Vanavond stemt het college van Zaanstad hoogstwaarschijnlijk in met een plan dat van Koog aan de Zaan en de A8 een logistieke hel maakt. En dat alles omdat de Vervoerregio Amsterdam en ProRail graag een tunneltje willen in Koog aan de Zaan en 1 van de 5 A8-aansluitingen wil slopen.

De raadsleden stemmen voor een verslechtering van de leefbaarheid in oud-Koog, de aantasting van een Natura2000 gebied en veel onzekerheid over sociale voorzieningen. Alkmaar en Amsterdam profiteren en lachen zich rot.

De inwoners van oud-Koog kregen vorige week een brief van de wethouder. Die had eerst al het NHD ingelicht over dat tunneltje en bedacht kennelijk dat het slim zou zijn om de inwoners ook maar eens te betrekken bij dit besluit dat grote gevolgen heeft voor het dorp. Een guitige tekening moet het allemaal minder heftig doen lijken. Een tekeningetje. Kennelijk kunnen de inwoners van Koog aan de Zaan een realistische weergave niet aan.

Eufemistische Flutbrief 

De brief is dusdanig opgebouwd met eufemismen, dat je hem van de eerste tot de laatste zin wantrouwt. Natuurlijk wordt er gehamerd op (schijn)veiligheid en (schijn)inspraak. De brief is ondertekend door wethouder Slegers, die ik er dus op aanspreek. Het is de eerste keer dat ie over dit dossier communiceert met de inwoners van Koog aan de Zaan. Met een brief. Dat is natuurlijk eenzijdig, maar het is een verbetering ten opzichte van de oorverdovende stilte van de afgelopen jaren. 

Tot deze week liet hij de communicatie over aan de lobbyclub van de gemeente Amsterdam en Prorail, die Vervoerregio heet. Zij hebben er miljoenen tegenaan gesmeten om de inwoners van Oud Koog en Oud Zaandijk enthousiast te maken over een tunneltje, waar Zaandijk en Koog aan de Zaan helemaal niet bij gebaat zijn. “Met dit voorkeursalternatief zijn we goed voorbereid op de toekomst van de regio, zodat iedereen veilig en prettig van A naar B reist”, zegt Slegers in de brief. Hij bedoelt er vermoedelijk de inwoners van Alkmaar en Amsterdam mee.

Oprit naar de A8 verdwijnt

Het staat ergens in een bijzin op bladzijde 2 vermeld, maar het gaat echt gebeuren. De inwoners van Oud-koog, Oud-Zaandijk, Wormerveer Zuid en Zaandam Noord kunnen binnen enkele jaren niet meer via oprit 2 de A8 bereiken. Zij zullen de keus krijgen om zich met zijn allen door een tunneltje te wurmen om aan te sluiten bij de inwoners van Westerwatering, Westerkoog en Rooswijk, die allemaal gebruik gaan maken van die ene oprit. Als ze dat al doen, want de kans is groot dat ze door de congestie gaan zwerven door de stad en bijvoorbeeld aansluiten bij de inwoners van ’t Kalf om bij de A7 in de file te staan, of ze gaan via het klaverblad, om daar bij de bewoners van die nieuwe wijk bij de rotonde en de rest van Zaandam aan te sluiten. Meer smaken zijn er niet. 

Grote investering voor zeer onzekere aansluiting

Een besluit met grote gevolgen dus voor forensen. Maar dat staat louter in een bijzin vermeld in de optimistische brief, die de inwoners van al deze wijken daarmee echt op het verkeerde been zet. Er komt een “verbeterde aansluiting” van de A8, maar die loopt van Koog aan de Zaan naar Assendelft. Daar hebben forensen richting Amsterdam (gezien de files, ruim in de meerderheid) helemaal niets aan. Of is dit bedoeld als voorbereiding van een aansluiting van de A8 op de A9? Het zou dom zijn. Dat die aansluiting er komt is allerminst zeker. De provincie twijfelt, het rijk betaalt niet mee, de natuurverenigingen werken tegen en dan is er ook nog stikstof. Maar domme besluiten, daar kent Zaanstad er meer van. 

Optimistisch is ook het idee dat je zomaar een stuk Natura2000 gebied kunt opofferen voor een oprit, die nergens heen gaat. Extreem optimistisch als je bedenkt dat we in een tijd leven waarin bouwprojecten stilliggen vanwege de stikstofuitstoot.

Schone Lucht Alliantie

Wat komende jaren op de agenda gaat komen is de verslechtering van de luchtkwaliteit in leefgebieden. Met dank aan het dossier Tata Steel. Belangrijk voor Koog aan de Zaan, want met die gewenste A8-A9 aansluiting scheuren er 35.000 extra auto’s per dag tussen de Kogerkerk en het oude raadhuis. De Lindenboomschool zal de gevolgen merken. Die kan er volgens de richtlijnen van de GGD, het Longfonds (gesteund door onderzoek van het RIVM) en het Schone Luchtakkoord, dat Zaanstad ook heeft ondertekend, nu al niet staan. De huizen aan de Verzetstraat en in de Slachthuisbuurt in Zaandam zitten ook in de gevarenzone. 

A8 als kwetsbare snelweg

1 van de 5 opritten van de A8 verdwijnt. Er moeten straks dus meer auto’s over minder op- of afritten. Ik sprak de afgelopen dagen twee verkeersdeskundigen, die niet met naam genoemd willen worden, omdat juist gemeentes, provincies, metropoolregio’s, ministeries en ProRail de grootste en enige opdrachtgevers zijn (en dat zijn ook de afzenders van de brief). Volgens hen is het een slecht plan om een afrit van een kwetsbare snelweg als de A8 af te sluiten. Het verkeer gaat zich nog meer concentreren en dat kan leiden tot onwenselijke binnenstedelijke verkeersinfarcten, maar mogelijk ook files die we nog kennen uit de tijd van voor de tweede Coentunnel. Zeker als je als stad de ambitie hebt om veel binnenstedelijk te bouwen, zoals bij de rotonde in Zaandam, het oude BPV-terrein, de Hemmes en bij het oude Wessanen in Wormerveer. 1 van de 5 opritten richting Amsterdam verdwijnt. Het zou in de advertentie moeten staan van toekomstige Zaanse nieuwbouwplannen. Die twee minuten extra reistijd, waar de wethouder over rept, het is optimistisch, zullen we maar zeggen. ’s Nachts lukt het vast. 

Leidse Rijntunnel
Er wordt dus vooral gehamerd op veiligheidsvraagstukken bij de spoorwegovergang Guisweg. Dat is natuurlijk ook een belangrijk gespreksonderwerp. Je zou die veiligheid ook kunnen verbeteren door het spoor onder de grond te stoppen, waarmee je drie wijken aan de westkant met de rest van Zaanstad verbindt, zoals Leidse Rijn nu verbonden wordt met de rest van Utrecht, doordat de A2 daar ondertunneld is. Je verbetert er en passant de veiligheid op de rondweg in Westerkoog mee. Er wordt gezegd dat er voor deze oplossing geen geld is, maar dat is een drogreden. De vervoerregio gaf twee jaar geleden (mede namens Zaanstad) bij het afscheid van Sharon Dijksma, de gemeente Amsterdam en Hoofddorp een extra Schipholverbinding van 1 miljard cadeau. Intussen is dat bedrag opgelopen tot een slordige 7 miljard. Een verdiept Zaans spoor kost een paar honderd miljoen. Het is maar net waar je de prioriteiten legt. Je moet als Zaans vertegenwoordiger in de Metropoolregio Amsterdam wel knokken voor je inwoners, zoals Hoofddorp en Amsterdam ook hebben gedaan.

Veiligheid geen argument

Veiligheid is voor 5 van de 6 opdrachtgevers absoluut NIET de reden dat dit tunneltje er komt. De enige reden dat de Vervoerregio en ProRail een handjevol euro’s willen uitgeven aan een tunneltje in Koog aan de Zaan is dat ze na het weghalen van spoorovergang Guisweg werk kunnen maken van Hoogfrequente treinverbindingen van Alkmaar naar Amsterdam. Om de twee minuten rijdt er dan een trein dwars door Zaanstad. Van Krommenie, tot Zaandam, heen en terug. Het is de natte droom van de NS. En door zwakke lokale politiek is het voor de rest van de metropoolregio lekker goedkoop. Als de gemeente Zaanstad en haar vertegenwoordigers in de metropoolregio Amsterdam harder hadden gestreden voor haar inwoners, hadden ze blije inwoners gehad. Nu dus niet.

Koog epicentrum Leefbaarheid

De inwoners van Koog aan de Zaan worden door de gemeente Zaanstad geslachtofferd. En dat is niet voor het eerst. Denk aan de A8, die in de jaren zeventig rücksichtslos dwars door het centrum van het dorp is geplaatst, tussen de Kogerkerk en het raadhuis. Of de uitbreiding van Olam en Tate&Lyle, waar een hele woonwijk, een halve straat en twee sportverenigingen voor moesten wijken. Koog aan de Zaan, het centrum van Zaanstad, is hiermee al een historisch epicentrum van leefbaarheidsvraagstukken, door zwak gemeentelijk beleid. En dat gaat nu dus gewoon verder.

Waarom staat het zwembad niet op de tekening?

Als het aan wethouder Slegers ligt krijgt oud-Koog nu dus ook te maken met extra verkeersopstoppingen dicht bij twee basisscholen, EN geluidsoverlast, doordat er straks om de twee minuten een trein langs de Provincialeweg raast. De toch al matige luchtkwaliteit (bron: longfonds) gaat nog verder omlaag door extra verkeer bij dat tunneltje, maar mogelijk ook door extra verkeer via de snelweg, als tussen het raadhuis en de kerk het aantal passerende auto’s drastisch uitbreidt (A8-A9). Ik zal voor het gemak de dubieuze uitstoot van Olam niet meerekenen, waarvan nog nooit is berekend wat het effect voor oud-Koog is. Ik hoop overigens dat AH Vos, Klavertje 8 en Woud niet te veel klandizie zullen verliezen bij het weghalen van de oprit. 

Lullig tekeningetje

Oja, Dat lullige tekeningetje, waar ik het aan het begin van dit stuk over had, daarop staat het zwembad Zaangolf ineens niet meer. En als je de gang van die weg volgt, dan past het Zwembad ook niet meer.

Dit alles staat dus niet in die brief. 

Koog aan de Zaan verdient beter. Het dorp verdient sowieso politici die het lef hebben om met de inwoners in gesprek te gaan, in plaats van dat over te laten aan een miljoenen verslindende lobbyorganisatie van de Vervoerregio. Nu kom je niet verder dan voorgekookte inspraak over fietspaden en obligate prietpraat van een CDA-wethouder in het NHD, die communiceert via een brief. Koog aan de Zaan verdient wethouders en raadsleden die hun nek uitsteken voor dit deel van Zaanstad, in plaats van Jaknikkers in de raad en de vervoerregio. 

Koog aan de Zaan verdient ook een college dat visie heeft op dit deel van Zaanstad. Wat wil de gemeente met Koog aan de Zaan? Hoe gaat het de leefbaarheid verbeteren? Telt dit deel van Zaanstad nog wel mee? De inwoners van Koog aan de Zaan hebben nu het idee dat besluiten over hun hoofden heen worden gemaakt, waar vooral Alkmaar en Amsterdam van profiteren. Een fietspad en een extra tennisbaan als zoethoudertje voor een besluit waarmee Koog aan de Zaan kwa leefbaarheid van de regen in de drup geraakt. Dat is het verdriet van Koog aan de Zaan. 

Robert van Tellingen