glazenwasserij is gevestigd in Zaandam-Oost. De afgelopen jaren lijkt de branche een monopolie te zijn geworden van criminele netwerken’ vallen volledig verkeerd. (De stelling dat er 1.100 Zaanse ondernemingen in de glazenwasserij werkzaam zijn, klopt overigens niet.) Een glazenwasser:

‘Wat mij stoort, is dat er wordt aangegeven dat er zo’n 1.100 criminele glazenwassersbedrijven zijn. Wat gebeurt er dan: opdrachtgevers zeggen: “Wij gaan niet meer door met jou, want jij komt uit Zaandam”.’

Volgens Wil Roode is het zo dat de gemeente de buurt van onderuit probeert ‘op te schonen’ om een paar criminelen te pakken. De vakbond verzet zich niet tegen de aanpak van criminaliteit, máár tegen de manier van aanpak van Zaanstad.

Sleepnet

Daarbij wordt volgens Roode een hele gemeenschap het slachtoffer van de zoektocht naar een aantal criminelen. Een soort selectieve sleepnetmethode toegepast op een wijk, en specifiek op een beroepsgroep binnen die wijk. Een glazenwasser die bezocht is door het interventieteam beaamt dit. De vraag: Waarom kwam het interventieteam langs? Beantwoord hij met: ‘Omdat ik glazenwasser ben’. Een moeder hoorde van een andere ouder op het schoolplein:

‘Ik had gehoord dat jouw man ook een glazenwasser is. Zijn jullie ook van de criminaliteit?’

Ze vertelt dat ze daar ècht kapot van was. Daarin staat ze niet alleen; een glazenwasser:

‘Mijn zoon hoort op school: “Je vader is een crimineel”, en als iemand die gewoon werkt en belasting betaalt, als je dat dan terughoort, dat is echt niet leuk.’

Een vrouw vertelt ons dat ze soms het idee krijgt dat ze niet meer welkom is in haar eigen stad: ‘Zaandam wordt nu vernieuwd; ze willen alle allochtonen eruit.’

Telegraaf

Dit sentiment onderschrijft een diep gevoel van wantrouwen en uitsluiting bij een deel van de bewoners. Een artikel over Zaandam-Oost dat afgelopen zaterdag in de Telegraaf verscheen, zorgt voor een versterkt gevoel van woede en verdriet. In dat artikel wordt gesteld dat drie criminele Turkse families de dienst uitmaken in de ‘buurt met veel Turkse en Bulgaarse inwoners’. Verder concludeert het stuk: ‘De populatie [van Zaandam-Oost] hangt samen met ernstige criminaliteit.’

Gazi Gulum (DIDF) vertelt dat hij zich door dit soort teksten gekwetst voelt, en wijst op de negatieve effecten die zulke artikelen hebben. Volgens Gulum wordt door zulke verhalen niemand geholpen.

‘Als je dit leest, en je weet verder niks, dan denk je: nou, al die migranten in Zaandam, die zijn wèl crimineel.’

Vertrouwen

Hoewel de vorige bijeenkomst op een grote vertegenwoordiging vanuit de gemeenteraad van Zaanstad kon rekenen, waren er deze keer beduidend minder. Steunfractielid Marilou Hulsthoff (SP) en raadslid Erdoğan Şahin (DENK) waren wel aanwezig.

Şahin kreeg de wind van voren van Asri Yilmaz, een betrokken bewoonster die al vaker haar zorgen uitte over de gang van zaken binnen het interventieteam. Ze vraagt de DENK-leider waarom hij zich niet feller uitspreekt tegen het beleid van de gemeente.

Şahin verdedigt zich en zegt dat hij wel degelijk vraagtekens stelt bij de manier van uitvoering van het beleid. Volgens Yilmaz is het zo dat veel mensen in de wijk hun vertrouwen in de partij van Şahin en in hem hebben gelegd. Daar komt in Şahin zijn bijdrage maar bar weinig terecht, stelt Yilmaz.

Dat kan op applaus rekenen vanuit de zaal. Şahin zegt dat hij wel degelijk vragen stelt en overlegt met burgemeester Hamming om de situatie te verbeteren. Daar koopt Yilmaz niks voor; in de openbare raadsvergadering moet hij ook zijn stem laten horen, vindt zij, anders blijft het bij woorden.

Een recent voorbeeld van de uitlatingen in de raad waar op gedoeld wordt, is te vinden in de behandeling van de begroting van de gemeente Zaanstad vorige week, waarin Şahin aangeeft dat hij de burgemeester ‘volledig steunt, en ook de aanpak!’

Şahin geeft aan graag in gesprek te gaan met mensen die problemen ervaren met het interventieteam. Volgens sommige aanwezigen is dat te laat en niet daadkrachtig genoeg; anderen nemen zijn aanbod aan en belonen hem met een klein applaus.

Burgemeester

Bij de bijeenkomst was er ook aandacht voor een bijeenkomst van volgende week, waarin burgemeester Jan Hamming in gesprek gaat met bewoners over hun zorgen. Die vindt plaats op dinsdag 25 november in het Zuiderzee College, waar vanaf 18.00 uur gratis kan worden meegegeten en het programma om 19.00 uur start. 

Er wordt door de aanwezige partijen aangeraden om daar vooral heen te gaan om vragen te stellen. Daarover klinken instemmende geluiden uit de zaal. Men geeft aan blij te zijn dat de burgemeester het gesprek aan wil gaan, maar niet iedereen heeft er vertrouwen in dat er ruimte gaat zijn voor een open discussie.

Lange adem

Nuri Karabulut (DIDF) haalde ook de berichtgeving in de Telegraaf aan. Over de criminele families waar de aanpak zich op richt, zegt hij: ‘Waarom pakken ze die dan niet aan, als ze dat zo weten?’ In plaats daarvan wordt volgens hem een hele buurt de dupe van de acties van een aantal mensen; dat zou niet moeten gebeuren, vindt Karabulut.

De organisaties willen doorgaan met actievoeren samen met de bewoners. ‘Dit is een proces van de lange adem’ zegt Déjo Overdijk. Volgens haar is het zaak dat mensen zich blijven uitspreken om verandering teweeg te brengen. De organisaties zetten zich niet alleen door middel van organisatie en actie in voor de bewoners maar proberen ook achter de schermen de dialoog aan te gaan met de gemeente.

De organisaties melden dat er ‘helaas’ tot dusver nog geen gesprek met de gemeente is geweest. Aanwezigen werden aangemoedigd om hun klachten formeel in te dienen bij de gemeente en, bij geen bevredigend antwoord, naar de Ombudsman te stappen.

Voorheen leidde bezoek van het interventieteam vaak tot angstgevoelens onder bewoners. Dat is wel voorbij, zegt een bewoner: ‘Wij zijn niet meer bang.’

Zaanstad laat weten:

‘Het zijn de criminele netwerken in Zaandam-Oost die de glazenwasserij een slechte naam bezorgen. Zij misbruiken de glazenwasserij als verdienmodel en maken zich daarbij op grote schaal schuldig aan zwartwerken, intimidatie, fraude, etc. De vergunningplicht van de gemeente Zaanstad is een manier om de bonafide ondernemers te onderscheiden en de branche op te schonen, zodat glazenwassers uit Zaanstad in een eerlijke markt netjes hun werk kunnen doen, zonder intimidatie van malafide glazenwassers. Het zijn juist de Zaanse glazenwassers met een vergunning die door de gemeente vermeld worden als betrouwbare optie, waardoor inwoners gewezen worden op en kunnen kiezen voor een betrouwbare Zaanse glazenwasser.’

Door Marijn Kerkhoven op basis van bezoek aan de bewonersbijeenkomst in Buurtcentrum de Poelenburcht.