Morgen wordt er getourd en gebrainstormd over de Zaanse Schans door ‘Stakeholders’ (belanghebbenden, bewoners, ondernemers) van de belangrijkste toeristische attractie van de Zaanstreek.
De trekpleister aan de Zaan verwacht dit jaar zo’n twee miljoen bezoekers, en dat gaan er nog veel meer worden. Allemaal leuk en aardig – of juist niet als je daar elke dag drommen Chinezen in je tuin hebt staan – maar hoe die wassende stroom te verwerken is de vraag.
Molenmuseum
Het Wevershuis uit Assendelft was de eerste ‘verplaatsing sinds 20 jaar, er kwam een nieuw molen, Het Jonge Schaap; het Zaans Museum werd heringericht, er kwam een nieuwe aanlegsteiger. En er verandert meer. De gemeente heeft beloofd met de eigenaar van het Jacob Visterrein te praten over ontwikkeling van het terrein en het Molenmuseum wil in 2018 op de Schans gevestigd zijn.
Gratis
Maar dat is allemaal niet genoeg. De gemeente heeft het bureau BVR adviseurs de opdracht te geven om een Masterplan voor de Zaanse Schans in 2030 te ontwikkelen. Daar gaan ze een fiks bedrag voor in rekening brengen en een paar maanden over doen. De Orkaan doet het gratis en nu meteen.
Wat zijn de issues, de vragen, de uitdagingen, de ideeën, de vergezichten?
Geld en een hek
Waarom vraagt het Open Luchtmuseum in Arnhem en het Zuiderzeermuseum toegang en de Zaanse Schans niet? Het zou een hoop problemen oplossen. Onderhoud kost geld, aanlegsteigers, fietsstalling, parkeerterreinen, bruggen en toiletten moet gebouwd en onderhouden worden. En er wordt weinig verdiend. Bij de horeca wel natuurlijk, en bij de klompenmakerij en de souvenirwinkel (en bij de touroperators die busreizen vanuit Amsterdam naar de Schans organiseren). Maar dat is niet genoeg. Het lijkt erop dat de attractie de gemeenschap vooral geld kost.
Verlies
De panden zijn van particulieren en bedrijven maar ook de Stichting de Zaanse Schans en Stadsherstel Zaanstreek hebben panden in eigendom. “Stadsherstel heeft moeite de exploitatie rond te krijgen en onderhoudsbudgetten staan onder druk” aldus het jaarverslag van Stichting de Zaanse Schans. Het EFRO project (2009-2015) waarbij werkzaamheden en onderhoud is gepleegd, had een budget van ruim € 4 miljoen. De Stichting de Zaanse Schans maakte in 2014 een verlies van ruim € 80.000.
De voornaamste bron van inkomsten is het parkeergeld. De totale inkomsten van de Stichting waren € 1,1 miljoen in 2014. Toen bezochten ruim 1,5 miljoen mensen de Schans. Dat is dus zo’n 70 cent per bezoeker (maar dat is bruto, elke bezoeker kost de Stichting 76 cent – dus netto 6 cent verlies per bezoeker). Die bezoekers eten wel pannenkoeken, drinken koffie, kopen mosterd, kaas en sleutelhangers met klompen – en ze betalen €40 of om met de bus uit Amsterdam te komen (inclusief Volendam en Marken). Maar dat geld komt dus elders terecht.
Openluchtmuseum
Een openluchtmuseum met toegang zou de zaak volledig omdraaien. Maar dat gaat zomaar niet. Er loopt namelijk een openbare weg (fietspad) over de Schans en dat omleggen is niet alleen duur maar zal ook op veel bezwaren stuiten. Voor de komende 10 jaar lost het niks op.
Spreiden is het toverwoord. Dus bezoekers ook naar andere plekken leiden: Zaandijk, de Domineestuin, Wormer… Zaandam? Maar hoe doe je dat? De bezoekers komen voor de Zaanse Schans (Windmill Village volgens de brochure) en als ze met de tourbus komen gaan ze sowieso nergens anders heen. Alleen de OV-reizigers, de wandelaars, de fietsers en de automobilisten zou je kunnen verleiden.
SchansCard
De op één na beste oplossing (en de snelste) is het concept van de Zaanse Schans Card agressief te pushen. Nu is die kaart relatief duur (€ 11,50) en je kan bijna niks. Niet alle musea, en die zijn dan weer niet allemaal gratis maar soms alleen met korting te bezoeken. Met een nieuwe kaart (max. € 10,- en € 5,- voor kids) zou je alles binnen moeten kunnen komen: Zaans Museum, Molenmuseum, alle molens, Honig Breethuis, klokkenmuseum. Je moet korting krijgen op koffie, eten, fietsverhuur, rondvaarten, chocolade, pontje, foto’s en producten. Samenwerken met de tourbus-operators (korting op parkeren?) en bootvervoerder. Je moet een goede kaart krijgen waarop alles staat, inclusief de attracties in de omgeving.
Mensen moeten het idee krijgen dat ze zonder die Card niks kunnen of minstens veel duurder uit zijn.
En met die Card en het kaartje moet je de omgeving onder de aandacht brengen: alle fiets- en wandelroutes, de oude panden Zaandijk en de Domineestuin, de lintdorpen Wormer en Westzaan; industrieel erfgoed in Zaandam en Wormerveer; de historische kerken, de 30 musea. De attracties krijgen een deel als de card bij hen gebruikt is maar moeten het vooral hebben van upsales: winkel, horeca, producten.
Komen jullie morgenavond ook meedromen over hoe de Zaanse Schans eruit moet komen te zien in 2030?
Wij doen net of we er niks van begrijpen en komen er dan over een paar jaar mee voor de dag! Toegang heffen wordt al decennia overwogen. Maar het klopt dat er talloze bezwaren zullen zijn en veel bezwaarmakers. Vandaar onze suggestie om het meteen maar af te schieten en zoeken naar slimmere (en snellere) alternatieven.
Ik had bovenstaand bericht beter nog even na kunnen lezen voor plaatsing. Maar het idee kan zo ook duidelijk zijn. dp.
Ik las eens ergens dat er geen toegang tot de Zaanse Schans gevraagd mag worden omdat er mensen wonen. Ik heb eens ergens de mogelijkheid ter bestudering neer gelegd om vanaf de parkeerplaats maar een toegangsmogelijkheid te maken. Dat zou dan door het Zaans museum zijn. De toegangsprijs zou 3 euro kunnen zijn, hetgeen overeenkomt met een bedrag van 6 miljoen euro. Dat dit een legale manier is om een entreeprijs voor de Zaanse Schans mogelijk te maken. Wilt u het idee wat verder uitwerken of wegkeilen. De mogelijkheid bestaat ook dit idee een paar jaar te laten liggen en er dan zelf zegevierend mee voor de dag komen. Het gebeurde eerder. Een orkaan in een glas water..