Van strijdlust tot symboliek, de Zaanse raad trok gisteravond alles uit de kast. Woensdag 28 mei gaven alle fracties hun visie op de Voorjaarsnota 2025. In vijf minuten per partij klonken zorgen, ambities en politieke prioriteiten. De begroting voor 2026 en 2027 is sluitend, maar het ravijnjaar 2028 werpt zijn schaduw vooruit.

Sommigen kozen voor de aanval, anderen voor reflectie – en een paar voor poëzie, sprookje, of zelfs een psalm uit het heilige boek – dit zijn de algemene beschouwingen van de fracties uit Zaanstad:

De uitgeschreven beschouwingen van Erdogan Şahin (DENK), Marianne de Boer-Doeves (Lokaal Zaans) en Maikel Kat (DZ) zijn nog niet gepubliceerd op het raadsinformatiesysteem en ontbreken daarom in dit stuk. Zodra ze online staan, voegen we ze toe.

Jaap Keijser – POV

Jaap Keijser blikt tevreden terug op de inzet van het college: ondanks zware Rijkskortingen is het volgens hem gelukt om de begroting sluitend te krijgen, zonder die pijn direct bij inwoners te leggen. Buurthuizen blijven open, de tarieven stijgen slechts met de inflatie, en er wordt fors geïnvesteerd in openbare ruimte en veiligheid.

Hij is blij met de reservering van bijna vier miljoen euro voor het Damgebied en waardeert dat het jaarrekeningresultaat wordt ingezet voor het weerstandsvermogen. Toch klinken er ook zorgen, vooral over de onzekerheid rondom de financiering van de jeugdzorg vanuit het Rijk. Keijser wijst wel op het risico dat Den Haag zijn beloftes niet nakomt. Alles bij elkaar ziet hij een doordachte voorjaarsnota, met oog voor inwoners en toekomst.

Eylem Köseglu – PvdA

Eylem Köseglu benadrukt dat je pas echt ziet hoe het met een stad gaat als je kijkt naar het schoolplein, het buurthuis en de wijk – niet alleen naar de cijfers. Volgens haar staan die wijken onder druk, niet door falen van Zaanstad, maar door een Rijksoverheid die tekorten bij gemeenten veroorzaakt en bezuinigt op onder meer jeugdzorg en onderwijs. Toch is zij trots dat Zaanstad overeind blijft.

Zij spreekt haar waardering uit voor het feit dat het gebiedsgericht werken eindelijk echt van de grond komt: beleid maken mét bewoners in plaats van over hun hoofden heen. Köseglu ziet het als een politieke keuze om ondanks financiële druk te blijven investeren in buurthuizen, jeugdzorg en armoedebeleid.

Tegelijk waarschuwt zij voor de impact van arbeidsmigratie op leefbaarheid en voorzieningen, en roept zij op tot meer regie en een duidelijke visie. Haar boodschap is duidelijk: Zaanstad verdient beter. Zij kiest voor solidariteit, sterke wijken en een stad waarin iedereen zich thuis kan voelen – nu en in de toekomst.

Natasja Cornelisse – PVV

Natasja Cornelisse presenteert haar beschouwing als een sprookje met een bittere ondertoon. Onder de titel ‘Het Koninkrijk der Dove Oren’ vertelt zij het verhaal van De Boer – een houtbewerker die door plannen en eindeloze participatiesessies verdwijnt uit het straatbeeld. Met een wrange vertelling bekritiseert zij hoe participatie vooral voor de vorm lijkt te zijn en hoe signalen van overlast stelselmatig worden genegeerd.

Volgens haar verdwijnen veiligheid, ambacht en authenticiteit, terwijl het gemeentebestuur zich verliest in papieren toekomstvisies. Haar beschouwing eindigt met de hoop dat het nog goedkomt, als er tenminste nog iemand in de raad zit met zowel oren als ruggengraat.

Anna de Groot – SP

Anna de Groot is tevreden dat Zaanstad voorlopig uit de rode cijfers blijft en dat belangrijke voorzieningen zoals buurthuizen en zwembaden open kunnen blijven. Tegelijk uit zij stevige kritiek op het college, dat volgens haar structureel voorstellen van de SP negeert – denk aan huurbevriezing, gratis openbaar vervoer voor minima en het toekennen van rechten aan de natuur.

Ze is fel over het voortijdig kappen van bomen bij De Kraaien en in de Verkadebuurt, ondanks lopende juridische procedures. Maar ze is ook positief: het schrappen van de A8-A9 ziet zij als een kans. De SP wil het vrijgevallen bedrag van € 14 miljoen inzetten voor sociale woningbouw, en dient daar een amendement voor in.

Merel Kingma – D66

Merel Kingma spreekt van een voorjaarsnota die op het eerste gezicht hoopvol oogt, maar bij nadere beschouwing vooral uitstel laat zien. Het ravijnjaar is verschoven naar 2028, maar structurele keuzes blijven uit. Zij complimenteert de wethouder financiën voor haar inzet richting het Rijk, maar hekelt tegelijkertijd het gebrek aan regie en lef bij het college. Volgens haar is het risico groot dat inwoners in 2028 alsnog geconfronteerd worden met harde bezuinigingen.

Toch ziet zij ook lichtpunten: de extra tijd biedt ruimte om met visie en samen met de stad beleid te maken. Haar oproep aan het college: gebruik deze tijd verstandig, stel niet langer uit, en maak eerlijke, sociale en duurzame keuzes voor de lange termijn.

Stella Pieterson – PvdD

Stella Pieterson opent haar beschouwing met de eerste regel van een gedicht van J.C. Bloem: ‘Is dit genoeg.’ Die vraag keert voor hem telkens terug bij het lezen van de voorjaarsnota, vooral op de terreinen van circulaire economie, klimaat, biodiversiteit en dierenwelzijn. Volgens haar blijft het beleid hangen in symptoombestrijding: er gebeurt wel iets, maar de kernproblemen blijven liggen. De manier waarop we consumeren, bouwen en ons verplaatsen wordt niet fundamenteel aangepakt.

Ze uit kritiek op het gebrek aan aandacht voor dieren, de vergassing van ganzen, het ontbreken van een eiwittransitie en het gemak waarmee natuur wordt opgeofferd. Pieterson pleit voor maatregelen die het algemeen belang echt dienen. Gericht op gezondheid, een groene leefomgeving, solidariteit en duurzaamheid. Ze roept op tot een andere politieke toon en meer medemenselijkheid in het gemeentebeleid.

Fidel Lopes – VVD

Fidel Lopes is tevreden over de financiële resultaten van Zaanstad: lagere schulden, hogere solvabiliteit en dalende lokale lasten. Hij prijst het college voor deze koers en benadrukt het belang van een sluitende begroting, ook met minder rijkssteun in het vooruitzicht.

Wel waarschuwt hij voor stilstand. Investeringen worden te vaak uitgesteld, terwijl de kosten blijven stijgen. Volgens hem moet de gemeente sneller besluiten nemen en zich minder verliezen in regels en vertragingen. De VVD wil blijven bouwen: met ruimte voor de auto, goede infrastructuur en betaalbare heffingen. Hij is positief over de afschaffing van de hondenbelasting en de opening van de busbrug. Hij besluit met een toekomstbeeld van Zaanstad als een stad vol kansen – een plek waar iedereen zijn dromen kan waarmaken en waar je samen verder kunt komen.

Hanneke Veurink – CU

Hanneke Veurink is teleurgesteld in de voorjaarsnota en mist richting. Hoewel het college spreekt over het ‘gezond achterlaten’ van de stad en het nemen van ‘verantwoordelijkheid’, ziet zij vooral terughoudendheid en een gebrek aan durf om vlak voor de verkiezingen knopen door te hakken. Er is volgens haar geen plan om de slinkende egalisatiereserve aan te vullen, en daardoor blijft Zaanstad te afhankelijk van Den Haag.

Tegelijkertijd spreekt zij waardering uit voor onder meer de aanpak van polarisatie en de samenwerking met Scharlaken Koord in de zorg voor sekswerkers. Ze vraagt nadrukkelijk aandacht voor de negatieve gevolgen van landelijke bezuinigingen, zoals bij DJI, en betreurt dat er geen reservering is opgenomen voor schooltuintjes in Zaanstad-Noord. Haar slotboodschap is helder: maak keuzes, bouw aan een eerlijke begroting en laat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.

Hans Kuyper – ROSA

Hans Kuyper noemt de financiële situatie van Zaanstad iets minder somber dan een half jaar geleden, mede dankzij de inzet van het college richting Den Haag. Toch benadrukt hij dat het ravijnjaar niet is verdwenen, maar slechts uitgesteld. Die houding van uitstel ziet hij niet alleen bij het Rijk, maar ook in de raad, waar belangrijke keuzes over bijvoorbeeld wonen en duurzaamheid te vaak vooruit worden geschoven.

Tegelijk is hij positief over de stappen die zijn gezet: meer biodiversiteit in de openbare ruimte, vergroening van schoolpleinen, het Zaans Preventiemodel voor jongeren, en erfgoedbehoud zoals de Dik Tromschool en het molenaarserf op De Hemmes. Kuyper pleit voor investeringen in zichtbare en haalbare Zaanse projecten, zoals een centraal poppodium of verbetering van de lokale bereikbaarheid. Zijn boodschap: toon Zaanse daadkracht en zie wat voor moois er kan gebeuren.

Julie van ’t Veer – CDA

Julie van ’t Veer spreekt haar waardering uit voor het college en de ambtelijke organisatie. Volgens haar hangt Zaanstad financieel nog net niet in het ravijn, maar de risico’s blijven groot. Ze waarschuwt voor de groeiende spanning tussen rijk en gemeenten, zeker rond jeugdzorg en veiligheid.

Veiligheid vraagt volgens haar meer dan handhaving; het gaat ook om sociale samenhang en respect. Van ’t Veer is blij met de initiatieven tegen polarisatie en pleit voor goede bereikbaarheid, met de busbrug als voorbeeld. Zorg moet dichtbij, toegankelijk en betaalbaar blijven, met steun voor mantelzorgers en vrijwilligers. Samenwerking met inwoners en partners is volgens haar de sleutel om Zaanstad sociaal en leefbaar te houden.

Natascha Stroo – GL

Natascha Stroo opent fel: waar Den Haag volgens haar een labbekakkerig kabinet heeft dat vasthoudt aan bezuinigingen, neemt het Zaanse college juist wel verantwoordelijkheid. Ze prijst de sluitende begroting voor 2026 en 2027, zonder daarbij inwoners onnodig pijn te doen.

GroenLinks ziet mooie resultaten: de gemeente blijft bouwen, met aandacht voor circulair en houtbouw, en investeert in natuur, biodiversiteit en ontmoetingsplekken in de wijken. Tegelijk vraagt Stroo aandacht voor de groeiende riviercruisevaart, die druk legt op de stad en het milieu. Haar oproep aan het Rijk is glashelder: geef gemeenten de middelen en het vertrouwen om te doen wat nodig is. Want anders zakt het land door zijn fundament.

Lees ook: Algemene Beschouwingen: blik op de voorjaarsnota

Door: Nick Boeske. Info: Raadsinformatiesysteem Zaanstad. Samenvattingen deels met hulp van ChatGPT. Foto’s: screenshots uit de livestream van de vergadering.