Niet minder dan 24 tafels had Zaanstad gereserveerd om over 24 verschillende dimensies van Pact Zaandam-Oost te praten. Voor de dimensie ‘kritiek’ moest in allerijl een extra tafel worden geïmproviseerd. Daar sprak de burgemeester met bezorgde bewoners over de aanpak van Zaanstad. Het hoofdthema was echter trots en blijdschap over wat Pact Zaandam-Oost in de afgelopen jaren had bereikt.
Gisteravond – 25 november – ontving de gemeente Zaanstad bewoners van Zaandam-Oost in de kantine van het Zuiderzeecollege om te praten over de voortgang van het Pact-Zaandam-Oost. ‘Wat er goed gaat en waar u zich nog zorgen over maakt.’ Stond in de uitnodiging. In het plenaire programma van de avond bleef het op ‘wat er goed gaat’.
Toch kregen uiteindelijk ook bezorgde bewoners de gelegenheid om met burgemeester Hamming in gesprek te gaan over hun zorgen aangaande vermeende criminalisering en het handelen van het interventieteam.
De zaal was goed gevuld, zo rond de tweehonderd mensen, gezeten aan witte tafels in de schoolkantine. Opmerkelijk veel mensen hadden stickers van de gemeente Zaanstad op hun borst. Dat bleek ook toen de dagvoorzitter vroeg wie er allemaal in Zaandam-Oost woonde: minder dan de helft stak de hand omhoog. Volgens Erdoğan Şahin (raadslid DENK) ging het zelfs om 10 procent. De rest bestond uit ambtenaren, mensen die in Zaandam-Oost werken, vakbondsleden, raadsleden en journalisten.
Trots, blij, steun
Eerst kwam Enes Albayrak, brugfunctionaris bij praktijkschool de Faam aan het woord. Hij ging van criticus naar fan van het beleid.
‘Eerst was er niets concreets waarvan ik dacht ”dit kan het verschil maken” dus ik was heel kritisch, maar nu zijn er dingen als verlengde lestijd die kinderen ècht helpen. [ ] Eerst was er niks, nu zijn er elke dag wel bijeenkomsten als deze in de wijk.’
Schoolleider Susan Herrings (CBS Tamarinde) vertelde over extra lestijd op basisscholen. Ook werd er gesproken over de Ouder- en kindclub, die ouders helpt bij opvoeding van hun kinderen, jeugdwerken en de ontmoetings- en hulplocatie bij Spaansgroen in Zaandam.
Wethouder Natasja Groothuismink zei trots te zijn op wat er tot nu toe bereikt is. Zij ziet dat mensen nu, anders dan vijf jaar geleden, samenwerken in de wijk en samen een netwerk opbouwen. Een grote verdienste van het Pact volgens de wethouder.
Burgemeester Hamming zei dat hij blij is dat armoede onder kinderen is gedaald sinds de invoering van het Pact, dat het aantal uitkeringen fors daalde en kinderen nu extra les krijgen op school.
Ook voor het veelbesproken interventieteam heeft de gemeente aandacht in haar programma; daarover betreedt bewoner Rob Wit het podium, die zich al eerder over de kwestie uitsprak. Wit was stellig in zijn steun voor de handelswijze van het interventieteam. Wit zegt vanuit de wijk nog nooit een slecht woord over het interventieteam te hebben gehoord. Tegelijkertijd geeft hij aan de bijeenkomsten van de FNV te hebben bezocht en geschrokken te zijn van de dingen die gezegd worden, en vooral van de onwelwillendheid van de FNV om het gesprek aan te gaan.
Roland Siebe (FNV Zaanstreek-Waterland) benadrukt dat de vakbond in principe altijd het gesprek wil aangaan. De FNV zelf stelde een week geleden op hun eigen bijeenkomst nog dat het vastlopen van de dialoog met de gemeente vooral bij Zaanstad ligt.
Truc
Na de speeches deelt de gemeente de zaal op in 24 tafels, die allemaal verschillende dimensies van het Pact moeten bespreken. Met aan tafel 24 het gespreksonderwerp: ondermijning. Daar zou gesproken worden met twee ambtenaren van de gemeente Zaanstad. Hoe het daar afgelopen is, hebben wij niet geregistreerd.
Het is de geïmproviseerde 25e tafel die onze aandacht trok. Een groep van circa tien bezorgde bewoners van Zaandam was naar de bijeenkomst gekomen op uitnodiging van burgemeester Hamming met een verwachting: namelijk dat ze de burgemeester vragen zouden kunnen stellen. Het onderverdelen is een ’truc’, stelt Asri Yilmaz, die al eerder haar zorgen uitte over de gang van zaken aangaande het interventieteam.
De groep spreekt de burgemeester aan en vraagt om een gesprek. Na wat gesteggel over en weer over of dat nou wèl of niet ook op een later moment kan, besluit Hamming het gesprek met de bewoners aan te gaan.
Criminalisering
Zaanstad bestrijdt malafide glazenwassers in Zaandam-Oost. Aanwezigen vinden dat de aanpak van burgemeester Hamming glazenwassers als beroepsgroep criminaliseert. Volgens hen zorgen uitlatingen van Hamming in de media ervoor dat mensen het idee krijgen dat alle glazenwassers in Zaandam crimineel zijn.
Daarbij doelen zij op uitspraken van Hamming dat er vanuit de 1.100 glazenwassers in Zaanstad een ‘enorm ondermijnende kracht’ uitgaat. Ook in de aankondiging van de vergunningsplicht voor glazenwassers in Zaanstad komen dergelijke uitspraken terug:
‘De afgelopen jaren lijkt de branche een monopolie te zijn geworden van criminele netwerken.’
Burgemeester Hamming geeft aan dat hij glazenwassers die de regels volgen juist wil helpen, en dat hij nooit zal generaliseren. Verder zegt hij ook veel Zaanse glazenwassers te hebben gesproken die de vergunningsplicht juist heel fijn vinden.
Op het gebied van het interventieteam geeft de burgemeester aan dat mensen het vooral moeten melden als zij problemen ervaren.
Geen misstanden
Hamming zei dat hij met iedereen die klachten heeft in gesprek wil, zolang de persoon niet met een lopende rechtszaak tegen de gemeente Zaanstad bezig is, zoals bij een aanwezige persoon het geval is. Op voorbeelden die de aanwezigen aandroegen over huisbezoeken zonder toestemming door het interventieteam, en het zonder toestemming openen van lades en kasten, zegt de burgemeester: dien een klacht in. ‘Dat hebben we gedaan’ zeggen de bewoners. Burgemeester Hamming houdt voet bij stuk:
‘We hebben heel veel onderzoeken gedaan; die hebben geen misstanden aangetoond.’
Hamming doelt daarbij onder meer op onderzoeken naar de werkwijze van het interventieteam die in opdracht van Zaanstad zijn gedaan. Dat zou om ‘onafhankelijk’ en ‘extern’ onderzoek gaan. Een opmerkelijke constatering aangezien B&W eerder juist besloot geen onafhankelijk extern onderzoek te laten uitvoeren.*
Bewoners stelden ook dat er op hun klachten en bezwaren niet gereageerd wordt. Dat is volgens de burgemeester niet waar; volgens hem wordt overal op gereageerd.
Kritiek
In zijn reacties op kritiek op het interventieteam was burgemeester Hamming in het verleden fel. Dat zouden niet in de laatste plaats mensen zijn die het doelwit van de aanpak zijn en: ‘wij gaan nooit aan de kant voor criminele netwerken die de dromen van kinderen in de knop breken’ toen hij in de gemeenteraad bevraagd werd over de werkwijze.
Daarover stelde Asri Yilmaz hem een vraag: als zij kritisch is, neemt de gemeente Zaanstad dat dan wel serieus? Of is zij dan ook een crimineel netwerk volgens de burgemeester?
De burgemeester zegt dat hoewel het klopt dat hij denkt dat er tussen de criticasters van het interventieteam mensen zullen zitten die daar duistere belangen bij hebben, dat natuurlijk niet voor iedereen geldt, en dat mensen die kritiek hebben op het interventieteam altijd bij hem terecht kunnen met vragen en klachten.
Netjes
Burgemeester Hamming haalde zelf de beschuldiging dat hij persoonlijk iemand achtervolgd zou hebben aan: ‘Onzin!’ zegt hij, ook vergelijkingen met fascistoïde clubs vindt hij belachelijk: ‘Wij proberen op een eerbare manier ons werk te doen.’
De dagvoorzitter liep ondertussen driftig rondjes rond de tafel om de burgemeester naar een andere tafel te krijgen. Na een poging of vijf lukte het haar de burgemeester aan de tafel te ontfutselen en hij vertrok, met de boodschap dat hij altijd het gesprek aan wil gaan, maar:
‘Hou het wel netjes, dan houden wij het ook netjes.’
Bij tafel 25 hebben ze niet het gevoel dat ze gehoord zijn. Zij hadden verwacht voor de hele zaal hun verhaal te kunnen doen, dat dat niet is gebeurd, betekent volgens hen ‘dat de burgemeester ons niet serieus neemt.’
Dat ook de kritiek op de handelswijze van het interventieteam aan bod kwam vond niet iedereen gepast. Steunraadslid Rob Karst (LZ) vond het jammer. Dat was volgens hem niet waar de avond over ging, het leidde te veel af van de mooie dingen die het Pact volgens hem allemaal bereikt heeft.
* AANVULLING: Zaanstad publiceerde vijf onderzoeken naar het optreden van het interventieteam. Drie daarvan waren intern, de publicatie van de consultants van Van de Bunt was geen onderzoek maar een ‘memo’ terwijl het onderzoek van Bureau Beke volgens de gemeente dus extern en onafhankelijk is. De Orkaan bestrijdt dat. Beke maakt geen onderdeel uit van de gemeente maar de personele en formele lijntjes tussen het bureau en de gemeente zijn zo talrijk dat er van onafhankelijkheid geen sprake kan zijn. Die betrokkenheid werd overigens door Zaanstad weggelakt uit het laatste Beke-rapport.
Door Marijn Kerkhoven op basis de bijeenkomst van de gemeente Zaanstad in het Zuiderzeecollege.
Er zijn verschillende onderzoeken geweest naar het handelen van het Interventieteam. Maar wat ik duidelijk mis in alle informatie die ik ken, is de wijze waarop een onderzoek door Zaanstad aangepakt wordt.
Ik heb veel jaren van mijn werkzame leven werkzaamheden verricht die grotendeels overeen komen met wat het interventieteam doet; controles op het gebied van wonen, samenwonen, inkomen enzovoorts. Bij een andere werkgever in andere omstandigheden, maar toch vergelijkbaar. Wat ik nooit gedaan heb, is "er op af gaan". Want als je daar voor kiest, laatd je jezelf op met de verplichting om ook op dat moment de hele waarheid en werkelijkheid op tafel te krijgen. Dat betekent al vlug: assertief gedrag, dreigen, liegen. Dat valt bij bewoners die niets op hun geweten hebben, totaal verkeerd. Maar denk eens aan al die situaties (en volgens Zaanstad barst het er van) dat er iets in een woning niet in de haak is.... In alle gevallen dat iemand niet thuis is, niet open doet of de bezoekers niet toelaat, is de betrokken persoon meteen op de hoogte dat er een onderzoek gaande is. Dan worden er maatregelen genomen om de zaak af te dekken.
Ik heb er steeds voor gekozen - en ik ben toch echt niet de enige - om bij vermoedens, tips, klachten en aanwijzingen eerst maar eens een onderzoek op afstand te doen. Informatie is er bijna altijd op een nette manier te verkrijgen via bestanden, via personen die in de omgeving wonen, via de klagers of tipgevers en ook via het internet. Als je dat eerst doet, kom je "gewapend" aan de deur bij iemand, als er inderdaad iets fout zit. En mensen bij wie alles in orde blijkt te zijn, hoef je niet lastig te vallen en hoef je al helemaal geen smoesjes te verkopen.
Ik vind de werkwijze van Zaanstad toch wel erg primitief, maar ook niet effectief. Je komt tot veel betere resultaten door eerst te denken en dan te doen. En je maakt ook nog minder brokken.
De manier van werken die ik altijd gevolgd heb, heb ik niet zelf bedacht. Er zijn heel veel onderzoekers die op deze manier werken. Ik zou zeggen: begin eens na te denken wat je op deze manier allemaal teweeg brengt.