8 maart is in 1910 in Kopenhagen tijdens de Internationale Vrouwenconferentie uitgeroepen tot Internationale Vrouwendag. In Nederland werd de dag voor het eerst gevierd in 1912 en georganiseerd door Sociaal Democratische Vrouwenclubs.

Waar de vrouwen eerst nog opkwamen voor gelijke rechten en vrouwenkiesrecht is het nu een dag die als doel heeft stil te staan bij belangrijke thema’s die vrouwen aangaan.

Door: Coby Voorn

Na de tweede wereldoorlog waren het de communistische vrouwen die vieringen organiseerden maar tijdens de jaren van de tweede feministische golf werden de bijeenkomsten groter. In de Zaanstreek is 8 maart in het verleden ook op verschillende plekken in de gemeente gevierd.

In Zaanstad hadden we vanaf het begin van de zeventiger jaren een beweging die het gevolg was van wat zich nationaal en internationaal afspeelde op het gebied van vrouwenemancipatie.

Het pamflet van Joke Smit, het onbehagen van de vrouw, verscheen in 1967 en daarin eiste zij dat vrouwen volwaardig lid van de maatschappij zouden zijn. Nu is dit misschien niet meer denkbaar maar gelijke beloning, recht op scholing, en een goede abortuswetging maakten in de 70er jaren van de vorige eeuw onderdeel uit van de strijd.

In Zaandam werd er in 1970 door de Dolle Mina’s actie gevoerd voor kinderopvang en openbare toiletten. Zij waren een strijdbare actiegroep maar ook andere groepen waren in deze periode actief waaronder Man Vrouw Maatschappij.

Langzamerhand kwamen er, ook in onze gemeente, meer vrouwen die zich bewust werden van hun positie. Zij verenigden zich in talloze groepen. Deze groepen waren in meer of mindere mate gericht op bewustwording. Veel vrouwen, die hiermee laagdrempelig begonnen, hebben zich via scholing ontwikkeld. De VOS cursus ( Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving), Moedermavo maar ook de eerste vrouw op een technische school in Krommenie in 1987 zijn voorbeelden van hoe de rollen langzamerhand veranderden.

Zo ontstonden bijvoorbeeld vrouwencafés, vrouwencabaretgroepen, vrouwenpraatgroepen, vrouwenfilmgroepen, meidengroepen, vrouwen in de bijstand, vrouwen voor vrede en vrouwen die binnen de kerken aandacht vroegen voor de rol van de vrouw.

Uit onvrede met de bestaande zorg ontstond de vrouwenhulpverlening waaruit in 1974 het eerste Blijf van m’n Lijf huis ontstond.

In navolging van landelijke vrouwentijdschriften verscheen op 8 maart 1983 het eerste nummer van de Zaanse Vrouwenkrant. Tot februari 1987 verschenen er 30 nummers waar zaken voor en door vrouwen aan de orde kwamen.

Ook organiseerden vrouwen zich via de politieke partijen waar ze lid van waren. De eerste vrouwen in de gemeenteraden waren in de 50er jaren voortrekkers.

Binnen de PvdA waren de Rooie Vrouwen al langer actief maar gezamenlijk optreden in de tachtiger jaren maakte de groep krachtiger.

Dat de vrouwenbeweging door gezamenlijkheid veel wist te verwezenlijken kwam door de actiebereidheid van velen. Er werd gedemonstreerd, de landelijke vrouwenstaking in 1981, maar ook werd er in Krommenie in 1979 door vrouwen met spandoeken gedemonstreerd tijdens het vertonen van de pornofilm Salon Kitty.

Een vrouwencentrum in Zaandam kwam tot stand na een motie die was ingediend door alle vrouwen in de gemeenteraad. Een mooie eensgezinde actie. In het Vrouwencentrum hadden vrouwen een eigen plek en kwamen ze bij elkaar. Ook de organisatie van Buitenlandse Vrouwen kwam daar bijeen. Zij zijn altijd van groot belang geweest binnen de gemeente Zaanstad.

Wat mij het meest is bijgebleven in de periode dat ikzelf actief was binnen de vrouwenemancipatiebeweging, is de solidariteit en het plezier en nu ik terugkijk de enorme hoeveelheid aan vrouwen die actief waren. De gevolgen zijn enorm geweest, zowel voor individuele vrouwen als voor wetgeving.

Voor wie meer wil weten en een indruk wil krijgen van deze dynamische tijd, het Zaans Stadsarchief heeft in de publiekshal van het stadhuis een mooie tentoonstelling ingericht die de periode 1950 tot 2000 beslaat. Deze is nog tot 15 april te bezoeken.

Coby Voorn