Het begon met een ‘voor Paal’-foto over een ‘Zaanse Schande‘-sticker op een lantaarnpaal aan de Westzijde in Zaandam. We traceerden die actie in 2011. Het ging om de verlenging van de opvang van asielzoekers op voormalige bajesboten in de Achtersluispolder die in 2006 begon.

ROSA-fractieleider Hans Kuyper mailde ons: “enig idee wie die aanduiding ‘Zaanse schande’ indertijd bedacht heeft? Zelf scheef ik er als stadsdichter dit over, in juli 2008. Maar het kan best dat ik die mooie vondst ergens had gehoord. Daar heb ik geen actieve herinneringen aan.” 2008 dus, drie jaar voordat de actie begon.

Maar het begrip zette zich vast. Kuyper: “Toen ik vervolgens eind 2014 als steunfractielid voor ROSA aan de slag ging, werd ik in een gangetje door Aart Molenaar (DZ) verwelkomd met: ‘Ha, Zaanse schande!’ Waarmee de toon was gezet.”

De toon was niet alleen gezet, het gedicht is nog steeds actueel. Ook nu wordt er ingezet op verlenging. De opvang op de boten zou aanvankelijk tot mei van dit jaar duren, maar wordt nu waarschijnlijk verlengd tot 2028 (met optie om tot 2030 door te gaan).

Een goede reden om het gedicht nogmaals te plaatsen.

De Schande
bij de bajesboten in de Achterslutspolder

Zing niet enkel met de monden
van ’tirannie’ en ‘hart doorwonden’!
Zing met de ziel, en klaag dit aan
want deze klok moet blijven luiden:
in de haven, in het zuiden,
schuilt de Schande van de Zaan
Op afgrijselijke boten
zitten mensen opgesloten
die niet meer hebben gedaan
dan het volgen van hun dromen.
Die van heel ver zijn gekomen
in de hoop op een bestaan.

Om die boten is gelogen,
gedeald, geritseld en bedrogen.
En dat schimmig spel houdt aan.
Waag het niet te protesteren!
Want dan sturen hoge heren
domweg dienders. Om te slaan.
In het zuiden, in de haven,
ligt de vrijheid diep begraven.
Het is te hopen dat de Zaan
nooit aan deze barbarij went.
En als u eens een uurtje vrij bent
kunt u zich daar schamen gaan.

Hans Kuyper (2008)