Minister Harbers maakte afgelopen vrijdag bekend dat Schiphol gaat krimpen met 12%. Niet omdat het kabinet eindelijk Grondwetsartikel 21 nu serieus neemt, maar omdat het ertoe gedwongen wordt.

Dat mag met recht een ‘positieve’ aardbeving genoemd worden. Geen enkele regering heeft ooit ook maar overwogen de groei van de sector aan banden te leggen. Vóór Corona was ‘krimp’ alleen nog iets voor linkse activisten. Nu, drie jaar later, is het een voldongen feit. I’ve seen the Mountain top.

Door Henk Visser

Op 16 juni was het nieuws al uitgelekt meldde de Telegraaf: 50.000 tot 80.000 vluchten moeten geschrapt worden. Vooruitlopend op het te verschijnen RIVM-gezondheidsrapport over de gevolgen van fijnstof uit vliegtuigen op onderwonenden, dat niet veel goeds voorspelt, heeft het kabinet dus de knoop doorgehakt. Vanaf november 2023 mogen jaarlijks structureel niet meer dan 440.000 vluchten worden afgehandeld. Lelystad Airport blijft zeker nog twee jaar dicht.

Voor insiders in de luchtvaart problematiek waren de tekenen aan de wand al een tijdje te lezen. Door de groeiende hoeveelheid wetenschappelijke onderzoeken die zowel milieu, klimaat en economisch impact in kaart brachten, bleek ook het economisch belang van Schiphol twijfelachtig. E.e.a. samengevat in het rapport uit 2016: ‘Mainport voorbij’.

Maar ook in het boek ‘Schiphol regeert’ uit 2020. Daarin blijkt dat het al in 2017 rommelde. Op 7 september dat jaar vindt in het Kamergebouw een rondetafelgesprek plaats met o.a. de betrokken luchtvaartondernemingen, vliegmaatschappijen, de Omgeving Raad Schiphol (ORS), Kamerleden Van Helvert (CDA), Barbara Visser (VVD) en Rob Jetten (D66). Én de Belg Filip Cornelis van het directoraat-Generaal voor Mobiliteit en Transport (DG MOVE) van de EU-commissie en Hans Alders. Kernvraag: “Als het selectiviteitsbeleid* niet nageleefd wordt door partijen en/of handhaafbaar, dan valt het gehele beoogde beleid in duigen. Wat zijn dan de gevolgen?” (Het selectiviteitsbeleid had een belangrijke pijler moeten zijn van het Aldersakkoord. Schiphol had op een selectieve manier kunnen doorgroeien, zodat de lusten en de lasten van een grote luchthaven in balans zouden zijn.)

Huiskamerbezoek

Meer en meer begon het (3e) kabinet Rutte onder druk te komen. De ‘mainport’ mocht groeien, maar onder voorwaarden als connectiviteit, veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid voor de omgeving. De sky was niet langer the limit, zei toenmalig minister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) in 2019.

Vooral de leefbaarheid voor omgeving kreeg ruim aandacht. Vele bijeenkomsten werden gehouden om de toenemende weerstand tegen de groei partij te bieden. De dialoog tussen sector en omwonenden werd in klassieke paarse vorm gegoten waarin vooral de milieugroepen aangaven geen ‘krimp’ te zullen geven. Roemrucht is het charme-offensief van Dick Benschop die hoogstpersoonlijk, met media, op huiskamerbezoek ging bij onderwonenden (foto onder). Wat iedereen al wist, niet meer dan een publiciteitsstunt. Benschop is een onbetrouwbare man, zoals onlangs bleek in het artikel in het NRC over zijn rol bij Shell. Het dilemma Lelystad haalde toen ook al ruimschoots het landelijke nieuws. Miljoenen verkwanseld geld voor een Schiphol sub, geboren onder een slecht gesternte. Talrijke overlegstructuren met inspraak van bezorgde bewoners vertroebelden het overzicht. Wat de luchtvaartlobby en de pro-vliegen-kabinetten in de kaart speelde. Daarbij de talrijke uitzonderingen op wettelijke naleving in de zogenaamde gedoogconstructie voor de ‘Staat in de Staat’.

Keer op keer werden utopische toekomstperspectieven als elektrisch vliegen en bio-kerosine als kleurige Smarties gepresenteerd om de consument maar te laten snoepen.

De bom barst

Corona èn het stikstofverhaal hebben in een sublieme toevallige conjunctie het sprookje van 100 jaar en één nacht opgeblazen. De blauwe Zwaan gekortwiekt.

Het was al een blasfemie om tijdens de klimaat-onderhandelingen in Parijs de luchtvaart, scheepvaart en militair complex buiten schot te laten. Primaire vervuilers. 

De staart van Corona heeft ook nogmaals aangetoond hoe het kwetsbare mondiale hyper-kapitalisme economisch tot een chaos kan leiden. Gerenommeerde economen en wetenschappers hebben een glazen bol. Die hebben dit alles ruim van tevoren voorspelt. De logische marktwerking van vraag en aanbod, gebaseerd op een basale evenwichtige balans. En de gevolgen als het fout gaat.

Aldus geformuleerd in een NRC-artikel van 22 juni 2021 waarin twee wetenschappers aangeven dat alleen minder vliegen een bijdrage levert aan de klimaatdoelen.

Véél te lang is gezinspeeld op innovatieve oplossingen die technisch op afzienbare termijn niet haalbaar zijn. Zoals het utopische elektrisch vliegen.

Krimp

Melkert en Peeters schrijven in het artikel dat alleen een krimp naar 200.000 vluchten per jaar beantwoord aan de Parijse doelstellingen.

Alleen een krimp naar 200.000 vluchten per jaar beantwoord aan de Parijse doelstellingen.

Schiphol is nu, in tegenstelling tot de ook zwaar gesubsidieerde failliete Nederlandse parels van weleer, Werkspoor Diesel, de NDSM, Fokker en de Limburgse mijnen, niet slachtoffer van een uitstervende economische tak, maar door eigen lobby in vier opeenvolgende VVD-kabinetten. Met name, want ook Balkenende en Kok prezen de luchtvaartsector boven alles.

Al sinds de jaren ‘50 in de vorige eeuw was bekend hoe schadelijk verbranding van fossiele grondstoffen is voor mens en klimaat. Onderzoeksrapporten, uitgevoerd door Exxon-Mobil, verdwenen in de afgesloten lade. Nu, 70 jaar later, komt alles boven.

Dankzij de bewustwording van de VN (IPPC), de WHO, de EU. En dankzij de onvermoeibare strijdt van vele milieu- en klimaat-actie-organisaties.

Corona heeft in eerste instantie niet alleen de luchtvaart een infarct toegediend, maar daaropvolgend ook diens eigen incompetentie geopenbaard. Onder druk van de EU moet de overheid nu maatregelen nemen. Niet alleen tegen de boeren, maar alle vervuilende economische sectoren. Het gevolg van 10 jaar verwaarloosd milieubeleid. 10 jaar buigend voor de LTO en luchtvaartlobbyisten. De prijs wordt nu betaald. Door u en ik. De prijs van oogkleppen-beleid.

I’ve seen the Mountaintop

Was de term ‘krimp’ voor enige jaren terug nog een reactionair woord, net als ‘luchtvaartterreur’, nu is het algemeen geaccepteerd vocabulaire geworden. En dat is evolutie te noemen in de dialoog over Schiphol. Wie had dat kunnen denken?

Het algemene mantra binnen het luchtvaartverzet, en dat zijn ruim anderhalf miljoen burgers, is de Bijbelse vergelijking David tegen Goliath. Maar met deze nieuwe ontwikkeling in het conflict met Schiphol komt de herinnering aan de laatste speech van Martin Luther King boven. ‘I have a dream’.

‘’Like anybody, I would like to live a long life. Longevity has its place. But I’m not concerned about that now. I just want to do God’s will. And He’s allowed me to go up to the mountain. And I’ve looked over. And I’ve seen the Promised Land. I may not get there with you. But I want you to know tonight, that we, as a people, will get to the promised land!”

Eén dag na zijn historische speech werd Martin Luther King, de voorloper van de BLM beweging in de VS, vermoord.  

Vele luchtvaartactivisten kunnen zich nu verwant voelen met de strijdvaardigheid en profetische woorden van Martin Luther King: “Net als iedereen wil ik graag een lang leven. Levensduur heeft een plaats.”

Het beloofde land

King streed voor burgerrechten. Net als alle medelanders die letterlijk ziek zijn van fijnstof en geluid. Hun grondwettelijke rechten ondergeschikt gesteld aan economisch belang. Als tweederangsburgers. Gediscrimineerd.

Niet alleen de bewoners rond Schiphol, ook hun kinderen en kleinkinderen hebben recht op ‘levensduur’. Zij allen hebben recht op een lang leven, waar de Grondwet in voorziet. Maar een uitzondering gemaakt voor de ‘Staat in de Staat’.

Alle getroffenen door de ziekmakende luchtvaartterreur, allen die gestreden hebben voor krimp van de sector, zij hebben nu een glimp gezien van het beloofde land.

Krimp is nu een voldongen feit. Zij hebben even over de top van de berg kunnen kijken. Een slag is gewonnen.