Petra en Maarten uit Leiden zijn regelmatige bezoekers van de maandelijkse bijeenkomst voor nabestaanden bij Buurtcentrum De Veldschuit in Zaandam. In 2023 koos hun zoon Roy op 29-jarige leeftijd ervoor om uit het leven te stappen: ‘Na iedere piek ontstond er een dal waarin Roy weer tot rust kwam. Maar we konden hier geen grip op krijgen en het ontbrak aan een goede behandeling en opname.’

Elke dag overlijden in Nederland vijf mensen door zelfmoord. Onder jongeren tot 30 jaar is het aantal zelfmoorden in de afgelopen tien jaar met 17 procent gestegen. Iemand verliezen door zelfdoding komt vaak als een enorme schok voor nabestaanden. Het is een ingrijpende gebeurtenis waarbij nabestaanden worden overspoeld door heftige emoties. Het leven is in één klap veranderd en je blijft achter met een hoop vragen.

Stichting Zorg en Zelfdoding biedt nabestaanden, die een dierbare door zelfdoding hebben verloren, ondersteuning. Elke maand organiseert de stichting een bijeenkomst voor nabestaanden bij Buurtcentrum De Veldschuit in Zaandam. Een laagdrempelige manier om met lotgenoten in contact te komen. Er is ruimte om te praten over verdriet, rouw en oppakken van het leven. Alles is bespreekbaar.

Nabestaanden vanuit de Zaanstreek en eigenlijk het hele land komen naar Zaandam om steun te vinden. Petra en Maarten komen vanuit Leiden, omdat er een fijne sfeer is waar zij zich op hun gemak voelen. Begin januari 2023 koos hun zoon Roy op 29-jarige leeftijd ervoor om uit het leven te stappen.

Depressiviteit en beren op de weg

Liefdevol en open vertellen moeder Petra en stiefvader Maarten over het turbulente leven van en met Roy. Roy heeft al van jongs af aan een aanleg voor depressiviteit gehad en zag altijd beren op de weg. Dit bleek familiair te zijn. Naarmate Roy ouder werd, werden deze beren steeds groter. Het was een ontzettend intelligente leuke jongen, maar legde de lat voor zichzelf altijd erg hoog en had een heel laag zelfbeeld. Roy werd gekweld door opdringerige negatieve gedachten en kon niet goed mee met de maatschappij. Daarbij had Roy een heel complex karakter, waarbij hij voor zowel zichzelf als de buitenwereld erg moeilijk kon zijn.

Muziek is altijd een uitlaatklep voor Roy geweest, om zijn gedachten af te kunnen leiden. Hij ging daarnaast naar allerlei soorten therapieën en heeft van alles geprobeerd. Zo ook het gebruik van wiet, waarmee hij ging experimenteren in zijn pubertijd. Hij hield zich niet meer aan afspraken en zocht grenzen op. Op zijn 19^e kon Roy hierdoor niet meer thuis blijven wonen. Hij kreeg een vriendin en volgde een opleiding tot geluidstechnicus.

‘De opleiding paste perfect bij hem en hij zou als ZZP-er aan de slag gaan. Maar toen kwam Corona. Roy werd door het noodlot getart; iedere keer als hij iets voor ogen had – zoals nu die perfecte baan – waren er omstandigheden waardoor het weer niet lukte.’

Dat is kenmerkend voor zijn leven geweest. Roy raakte hierdoor verstrikt in de gedachte ‘er is geen toekomst voor mij’. Dit leidde tot wanhoop bij Roy en voelde zich hierdoor een mislukkeling.

Psychoses

Dit leidde tot nog meer negatieve gedachtes, een gevoel van eenzaamheid, depressiviteit, meer opvliegendheid en wantrouw, wat leidde tot meer drugsgebruik. Ook het zelf beslissen over het gebruik van antidepressiva behoorde daarbij, want Roy vond dat deze medicijnen hem emotieloos maakten. De onrust in zijn hoofd nam echter alleen maar toe en leidde uiteindelijk tot diverse psychoses. De eerste psychose ontdekte Petra toen een vriend van Roy contact opnam omdat hij waanbeelden zag. Ze is die dag meteen naar het huis van Roy gegaan.

‘Ik zat op de bank en dacht een psychose wat is het? Zie ik het aan hem? Hij zat me wel onderzoekend aan te kijken en gedroeg zich onrustig. Toen Roy vragen ging stellen en zei dat ik in zijn hoofd kon kijken voelde ik dat het foute boel was.’

Toen ze daarop bij de specialistische GGZ belandden is de behandeling gestart. Niet wetende wat een psychose inhield dachten Petra en Maarten na een tijdje dat het weer beter met hem ging. Toch kreeg hij opnieuw een psychose, deze keer een zware. Hoe heftig een psychose wel niet kon zijn, zijn ze toen achter gekomen. En daarbij hoe de GGZ hiermee omging. ‘Bij eerdere psychoses volgden opnames, maar bij crisissituaties omtrent zelfdoding werd opname geweigerd.’   

Radicale beslissingen

Roy woonde anti-kraak en verhuisde regelmatig van de ene naar de andere woonplaats. Het probleem daarbij is dat je zelf dan je psychisch dossier door moet laten sturen. Dat gebeurde niet, waardoor er iedere keer een traject opnieuw van start moest gaan. Op een gegeven moment stopte Roy abrupt radicaal met alle antipsychotica en antidepressiva. Dat resulteerde in een diepe ‘downfall’.

Roy heeft altijd gezegd dat hij niet oud wilde worden.

‘Enkele jaren geleden zei hij dat hij geen 30 wilde worden als hij zijn idealen dan niet voor elkaar zou hebben gekregen. Als het dan niet gelukt was, dan zou het nooit lukken’.

Deze hoge lat leidde tot nieuwe dieptepunten, waarbij zijn ouders vaak het vangnet waren. Begin 2022 vroeg hij door zijn ‘downfall’ euthanasie aan bij de huisarts. Dat gaf Petra en Maarten hoop op meer specialistische hulp. Het verzoek werd echter afgewezen, wat leidde tot radeloosheid bij Roy. Hij was er klaar mee. Na weer met nieuwe medicatie gestart te zijn klom hij zoals eerder weer uit het dal en was er een redelijk stabiele zomer. Later bleek dat de psychose nog sluimerde. Onvermijdelijk volgden daarna nog nieuwe dieptepunten met pieken en dalen.

‘Na iedere piek ontstond er een dal waarin Roy weer tot rust kwam. Maar we konden hier geen grip op krijgen en het ontbrak aan een goede behandeling en opname.’  

Op een gegeven moment ging Roy muurschilderingen maken, die allemaal een link hadden naar zijn muziek, maar met een betekenis voor ons. ‘Achteraf gezien was dat zijn afscheidsbrief voor ons’.

Het leven staat stil

Roy stond gepland om in februari 2023 een intensievere begeleiding te krijgen. Dit bleek te laat voor Roy, want begin januari probeerde een vriend meerdere dagen contact met Roy te krijgen. Toen dat niet lukte trok hij bij de politie aan de bel. ‘Diezelfde avond stond de politie voor onze deur’. In een klap staat het leven stil, met een gevoel van onwerkelijkheid.

‘Je bent helemaal de weg kwijt en hebt ook nog de verantwoordelijkheid voor je andere kinderen. In een week tijd moesten we zijn uitvaart regelen en zijn huis leeg halen. Het was één grote rollercoaster. Daarbij komt bovendien het taboe rondom zelfdoding. Mensen laten je maar met rust omdat we dat nodig zouden hebben. Mensen durven niet te vragen hoe het met je gaat.’ Een uitvaart met veel aanwezigen, maar daarna stonden ze er grotendeels alleen voor, terwijl ze juist iemand nodig hadden die er ook voor hun was.

‘Emoties gaan alle kanten uit: je bent met Roy bezig, met het waarom, je eigen angsten en zorgen, een schuldgevoel, slecht slapen.’ Petra raakte vast in alle emoties en ging op zoek naar ondersteuning, naar mensen die hetzelfde hebben meegemaakt. Via verschillende instanties kwamen ze bij stichting Zorg en Zelfdoding terecht.

‘Het is een fijne groep die steun geeft. Het geeft een (h)erkenning doordat andere mensen vertellen wat zij hebben meegemaakt. Er worden vragen aan elkaar gesteld en iedereen kan er voor zichzelf tips uithalen.’

Impact

‘Er wordt gezegd het eerste jaar is voorbij, de scherpe randjes zijn er vanaf, maar dat is natuurlijk niet zo. Je voelt je zo verschrikkelijk kwetsbaar. Met deze bijeenkomsten sta je niet alleen in je verdriet. De gesprekken, de tips, het delen van ervaringen, de bevestiging dat je niet gek aan het worden bent. Hier hoor je dat mensen er na tien jaar nog steeds moeite mee hebben. In die wetenschap geef je jezelf ook die ruimte. Daarom is er ook geen maximum aantal keer dat je mag deelnemen aan de bijeenkomsten. Wanneer je er behoefte aan hebt ben je altijd welkom. Het helpt allemaal in ons complexe rouwproces. Het samenzijn gaat hier op een heel respectvolle en warme manier voor zowel vrouwen als mannen.’

Op een van de muurschilderingen was een medaille getekend. Zo zien Petra en Maarten dat ook: hij is voor hun een hero, want hij heeft zijn demonen overwonnen op de manier van zijn eigen keuze. Daar is ongelofelijk veel moed voor nodig.

Wil jij als nabestaande kennismaken met Stichting Zorg en Zelfdoding? Neem dan contact op via contact@zorgenzelfdoding.nl. Op zaterdag 29 juni van 11.00 – 14.00 uur is de eerstvolgende bijeenkomst in Buurtcentrum De Veldschuit, Veldbloemenweg 6c in Zaandam. Heb je zelf gedachten aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand in je omgeving? Bel dan 0800 – 0113 of chat via 113.nl. Anoniem, gratis en 24/7.

Tekst: Redactie De Orkaan, Bronnen: Interview Petra en Maarten, 113 Zelfmoordpreventie, Stichting Zorg en Zelfdoding, Foto’s: Beeld ‘Stille Strijd’ door Erik Esteie (januari 2024), foto Roy aangeleverd.