Tijdens mijn vakantie vind ik het leuk om door digitale krantenarchieven te scrollen. De Zaanse natuurlijk. Het is als reizen door de tijd. Je leest over misdaden, politieke ruzies en wedstrijden van de fanfares.
Het voelt machtig dat je niet hoeft te wachten op de ontknoping. Je leest een paar kranten verder en de dader is gepakt, de wethouder afgetreden en Excelsior heeft gewonnen.
Vandaag bladerde ik honderd jaar terug naar de Zaanlander van 5 augustus 1925.
Naar de opening van een tehuis voor ouden van dagen in Zaandam (overopa wethouder K. Kan sprak een woordje!), een wilde staking bij de Norit-fabriek, en de financiële chaos in Krommenie door het onterecht heffen van ‘Forensenbelasting’.
In de ‘dwergjes’ wordt er gezocht naar een flinke dienstbode, een nette slagersknecht en gaan C. Stad en E.M. Husslage ‘In plaats van kaarten’ in ondertrouw.
De advertenties geven ook een mooi beeld. Wilson’s hout- en bouwmaterialen aan de Oostzijde (telefoonnummer 778) zaagt en schaaft voor u Asbest Cementplaten. De firma Stegeman & Co stelt een belangrijk vraag: ‘Gebruikt u reeds leverpastei?’
Tussen die advertenties staat een advertentie Tegen Vlooien. Mijn oog valt op de naam van een van de verkooppunten. ‘G. Verdonk te Zaandijk’.
Gerrit Verdonk
Van de drogisterij. Ik hoef niet naar voren in de tijd te scrollen om te weten wat er met hem is gebeurd. Gerrit Verdonk werd, 19 jaar nadat deze advertentie verscheen, doodgeschoten om een verstopte parachute.
Het ene moment verkoop je middeltjes tegen vlooien, het andere moment sta je met je rug naar een hooiberg met een vuurpeloton voor je neus.
De geschiedenis is machtig, maar het gevoel van onmacht slaat toe. Ingrijpen kan niet. Het is wat het is, wat het was. En wat het altijd zal zijn.
Het liefst schrijf ik dat we van het verleden kunnen leren. Maar die ambitie, of hoop, heb ik een beetje laten varen. Om met Piet de Goede, getuige van de moord op Gerrit Verdonk te spreken:
‘En nog heeft de mens niets geleerd, nog is er overal oorlog’.
Wat we wel kunnen doen is zo nu en dan het verleden zichtbaar maken. Bijvoorbeeld met het verhaal van Gerrit Verdonk. De drogist met de handige middeltjes tegen vlooien.
Door: Merel Kan, de mini-documentaire over de Leeghwaterweg maakten we met Monumenten Spreken. Het beeld boven is een screenshot uit de documentaire, de advertentie komt uit De Zaanlander van 5 augustus 1925 (via Delpher).
Als kind heb ik deze parachutisten naar beneden zien komen.
Het staat nog steeds op mijn netvlies. Een imposant gezicht!
Een buurman heeft ook een vlieger verborgen en had zijn parachute nog in zijn bezit.
De Duitsers hebben zijn hele huis uitgekamt en hebben de parachute niet gevonden.
Waren er wel diverse keren aan voorbij gelopen want ….hij lag in de etalage!
Hij heeft wel vastgezeten in het Oranjehotel in Scheveningen. Gelukkig weer thuis gekomen.
Later kregen diverse buurvrouwen een lapje zijden stof (daar waar de parachutes van gemaakt
waren) zo ook mijn moeder, die er voor mij een prachtige blouse van gemaakt heeft!
Wat een waardevol verhaal. Dank u voor het delen!