Zelf zag ik het niet meteen, maar mijn echtgenote spotte het onmiddellijk: “hé de Den Uylbrug lag er ook al!” Verdomd! links op het ‘Gezicht op de Voorzaan” van Claude Monet (1871) is een brug te zien. Een voorloper van de Den Uylbrug (1990)?

Door Piet Bakker

In het museum Monet-Marmottan in Parijs maken ze niet zoveel van de Hollandse / Zaanse periode van Monet. Die hele episode wordt met één regeltje in zijn biografie afgedaan (1871 – Monet reisde, onder andere naar Holland) en er hangen maar twee schilderijen van die reis in het museum, een molen met een tulpenveld en deze dus: een kleiner exemplaar van Voorzaan en Westerhem dat eigendom is van het Zaans Museum (het museum in Parijs hangt vooral vol met waterlelie-schilderijen).

Op het schilderij van het Zaans Museum is dat bruggetje overigens ook te zien, maar dan gesloten, in Parijs is de brug geopend. Maar wat was dat voor een brug? Naar het Zaaneiland? Ja dus. Het ‘Zaaneiland’ zat vroeger vast aan Oostzaandam. Zaanwiki: “Het oostelijke gedeelte heette Oosterhem, het meest westelijke deel Westerhem. Op dit hemland hebben een aantal houtzaagmolens gestaan. Met de doorgraving van de Oosterhem tot Zijkanaal G raakten deze twee namen in onbruik.”

Maar hoe zit het dan met die brug. Op een kaart uit 1870 uit het gemeentearchief (onder) is te zien dat de ‘Hemmen’ inderdaad vastzitten aan de Zuiddijk, maar er is wel een eerste smalle doorgraving gerealiseerd. En daar ligt die brug dus.

In 1879 werd ‘Zijkanaal G’ (wat wij nu gewoon De Zaan langs de Prins Hendrikkade noemen) gegraven, “over een lengte van 1100 meter met een breedte van twintig meter een vaargeul van vijf meter diep onder NAP”. In de periode 1882-1885 werd de vaargeul verbreed, verdiept en verlengd (“met een lengte van 1950 meter, een breedte van veertig meter”) waardoor toen pas het Zaaneiland ontstond. (Zaanwiki)

De Den Uylbrug ligt dus een stuk verder.