Rond de Zaanse Schans zal het de komende jaren onrustig blijven. Niet alleen vanwege de miljoenen toeristen die het gebied jaarlijks bezoeken, maar ook door de verschillende inzichten rond de toekomstplannen.

Een referendum over de toekomst van het gebied werd door de gemeenteraad afgewezen, tot grote woede van het actiecomité Hou de Zaanse Schans Open!, dat inmiddels protest heeft aangetekend.

In deze context werpt W.H. Evers een blik over de grens. Tijdens een reis door Frankrijk bezocht hij twee populaire toeristische trekpleisters; Saint-Malo en Le Mont-Saint-Michel. En hij sprak daar met betrokkenen over de aanpak van vergelijkbare uitdagingen. 

In dit stuk pleit hij voor concrete, haalbare oplossingen voor de Zaanse Schans, op zowel de middellange als lange termijn. Hij stuurde het naar de raad van Zaanstad en ook naar De Orkaan.

We plaatsen het 1:1

Toekomst Zaanse Schans

Door: Will Evers 

Beste lezer,

Onlangs was ik in Frankrijk, waar ik onder andere de volgende toeristische trekpleisters bezocht:

  • Saint-Malo
  • Le Mont-Saint-Michel

Beide locaties trekken jaarlijks zo’n 2 à 3 miljoen bezoekers. Ter plaatse sprak ik met enkele betrokkenen om een vergelijking te maken met de situatie op de Zaanse Schans.

A. Saint-Malo

Saint-Malo is een echte stad met ongeveer 50.000 inwoners en een sterk toeristisch karakter. De toegang voor bezoekers is gratis, en parkeren kan direct naast de stadswallen voor slechts €2 per acht uur. Het onderhoud van de stad valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente, gefinancierd via reguliere gemeentelijke belastingen die door bewoners worden betaald.

De situatie daar is echter niet te vergelijken met die van de Zaanse Schans.

B. Le Mont-Saint-Michel

Le Mont-Saint-Michel biedt een interessantere vergelijking. Dit bijzondere schiereiland bestaat uit een abdij, enkele woningen, winkels en cafés. Er wonen slechts zo’n 40 mensen permanent. Het onderhoud van het gebied is opgesplitst: de abdij valt onder het nationale erfgoed (gefinancierd door de Franse staat en met EU-subsidies), terwijl de overige delen door de gemeente worden bekostigd.

Er is geen treinverbinding; vrijwel alle toeristen komen met de auto. Tot enkele jaren geleden kon men dicht bij het complex parkeren, maar door de sterk stijgende bezoekersaantallen ontstonden problemen op het gebied van verkeer en financiering.

De gemeente heeft toen drastische maatregelen genomen:

  • Parkeren in de directe nabijheid is niet meer toegestaan.
  • Er zijn parkeerplaatsen aangelegd op ca. 2,5 km afstand.
  • Toegang tot het eiland is mogelijk per shuttlebus (15 minuten) of te voet (60 minuten).
  • Parkeren kost €17, waarvan een deel ten goede komt aan de gemeente.
  • De lokale middenstand draagt ook financieel bij aan de instandhouding van het gebied.
  • De toegang tot het complex zelf is gratis gebleven.

(Het bijzondere bestuurlijke karakter van deze gemeente met slechts 40 bewoners is op zichzelf al een apart onderwerp, maar valt buiten het kader van deze bijdrage.)

Wat kunnen we leren voor de Zaanse Schans?

Op basis van bovenstaande ervaringen zie ik de volgende oplossingsrichtingen voor de Zaanse Schans, op de midden- en lange termijn.

Middenlange termijn

  • Realiseer parkeerplaatsen voor auto’s en touringcars, bijvoorbeeld ten westen van station Zaandijk Zaanse Schans.
  • Vervoer bezoekers met shuttlebussen naar de Zaanse Schans tegen betaling.
  • Stel het tarief zodanig vast dat een deel van de opbrengst bijdraagt aan het onderhoud van de Schans.
  • Vraag een substantiële financiële bijdrage van de plaatselijke middenstand.
  • Reserveer de parkeervoorzieningen nabij de Schans exclusief voor bewoners.
  • Houd de Zaanse Schans vrij toegankelijk.

Lange termijn

  • Verleng de Noord/Zuidlijn tot aan de Zaanse Schans. Deze uitbreiding hoeft niet ondergronds, maar zou bovengronds kunnen verlopen via de trajecten A8, A7 en N515.
  • Overweeg hierbij ook metrohaltes bij Poelenburg, Kogerveld en een aansluiting op Purmerend.
  • Bepaal een metrotarief dat eveneens bijdraagt aan het onderhoud van de Zaanse Schans.
  • Behoud de parkeerfaciliteiten nabij de Schans uitsluitend voor bewoners.
  • Laat de Zaanse Schans ook in de toekomst vrij toegankelijk blijven.
  • Tot zover mijn bijdrage aan het zoeken naar een toekomstbestendige oplossing voor de Zaanse Schans.

Met vriendelijke groet,

W.H. Evers

Door: Will Evers, ook de foto. (inleiding van Merel Kan)