Terwijl Oostzaan volop werkt aan haar bestuurlijke toekomst, moet de gemeente nog steeds een sluitende begroting presenteren. Dat blijkt in de praktijk nauwelijks mogelijk. De begroting voor 2026 en 2027 vertoont forse tekorten die worden opgevangen door het aanspreken van de algemene reserve. Vanaf 2028 moet Oostzaan echt bezuinigen, met name op het sociaal domein en de jeugdzorg.

Dat het toestaan van tekorten in verband staat met de bestuurlijke toekomst staat vast: ‘Het presenteren van tekorten is alleen te verdedigen met het oog op het traject van de bestuurlijke toekomst,’ schrijft het College.

‘Het geeft geen pas om stevige bezuinigingen voor te stellen, daarmee broodnodige voorzieningen af te breken, om dat – na een fusie – vervolgens tegen hoge kosten te gaan herstellen.’

In 2026 en 2027 gebruikt Oostzaan bijna de helft van haar spaarpotje om de tekorten te dekken. De algemene reserve daalt van ruim € 4 miljoen in 2025 naar € 2,2 miljoen in 2028. Daarmee gaat de gemeente richting het minimaal vereiste weerstandsvermogen van iets boven de € 1,6 miljoen.

Ravijnjaar

Het ravijnjaar brengt ook de gemeente Oostzaan financieel verder in de knel. Oostzaan noemt dit een structureel probleem: de taken worden uitgebreid, maar de rijksvergoeding blijft achter. Daardoor is er ‘weinig tot geen ruimte voor nieuw beleid’. Dit is ook veelzeggend kijkend naar de aankomende gemeenteraadsverkiezingen.

Veel geloofwaardige verkiezingsbeloftes kunnen er niet gemaakt worden als er geen ruimte voor nieuw beleid is. Het enige punt waar nog bestuurlijke vrijheid over bestaat is de bestuurlijke toekomst.

De begroting laat structurele tekorten zien van € 764.738 in 2026, € 516.154 in 2027 en € 562.226 in 2028. Pas in 2029 wordt een klein overschot van € 96.199 verwacht.

Huishoudboekje

Daarom schrijft gemeente Oostzaan: ‘De primaire begroting laat voor de jaren 2026–2028 tekorten zien, maar in 2029 kan een structureel sluitende begroting worden getoond.’ Wat het woord ‘structureel’ in deze betekent is niet helemaal helder.

Mocht de fusie met een buurgemeente (zoals Amsterdam of Zaanstad) niet doorgaan, worden in 2028 en 2029 alsnog bezuinigingen voorzien om het huishoudboekje in 2029 in balans te brengen. Dit gaat vooral over jeugdzorg en Wmo, maar de gemeente heeft nog geen concreet bezuingingplan opgenomen in de begroting.

Reddingsboei

De begroting is meer een tussenfase richting een bestuurlijke samenvoeging. Oostzaan houdt het hoofd zo boven water. Verderop ligt de reddingsboei van de fusie. De tekorten over 2026, 2027 en 2028 worden bewust niet weggewerkt door zware ingrepen of lastenverhoging, omdat dat de onderhandelingspositie bij een fusie zou verslechteren.

Het benodigde weerstandvermogen – het geld dat Oostzaan achter de hand moet hebben voor financiële tegenvallers – wordt door de gemeente benaderd op haar begroting. Als de reserves sneller dalen, kan Oostzaan in 2027 of 2028 onder het niveau van het benodigde weerstandsvermogen zakken. In dat scenario dreigt financieel toezicht en vervalt de mogelijkheid om zelfstandig beleid te voeren.

De gemeenteraad beslist op 30 oktober over de begroting.

Door Marijn Kerkhoven op basis van de begroting van de gemeente Oostzaan 2026-2029 en eerder nieuws van de Orkaan. Foto uit het Orkaanarchief