De heropening van huisartsenpraktijk De Roos in Zaandam aankomende maandag 19 mei biedt uitkomst voor de ruim 2.000 patiënten die sinds de abrupte sluiting eerder deze maand zonder huisarts zaten.

De praktijk wordt overgenomen door de huisartsenketen GoedGezondGroep, die een hybride zorgteam inzet om de continuïteit te waarborgen. In de eerste weken na de heropening wordt de zorg geleverd door een basisarts, een physician assistant (PA) en een wisselende waarnemend huisarts.

Na zes weken zal de praktijk grotendeels draaien op de basisarts en de PA, met een huisarts die op afstand beschikbaar is voor overleg. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) plaatst kanttekeningen bij de constructie:

‘De inzet van basisartsen in de huisartsenpraktijk kan zeker waardevol zijn, maar dan is het wel essentieel dat een basisarts onder permanente supervisie werkt van een huisarts, ook bij krapte in de praktijk. Een huisarts moet fysiek aanwezig zijn op de praktijk.’

De vereniging benadrukt verder dat één huisarts niet meerdere basisartsen tegelijk mag superviseren en dat er duidelijke afspraken moeten zijn over welke klachten wél en niet door een basisarts mogen worden behandeld – met name bij acute, complexe of palliatieve zorg.

Gezellig

Jaco Beeker, huisarts en eigenaar van GoedGezondGroep, erkent dat de gekozen invulling niet ideaal is, maar noemt het een noodzakelijke noodoplossing:

‘Toen de zorgverzekeraar en de regionale organisatie ons vroegen om hulp, konden wij snel schakelen. De basisarts en PA die hier starten, werken al jaren bij ons en zijn BIG-geregistreerd.’

De constructie is afgestemd met Zilveren Kruis, huisartsenorganisatie HZW en andere betrokken partijen. Hij noemt de huidige invulling een pragmatische tussenoplossing:

‘De kunst is om een praktijk weer open te krijgen en een goede en gezellige sfeer te creëren. Dan komen huisartsen vanzelf.’

Wie mag wat?

Een basisarts is iemand die net van de opleiding geneeskunde komt en nog geen huisarts is. Toezicht en duidelijke taakafspraken zijn volgens de LHV essentieel, met name voor risicovolle zorg.

Een physician assistant (PA) is een medisch professional met een post-hbo-masteropleiding. Een PA mag zelfstandig een breed scala aan medische handelingen verrichten, maar kan de huisarts juridisch niet vervangen. Volgens de richtlijnen van LHV en de Nederlandse Associatie Physician Assistants (NAPA) is ook hier fysieke beschikbaarheid van een huisarts op locatie vereist voor goede en veilige zorg.

Niet structureel

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) staat tijdelijke constructies zoals toezicht op afstand of inzet van basisartsen zonder directe supervisie onder voorwaarden toe, mits er gewerkt wordt aan een duurzame oplossing. Dergelijke oplossingen mogen echter niet structureel worden.

De LHV benadrukt dat de eindverantwoordelijkheid voor medische zorg niet kan worden gedelegeerd aan zorgverleners zonder specialistische opleiding:

‘Basisartsen komen net van de opleiding en zijn nog geen huisartsen. Daarom is het belangrijk dat er een huisarts aanwezig is op de praktijk voor supervisie.’

Groeiend tekort

Volgens Beeker kampen momenteel ruim 7.000 inwoners van Zaandam met een gebrek aan huisartsenzorg – een aantal dat volgens hem kan oplopen tot 20.000 in de komende jaren (deze cijfers komen van de GoedGezondGroep en zijn niet onafhankelijk geverifieerd). Wel blijkt uit rapporten van onder andere de Algemene Rekenkamer dat het huisartsentekort in veel regio’s oploopt. In en rond Zaandam hanteren diverse praktijken momenteel een patiëntenstop.

Het huisartsentekort komt door een samenloop van factoren. Veel huisartsen gaan met pensioen terwijl de zorgvraag, mede door de vergrijzing, stijgt. Daarnaast werken steeds meer huisartsen parttime. De werkdruk is hoog door administratieve lasten en complexe zorg, wat tot uitval leidt. Ook zijn er te weinig opleidingsplekken en kiezen minder jonge artsen voor het vak. Daarnaast is het lastig om geschikte praktijkruimte en/of woonruimte te vinden en brengt zelfstandig starten risico’s met zich mee.

Eerste stap

Voor de patiënten van De Roos betekent de heropening een einde aan een periode van onzekerheid. De praktijk is vanaf maandag weer dagelijks geopend van 08.00 tot 17.00 uur. En er gloort hoop, meldt dokter Beeker op De Orkaan:

‘Inmiddels hebben we alweer twee huisartsen bereid gevonden om te komen helpen, dus we gaan de goede kant op.’

De situatie in de praktijk laat wel zien hoe nijpend de situatie is. Creatieve oplossingen zijn soms nodig, maar mogen niet ten koste gaan van de veiligheid en kwaliteit van zorg. De wettelijke kaders bestaan niet voor niets: ze zijn er om de patiënt te beschermen.

Door: Merel Kan, met informatie van de LHV de NAPA en de GoedGezondGroep en de reactie van dokter Jaco Beeker onder dit artikel op De Orkaan.