Wie ’s avonds naar de kermis in Zaandam gaat, moet zich laten fouilleren en zijn of haar tas laten controleren. Wie dat niet wil, mag niet de kermis op. Het hele kermisterrein op de Burcht wordt afgehekt.

Het fouilleren gebeurt niet door bevoegde opsporingsambtenaren zoals een politieagent of een boa maar door een particuliere beveiliger.

Mag dat eigenlijk wel?

Het korte antwoord is ‘nee’. Alleen ‘bevoegde opsporingsambtenaren’ mogen fouilleren. Maar wie bijvoorbeeld een festival, voetbalwedstrijd of discotheek in wil, wordt ook ‘gefouilleerd’. Hoe zit dat dan?

Toestemming

Het mag alleen met toestemming. De beveiliger moet vragen of iemand gefouilleerd wil worden en de tas gecontroleerd mag worden. Bovendien is alleen een ‘oppervlakkige veiligheidsfouillering’ toegestaan. In de horeca gaat dat om: “het oppervlakkig aftasten van kleding na toestemming van de bezoeker (…). Onderzoek in de kleding of aan het lichaam mag niet worden uitgevoerd door een horecabeveiliger. Alleen opsporingsambtenaren hebben deze bevoegdheid” aldus het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV).

En wat voor horeca geldt, gaat ook op voor evenementen (festivals, sportwedstrijden). Het ‘fouilleren’ is dus vrijwillig, maar wie niet op het ‘aanbod’ ingaat, komt er niet in. En dat gaat ook op de Zaandamse kermis gelden:

“Bij de ingang zal er gefouilleerd worden als bezoekers de kermis willen betreden en zo worden de huisregels gewaarborgd. Als de bezoeker niet mee wil werken kan hem de toegang worden ontzegd.”

Lees ook: Camera’s en fouilleren op kermis na incidenten 2021

Evenemententerrein

Een discotheek of een voetbalstadion is een terrein waarover de eigenaar of organisator wat te zeggen heeft. Maar geldt dat ook voor de Burcht? Dat is een openbaar gebied. Hamming realiseert zich dat (“het is een aanbod en aanvaarding vanuit het privaatrecht”) maar heeft daar wat op gevonden:

“Het omhekte kermisterrein beschouwen we als een evenemententerrein waar huisregels gelden. Je mag het terrein op, maar dan moet je je houden aan de regels die daar gelden.

Zaanstad organiseert een kermis en als je daar naartoe wil als inwoner gelden er voor de goede orde en ieders veiligheid huisregels op het door ons afgehekte evenemententerrein.

De Burcht is dus voor de komende week een omhekt ‘evenemententerrein’ geworden waar je ’s avond niet mag komen zonder gefouilleerd te worden.

‘Unheimlich gevoel’

In de raad is niet iedereen enthousiast. Menno de Haas stelt dat zijn partij ROSA een ‘uitgesproken tegenstander’ is van preventief fouilleren. Het verkiezingsprogramma: “Preventief fouilleren heeft nagenoeg geen effect op de misdaadcijfers maar is wel een grove aantasting van de privacy en het bederft de sfeer in de stad.”

Dat laatste is volgens De Haas ook bij deze kermisregel het geval: “ik fronste ook mijn wenkbrauwen toen ik het las, ik zou een unheimlich gevoel krijgen.” Behalve het ‘afhekken’ en het fouilleren komt er ook preventief cameratoezicht op de Burcht tijdens de kermis. De Haas overweegt vragen over de zaak te stellen. Of er werkelijk preventieve werking van cameratoezicht uitgaat betwijfelt hij.

Openbare ruimte

Ook bij de Partij voor de Dieren, ook een tegenstander van preventief fouilleren volgens hun verkiezingsprogramma, is weerstand tegen de maatregel. Fractievoorzitter Melchior Mattens gaat vragen stellen aan de burgemeester. Hij wil weten of er een evenementenvergunning is afgegeven en of het terrein “daardoor formeel aan de openbare ruimte is onttrokken als evenemententerrein.”

Mattens wil ook weten of het klopt dat particuliere beveiligers worden ingezet in plaats van bevoegde opsporingsambtenaren en dat deze “wettelijk niet bevoegd zijn om o.a. tassen en kledingstukken te controleren zonder expliciete toestemming van de te fouilleren persoon in kwestie? En klopt het dat zij uitsluitend ‘oppervlakkig’ mogen aftasten?”

Het PvdD-raadslid wil van de burgemeester weten of het klopt (en hoe het kan) dat weigering van bijvoorbeeld de tassencontrole kan betekenen dat de toegang tot de kermis geweigerd wordt.