Toen de molens langs de Zaan nog geen toeristische attractie waren, werd de bakermat nog gebruikt. Volgens Google was het een langwerpige rieten mand of een houten bak, waar de boreling in belandde. In overdrachtelijke zin wordt het begrip tegenwoordig in diverse landen met een nostalgisch accent gebruikt: Daar waar je oorspronkelijk vandaan komt.

Door Anneke van Dok

Afgelopen zaterdag waren Paul en ik toeristen in onze bakermatten, hoewel die een kilometer van elkaar vandaan lagen. Die van mij in het gemeenteziekenhuis te Zaandam, en die van Paul in het verpleeghuis in de Boschjesstraat te Koog aan de Zaan. We wilden onze kleindochters uit Kennemerland kennis laten maken met onze geschiedenis. Met het zicht op de molens op de Zaanse Schans kwamen de verhalen vanzelf los. 

In de Os, daar woonde hun oudtante Tineke, en het hele gezin Van Dok woonde op nummer 22 naast de Bleeke Dood. Madelief (6) en Josefien (8) toonden beleefd interesse voor onze uitleg van de molennamen, maar nog meer voor de reuzenklompen, die je ook als glijbaan kon gebruiken. En voor de eenden, die met open ogen kunnen slapen. Hoe je mosterd bereidt, hout zaagt, klompen maakt of lijnzaadolie met pigmenten mengt, het werd allemaal leergierig beluisterd. 

We waren bepaald niet de enigen op de Schans, daarom kozen we voor een korte rondvaart, in plaats van in de rij te staan tussen toeristen, van wie de bakermatten ver weg lagen verspreid. Onze schipper legde de werking van het fleutje op de molen uit. Op zijn Zaans waren de meisjes al een beetje voorbereid.

Ik probeerde me de verhalen van mijn eigen grootouders over hun eigen jeugd te herinneren, maar daarin speelde de oorlog een te dominante rol: de razzia op De Burcht, de voedselstrooptocht naar de Wieringermeer en de vreugde over de bevrijding.

Toen ik dat zo overdacht, voeren we terug langs De Zoeker, met mijn oudste kleindochter even aan het roer. Met Peruanen en (van geboorte) Vietnamezen aan boord, schoot me zomaar dat woord bakermat te binnen. Zo eigen en toch veelzeggend. Heemkunde mag wat mij betreft op alle basisscholen een verplicht vak worden. Dat is een vrome wens nu geschiedenis en aardrijkskunde op de tweede plaats komen.

Door Anneke van Dok. Foto werd genomen door een Vietnamese mede-passagier.