Het Interventieteam Zaandam-Oost is opgezet om in Poelenburg, Peldersveld, Zaandam-Zuid, Kogerveld en de Rosmolenbuurt ondermijning te bestrijden. Maar dat is nog maar het begin. Volgens een onderzoeksrapport van de Amsterdamse consultants van Van de Bunt dient ‘het interventieteam in Zaandam-Oost als voorbeeld voor het nog niet bestaande interventieteam dat voor de rest van Zaanstad wordt opgericht’. Daarover zou al overeenstemming zijn bereikt.

Het team heeft extra bevoegdheden in Zaandam-Oost dat één van de gebieden in het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV) is. Of het team zonder meer actief kan worden in de rest van Zaanstad is nog onduidelijk.

Burgemeester Hamming en locogemeentesecretaris Lennart Graaff gaan de touwtjes strak aantrekken bij het interventieteam. De opgavemanager Veiligheid en het afdelingshoofd Ondermijning hebben daar in de toekomst niks meer over te zeggen. Dat zou ‘verwarring’ moeten voorkomen en ervoor moeten zorgen dat er geen mensen uitstappen.

Kritiek

Waar die ‘verwarring’ uit bestaat wordt niet duidelijk gemaakt in het rapport. Uit berichtgeving op Follow The Money en signalen die bij De Orkaan binnenkwamen blijkt dat er binnen het gemeentelijk apparaat ook bezwaren waren tegen de aanpak waardoor medewerkers zijn vertrokken. Met de nieuwe aanpak lijken tegengeluiden en kritiek te worden weggeorganiseerd. 

Zaanstad liet vijf onderzoeken doen naar het Interventieteam. Voordat die openbaar gemaakt werden, kregen raadsleden, inwoners en media een ‘leeswijzer’ van 54 pagina’s die door een ambtenaar in de raadszaal vrijwel integraal werd voorgelezen. Zonder vragen of discussie. De Orkaan heeft eerder aangegeven niet mee te doen aan deze act waarmee B&W probeert de meningsvorming te beïnvloeden. Wij deden geen verslag van de voorlezing van de ‘leeswijzer’. Wij kunnen de onderzoeksrapporten zelf wel beoordelen. Dat is trouwens door de gemeente van hindernissen voorzien. Drie van de vijf rapporten zijn als niet-doorzoekbare pdf aangeleverd terwijl ook de ‘leeswijzer’ deels ondoorzoekbaar is.

Organisatorische ophanging

Helemaal oké gaat het niet bij het Interventieteam. Volgens de gemeente is er nog wel wat te verbeteren aan de cultuur, gedrag en samenwerking. Daar moet een ‘traject’ over gestart worden volgens Zaanstad.

Het onderzoek van Van de Bunt moet antwoord geven op de vraag ‘hoe de ondermijningproblematiek in Zaandam-Oost effectief aan te pakken’ omdat daar behoefte is aan een ‘andere aanpak dan in de rest van de stad’. Het gaat vooral over de aansturing van het team, of zoals Zaanstad dat noemt: de ‘organisatorische ophanging van het interventieteam’.

Het belangrijkste voorstel is om het interventieteam rechtstreeks onder de gemeentesecretaris/directeur en de burgemeester te ‘hangen’. Nu hebben ook de Opgavemanager Veiligheid, de Clustermanager en het afdelingshoofd Ondermijning nog wat over het Interventieteam te zeggen, maar daar moet een eind aan komen.

Grip

Dat advies wordt overgenomen: ‘om rust en duidelijkheid te brengen in de organisatie wordt het Interventieteam ‘voor één jaar direct onder de directie gepositioneerd’. Doel is ‘de verhoudingen tussen het IT en andere afdelingen en van daaruit de samenwerking tussen het team en de afdelingen te normaliseren en verbeteren’. Die normalisering en verbetering wordt dus gerealiseerd door de centrale aansturing en het uitschakelen van betrokkenheid van andere afdelingen. 

Met deze ingreep gaan burgemeester en gemeentesecretaris/directeur (tijdelijk ingevuld door Lennart Graaff) volledig grip krijgen op het team, Graaff krijgt ‘een bijzondere – meer inhoudelijke verantwoordelijkheid’.

De ‘verwarring’ bij het team zorgt volgens Van de Bunt voor een ‘versnipperd’ team dat ‘grote uitdagingen’ ervaart. Dit gaat zelfs zo ver dat mensen dreigen uit het team te stappen als er op zeer korte termijn geen duidelijkheid komt.

Vijf onderzoeken

De onderzoeken gaan over of er volgens de regels is gewerkt (Functionaris Gegevensbescherming), over hoe het team het beste te organiseren (Van de Bunt), over de klachten over het team (intern n.a.v. publicatie Follow The Money), over hoe het team in de praktijk heeft gewerkt (Bureau Beke) en over wat het heeft opgeleverd (intern onderzoek).

Donderdag 9 oktober is een technische sessie in de raad. De politieke behandeling is een week later in het Zaanstad Beraad. Er is geen behandeling de raad, dus er volgt geen stemming of besluitvorming. 

Zaanstad is zelf wel tevreden over de aanpak: er is sprake van rechtmatig handelen en ‘in principe’ van goede besluitvorming. Het advies van de Functionaris Gegevensbescherming om een ethische commissie in te stellen wordt niet gevolgd. Volgens B&W is er geen aanleiding om een extra extern onderzoek te gelasten.

Analyses van de andere onderzoeken volgen binnenkort.

Door Piet Bakker en Merel Kan op basis van rapport Van de Bunt, aanbiedingsbrief, Leeswijzer en ‘bestuurlijk perspectief’ op de onderzoeken. In het rapport van Van de Bunt zijn de namen van de onderzoekers en de naam van de beoogde programmamanager zwartgelakt. Foto Brandaris (Jeffery Koster).