Het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over het ongeluk bij de Bernhardbrug in november 2018 zal grote gevolgen hebben voor de voor de manier waarop bruggen in de toekomst bediend gaan worden. Bediening op afstand is slechts onder zeer strikte voorwaarden veilig.

Ook zouden er politieke consequenties kunnen zijn: Zaanstad heeft de aanbevelingen van de Onderzoeksraad na het ongeluk bij de Den Uylbrug traag uitgevoerd, de ‘urgentie’ was al snel verdwenen.

Daarnaast concludeert de Raad dat de brugwachter het oudere echtpaar dat van de brug viel en ernstig gewond raakte, niet gezien heeft maar wel had kunnen zien. Dat zou – net als bij het ongeluk bij de Den Uylbrug – tot vervolging kunnen leiden.

Drie zaken dus die nog wel een flink staartje zouden kunnen krijgen.

1. Politieke gevolgen

“De gemeente heeft de lessen uit het ongeval op de Den Uylbrug en de eerste resultaten uit de pilot niet benut voor het structureel verbeteren van de veiligheid van de Bernhardbrug” aldus de Onderzoeksraad.

Zaanstad heeft zich tegen die conclusies hevig verzet blijkt uit de reacties op het rapport: “Wij vinden deze conclusie onjuist en geen recht doen aan wat de gemeente heeft gedaan.” Volgens de gemeente is er juist van alles gedaan, maar heeft het alleen wat lang geduurd. En dat is precies wat de Onderzoeksraad Zaanstad verwijt:

“Na de versnelde scan van de Bernhardbrug bleken er in totaal 72 structurele verbetermaatregelen noodzakelijk bij de beoordeelde bruggen en was er ten tijden van het onderzoek in februari 2019 nog geen budget van 1.2m€ gevraagd.”

“de integrale veiligheidsscan voor de Bernhardbrug werd doorgeschoven in de tijd. Zodoende waren de veiligheidsrisico’s van de Bernhardbrug niet in beeld.”

Uit stukken van Zaanstad blijkt dat de veiligheidsscan voor de Bernhardbrug voor januari 2019 was gepland. Het rapport van de Raad was uit januari 2016. Toen werd al geconstateerd dat het toezicht van Zaanstad tekort schoot.

De POV heeft al vragen over de zaak gesteld, maar daarbij zal het ongetwijfeld niet blijven.

2. Brugbediening op afstand?

De gevolgen voor het op afstand bedienen van bruggen zullen verstrekkend zijn. Zaanstad zet in op centrale brugbediening, en ook de Provincie Noord-Holland (die ook bruggen in Zaanstad beheert) doet dat. Het heeft al tot protesten geleid wegens gevaarlijke situaties en onervaren personeel dat nu via een soort uitzendconstructie de bruggen bedient. De onderzoeksraad:

“Veel bruggen kunnen niet veilig op afstand bediend worden omdat het totaalbeeld ontbreekt.”

Als er op afstand bediend wordt moet aan duidelijke voorwaarden worden voldaan:

Een cameraopstelling moet de brugbedienaar continu een totaalbeeld bieden om na het maken van een fout het overzicht te behouden waarmee de brugbediener in staat wordt gesteld om een fout te herstellen.

3. ‘Voetgangers niet opgemerkt’

De conclusies van het rapport op een rijtje:

De Bernhardbrug werd geopend door de brugbedienaar, zonder dat hij het echtpaar tussen de slagbomen opmerkte. Met de ingeslepen werkwijze domineert het scheepvaartverkeer in de huidige praktijk. Dit kan leiden tot zelfopgelegde druk bij brugbedienaars.

De brugbedienaar heeft door de servicegerichtheid aan het scheepvaartverkeer (staande praktijk) op verzoek van zijn collega direct aangevangen met het openen van de brug voor het naderende schip. Tijdens het schouwen voor en na het sluiten van de slagbomen heeft hij de voetgangers niet opgemerkt, terwijl ze op de camerabeelden goed zichtbaar waren.

De voetgangers hebben zich niet gerealiseerd dat zij zich op het bewegende deel van de brug bevonden. Vanaf hun positie waren de signaleringslichten niet zichtbaar en was de brugval niet herkenbaar als het deel van de brug dat zou opengaan.

De brugbedienaar heeft via de camera’s niet kunnen zien wat zich op de brug afspeelde, hij zag wel een ‘schim’:

Daardoor kon hij alleen maar gissen naar wat er aan de hand was. Vervolgens heeft de brugbedienaar de brugopening gestopt, maar geen initiatief genomen om de brug te sluiten omdat hij het risico wilde uitsluiten dat mensen bekneld konden raken. Dit heeft ertoe geleid dat de voetgangers uiteindelijk van de brug afvielen toen deze openging.

In 2016 werd de brugwachter die betrokken was bij het dodelijke ongeluk op de Den Uylbrug tot een taakstraf veroordeeld.